ساخت و اعتبارسنجی پرسشنامه ارزیابی دانشی و رفتاری مادران در تربیت جنسی دانش‌آموزان ابتدایی و متوسطه دوره اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول:استادیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف از انجام این پژوهش ساخت پرسشنامه تربیت جنسی براساس آیات وروایات و بررسی روایی و پایایی آن است. این پژوهش از نوع روش پژوهش آمیخته‌ی اکتشافی می‌باشد. در بخش کیفی، به روش تحلیل محتوا با توجه به آیات و روایات مندرج در کتاب تربیت جنسی: مبانی، اصول و روش‌ها از منظر قرآن و حدیث؛ گویه‌های مربوط به تربیت جنسی استخراج و سپس پرسشنامه‌ی تربیت جنسی کودکان و نوجوانان در دو بُعد رفتاری و دانشی و دو نوع آموزش مستقیم و غیرمستقیم، طراحی گردید. جامعه‌ی آماری در بخش کمی شامل مادران دارای دانش‌آموزان (دختر و پسر)، دوره‌ی ابتدایی (پایه سوم) و متوسطه‌(پایه نهم) ساکن شهرستان رودهن در سال 1398 بود که از بین آن‌ها 320 نفر از مادران اول به روش خوشه‌ای تصادفی انتخاب شدند. جهت بررسی روایی ابزار از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. با انجام تحلیل عاملی اکتشافی، هیچ گویه‌ای از گویه‌های پرسشنامه حذف نشد و برای هر گروه سنی چهار مؤلفه شناسایی شد. روایی سازه‌ی ابزار نیز به روش تحلیل عاملی تأییدی گویای آن بود که پرسشنامه با حذف تعدادی از گویه‌ها، در هشت عامل مورد بررسی از برازش مطلوبی برخوردار است. طبق یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان گفت که پرسشنامه‌ی تربیت جنسی مادران در دو رده‌ی سنی کودکان و نوجوانان از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار (روایی محتوایی90/0 ، پایایی بین 79/0 و 95/0) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Constructing and Validating the Knowledge and Behavioral Evaluation Questionnaire of Mothers in Sex Education of Primary and Secondary Students of the First Period

نویسندگان [English]

  • Soraya Shadanpour 1
  • Zahra Hashemi 2
  • Zahra Naghs 3
1 Senior Expert, AlZahra University, Tehran, Iran.
2 Corresponding author: Assistant professor in Department of Educational Psychology, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Educational Psychology, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this research is to make a sexual education questionnaire based on verses and narrations and to check its validity and reliability. This research is a mixed exploratory research method. In the qualitative part, using the method of content analysis according to the verses and traditions included in the book Sexual Education: Basics, Principles and Methods from the perspective of the Qur'an and Hadith; The items related to sexual education were extracted and then the questionnaire of sexual education of children and adolescents was designed in two dimensions of behavior and knowledge and two types of direct and indirect education. The statistical population in the quantitative section included mothers with students (boys and girls), primary (third grade) and secondary (ninth grade) living in Rodhen city in 2019, from which 320 first-time mothers were selected by random cluster method. Exploratory and confirmatory factor analysis was used to check the validity of the instrument. By performing exploratory factor analysis, no item was removed from the questionnaire and four components were identified for each age group. The construct validity of the tool was also confirmed by the method of confirmatory factor analysis, which showed that the questionnaire has a good fit in the eight investigated factors by removing a number of items. According to the findings of the present study, it can be said that the questionnaire of sexual education of mothers in two age groups of children and adolescents has good validity and reliability (content validity 0.90, reliability between 0.79 and 0.95).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Teachings
  • Educational Verses and Narratives
  • Sexual Education Questionnaire
  • Construction and Validation

