عوامل مؤثر بر طلاق در جامعه ایرانی؛ الگویابی با استفاده از روش دیمتل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دکتری جامعه شناسی، مسائل اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

2 دکتری جامعه شناسی، مسائل اجتماعی، دانشگاه آزاد تهران مرکز،تهران، ایران.

3 استاد، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان.

چکیده

خانواده بستر تمام شئونات اجتماعی و خاستگاه افراد است که به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نهاد اجتماعی آشفتگی و آسیب بر آن و پدیده طلاق در گسترش مسائل اجتماعی بی‌تأثیر نخواهند بود. هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر طلاق در جامعه ایرانی؛ الگویابی با استفاده از روش دیمتل با رویکرد پیمایشی است. در این روش به رابطه‌ی علی و معلولی میان عوامل مؤثر بر طلاق پرداخته شده است، بدین صورت که ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق عوامل مؤثر بر طلاق شناسایی و سپس به منظور تبیین و ارزیابی روابط بین این عوامل از روش دیمتل استفاده شده است.
جامعه‌ی آماری این تحقیق را خبرگان و متخصصان در حوزه‌ی اجتماعی و آشنا به حوزه‌ی خانواده، در دانشگاه کاشان در سال ۱۴۰۰ تشکیل داده است. پرسشنامه‌ی مذکور شامل ۹ عامل اصلی و ۳۱ عامل فرعی است و خبرگان و متخصصان به میزان تأثیر هر عامل نسبت به عامل دیگر امتیاز دادند. نتایج نشان داد که، مؤلفه‌ی «عوامل اخلاقی» بیشترین اثرگذاری را بر سایر عناصر داراست، در مقابل «باورهای مذهبی» که کمترین مقدار را به خود اختصاص داده است، که به شدت تحت تاثیردیگر عناصر الگو قرار دارد و مهمترین عامل اثرپذیر شناسایی شد. مؤلفه‌ی «عوامل روانی» بیشترین تعامل را با دیگر عوامل داشته است و در مرکز مدل قرارگرفته است. همچنین، از بین عوامل فرعی هم، خیانت، عدم آمادگی روانی برای ازدواج، ازدواج تحمیلی با ضریب تعیین 586/0 در رتبه‌ی نخست، عدم تناسب سنی زوجین با ضریب تعیین 571/0 در رتبه‌ی دوم، خیانت خانواده‌ها با ضریب تعیین 501/0 در رتبه‌ی سوم، عدم ارضای نیازهای جنسی و فقدان خلق و خوی مناسب با ضریب تعیین 358/0 در رتبه‌ی چهارم و عدم تناسبات اجتماعی و فرهنگی میان خانواده‌های زوجین با ضریب تعیین 312/0 در رتبه‌ی پنجم قرار دارد و بقیه ضرایب نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting Divorce in Iranian Society; Modeling Using the Dimtel Method

نویسندگان [English]

  • Somayeh Miri 1
  • Sepideh Maghsoodi 2
  • Mohsen Niazi 3
1 Ph.D. in Sociology, Social Issues, Kashan University, Kashan, Iran.
2 PhD in Sociology, Social Issues, Tehran Azad University, Center, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Humanities, Kashan University.
چکیده [English]

The family is the bed of all social affairs and the origin of people, as one of the main social institutions, disturbance and damage to it and the phenomenon of divorce will not be unaffected in the spread of social issues. The purpose of this research is to investigate the factors affecting divorce in Iranian society; Modeling using Dimtel method is a survey approach. In this method, the cause-and-effect relationship between the factors affecting divorce has been discussed, in such a way that the factors affecting divorce have been identified by reviewing the research literature, and then the Dimtel method has been used to explain and evaluate the relationships between these factors.
The statistical community of this research was formed by experts and specialists in the social field and familiar with the family field in Kashan University in 2021. The said questionnaire includes 9 main factors and 31 sub-factors, and the experts and specialists rated the effect of each factor on the other factor. The results showed that the component of "ethical factors" has the most impact on other elements, in contrast to "religious beliefs" which has the least amount, which is strongly influenced by other elements of the model and was identified as the most important influencing factor.The "psychological factors" component has the most interaction with other factors and is placed in the center of the model. Also, among the secondary factors, infidelity, lack of mental preparation for marriage, forced marriage with a coefficient of determination of 0.586 in the first rank, age mismatch of couples with a coefficient of determination of 0.571 in the second rank, betrayal of families with The coefficient of determination is 0.501 in the third rank, failure to satisfy sexual needs and lack of appropriate temperament with the coefficient of determination of 0.358 in the fourth rank and the lack of social and cultural proportions between married couples' families with the coefficient of determination of 0.312 in the rank It is the fifth and the rest of the coefficients are in the next ranks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Factors Affecting Divorce
  • Family Breakup
  • Iranian Society
  • Dimtel Method
آماتو، پل. (۲۰۰۳). پیامدهای طلاق برای کودکان و بزرگسالان، ترجمه‌ی مهناز محمدی‌زادگان.(۱۳۸۰)، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.
احوی ثمرین، زهرا. (۱۳۹۶). «بررسی عوامل زمینه‌ساز طلاق در بافت اجتماعی فرهنگی شهر تهران»، فصلنامه‌ی فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده. ۱۲(۴۰)، ۱۰۶-۱۲۵.
بنی‌هاشمی، فریبا؛ علی‌مندگاری، ملیحه؛ کاظمی‌پور، شهلا؛ غلامی فشارکی، محمد. (۱۳۹۹).«بررسی علل، پیامدها و راهکارهای کاهش طلاق در ایران با رویکرد دلفی فازی»، نشریه‌ی علوم اجتماعی، ۱۷(۱)، ۱۹۵- ۲۳۲.
جوادی، علی‌محمد.(۱۳۹۰). «گرایش به طلاق و عوامل مؤثر بر آن در بین مراجعه‌کنندگان به دادگاه‌های خانواده در شهرستان ایوان غرب و گیلان غرب»،مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، انجمن جامعه‌شناسی ایران.۱۵۲-۱۶۸.
حاج‌محمدی، فرشته. (۱۳۹۶). «تأثیرات اخلاقی استفاده از فضای مجازی بر پیوند زناشویی و روابط فرزندان در خانواده».فصلنامه‌ی اخلاق. ۱۳(۵۰)،۱۱-۳۷.
حبیب پورگتابی، کرم. (۱۳۹۰). «عوامل طلاق در استان مازندران»، فصلنامه‌ی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده.۱۵(۵۳)، ۸۷-۱۲۷.
حسینی شاهرودی، حسن، (۱۳۸۰). «بررسی جامعه شناختی پدیده‌ی طلاق».  فصلنامه‌ی معرفت. شماره‌ ۴۵،۸۵- ۹۴.
حسینی، آزاده. (۱۳۸۶). «ازدواج‌های همسان و استحکام خانواده»، مجله‌ی زنان، ۱۰،۷-۳۰.
حسینی، فاطمه؛ رضاپور، محمد؛ ساعتلو؛ مرضیه عصمت. (۱۳۹۴). «بررسی عوامل مؤثر بر افزایش میزان طلاق(موردمطالعه : زوج‌های متارکه کرده شهرستان سر پل ذهاب استان کرمانشاه)». فصلنامه‌ی مددکاری اجتماعی. ۴(۱۲)،۳۳-۴۱.
زرگر، فاطمه؛ نشاط دوست، حمیدطاهر.(۱۳۸۶). «بررسی عوامل مؤثر در بروز طلاق در شهرستان فلاورجان»، فصلنامه‌ی خانواده پژوهی، ۳.۷۳۷-۷۴۹.
سگالن، مارتین. (۱۳۸۵). جامعه‌شناسی تاریخی خانواده. ترجمه‌ی حمید الیاسی. تهران: نشر مرکز، چاپ چهارم.
شریفیان، صلاح. (۱۳۹۲). «وضعیت طلاق و برخی عوامل مؤثر بر آن در افراد مطلقه ساکن در شهرستان بوکان»،دومین کنگره روان‌شناختی اجتماعی ایران،۱۷۴-۱۸۰.
شهولی،کیومرث؛ رضایی‌فر، سلطان‌مراد.(۱۳۹۰). «بررسی علل ناسازگاری و طلاق در خانواده‌های شهرستان ایذه». مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، انجمن جامعه‌شناسی ایران.۱۱۳-۱۳۸.
صدرالاشرفی، مسعود؛ خنک‌دار طارسی، معصومه؛ شمخانی، اژدر؛ یوسفی افراشته، مجی.(۱۳۹۱). «