مراجع

اسلامیان، زهرا؛ سعیدی‌رضوانی، محمود؛ غفاری، ابوالفضل و اسلامیان، حسن (1394). «بررسی و تحلیل ابعاد مختلف تربیت جنسی و مسائل اساسی مرتبط با آن». مجله خانواده و تربیت جنسی، 324-303.
امین‌خندقی، مقصود و ابراهیمی‌هرستانی، اصغر (1390). «تحلیلی بر رویکرد ناظر بر تربیت جنسی از منظر اسلام». برمبنای پژوهش‌های انجام‌شده در این زمینه و تبیین دلالت‌های آن بر نظام برنامه درسی آموزش و پرورش. مجموعه مقالات جنسیت از منظر دین و روان‌شناسی، اول، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
بامری، اسحق و سالارزایی، امیرحمزه (1397). «تحلیل رابطه بین سبک زندگی و تربیت جنسی نوجوانان شهر زاهدان با نگاهی به پیشگیری از جرم». فصلنامه مطالعات روانشناسی تربیتی، 15(29): 73-96.
بخشی، نگین و خرمایی، فرهاد (1397). «چالش‌های والدین در آموزش جنسی به فرزندان». تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 7(3): 227-239.
رحمانی، اعظم؛ مرقاتی‌خوئی، عفت‌السادات؛ مقدم‌بنائم، لیدا؛ غلامی، رویا و ترابی، اکرم (1396). «نقش خانواده در رفتارهای مخاطره‌آمیز جنسی دختران جوان: یک مطالعه کیفی». نشریه پرستاری ایران، 30(108): 11-22.
رشید، خسرو و حسینی‌اصل‌نظرلو، مریم (1396). «بررسی تأثیر آموزش جنسی بر افزایش دانش جنسی والدین و احساس کفایت آنان». فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 10(37): 143-162.
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ همایی، رضا و علیین، حمید (1386). «بررسی تحلیل سبک تربیت جنسی خانواده‌های شهر تهران». تازه‌ها و پژوهش‌های مشاوره، 6(21): 27-48.
فرمهینی‌فراهانی، محسن (1383). «محتوای مناسب برای تربیت جنسی در کتب درسی دوره متوسطه».  دانشور رفتار، 11(9): 1-14.
فقیهی، علینقی (1387). «بررسی احادیث در زمینه راهکارهای تربیتی به‌منظور پیشگیری از رفتارهای نابهنجار جنسی نوجوانان و جوانان». تربیت اسلامی، 3(6): 27-56.
فقیهی، علینقی (1397). تربیت جنسی: مبانی، اصول و روش‌ها از منظر قرآن و حدیث. قم: مؤسسه فرهنگی دارالحدیث.
مبردی، کتایون؛ حسن‌پورازغدی، سیده‌بتول و امیری‌فراهانی، لیلا (1396). «آگاهی و نگرش مادران نسبت به تربیت جنسی کودکان پیش‌دبستانی». نشریه پرستاری ایران، 30(106): 35-45.
متقی‌فر، غلامرضا (1378). کاوشی در باب آموزش جنسی در مدارس (تاریخ، دیدگاه‌ها، ضرورت و محتوای آن). قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
مجدپور، معصومه؛ پرهیزکار، سعادت؛ موسوی‌زاده، علی و شمس، محسن (1396). «دیدگاه‌ها و نظرات مادران درباره آموزش مسائل جنسی به دختران نوجوان خود: یک مطالعه کیفی». طلوع بهداشت، 16(3): 93-105.
محمدجانی، صدیقه؛ یارمحمدیان، محمدحسین؛ کجباف، محمدباقر و قلتاش، عباس (1395). «الگوی برنامه درسی تربیت جنسی برای دوره نوجوانی براساس مبانی قرآن و روایت‌های معصومین». دوماهنامه علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(27): 19-44.
مروتی، سهراب؛ وحیدنیا، فرحناز؛ صادقی، عماد و فتاحی، امیر (1393). «علل و عوامل انحرافات جنسی از دیدگاه قرآن و روایات». پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده (طهورا سابق)، 2(2): 93-113.
مستوفی، ناهید؛ گرمارودی، غلامرضا؛ شمشیری، احمدرضا و شکیبازاده، الهام (1395). «تأثیر آموزش گروهی بر آگاهی، نگرش و عملکرد مادران در تربیت جنسی دختران نوجوان». فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی. ۱۴(۳): 45-59.
مطهری، مرتضی (1374). اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب. تهران: صدرا.
مهرین، مهرداد (1361). فلسفه شرق. چاپ ششم، تهران: عطایی.
Abolghasemi, N., MerghatiKhoei, E., & Taghdissi, H. (2010). “Teachers' Perceptions of Sex Education of Primary School Children”. SJSPH, 8(2): 27-39. [Persian].
Fisher, T.D., Davis, C.M., & Yarber, W.L. (2010). Handbook of Sexuality-Related Measures. New York: Routledge.
Glanz, K., Rimer, B.K., & Viswanath, K. (2008). Health Behavior and Health Education: Theory, Research, and Practice. 4th Edition. USA: Jossey-Bass Publication.
LatifNejadRoudsari, R., JavadNoori, M., Hasanpour, M., & MehdiHazavehei, S.M., & Taghipour, A. (2012). “Socio-Cultural Challenges To Sexual Health Education For Female Adolescents in Iran”. Iran J Reprod Med, 11(2):101–110. [Persian].
Motedayen, M., Kalantarkousheh, S.M., Scheier, L.M., & Komarc, M. (2019). “Psychometric Validation of the Sexual Knowledge and Attitudes Test–Adolescents (SKAT-A) in an Iranian Sample”. Cogent Psychology, 6(1).
RefaeiShirpak, K, EftekharArdebili, H., Kazem, M., … & Fotouhi, A. (2007). “Developing and Testing a Sex Education Program for the Female Clients of Health Centers in Iran”. Sex Education (Sexuality, Society and Learning), 7(4) [Persian].
Roy, S., Roy, S., & Rangari, K. (2007). “Comprehensive Health Care Including Sexual and Reproductive Health of Adolescents and Youths is of Vital Importance to the Nation”. Health and Popul Perspect Issu, 30(4): 243-267.
Shariati, M., Babazadeh, R., Mousavi, S.A. & MirzaeiNajmabadi, K. (2014). “Iranian Adolescent Girls and Sexual and Reproductive Health Information and Services: A Qualitative Study”. Journal of Family Planning and Reproductive Health Care; 40(4). [Persian].
Shiferaw, K., Getahun, F., & Asres, G. (2014). “Assessment of Adolescents’ Communication on Sexual and Reproductive Health Matters with Parents and Associated Factors Among Secondary and Preparatory Schools’ Students in Debremarkos Town. Asres: North West Ethiopia”. Reproductive Health, 11(2): 2-10.
Vandermassen, G. (2004). “Sexual Selection: a Tale of Male Bias Denial”. European Journal of Women Studies, 11(1): 9-26.
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده
دوره 17، شماره 61
فصلنامه زمستان
دی 1401
صفحه 221-286

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 آذر 1400
  • تاریخ بازنگری: 07 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 19 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار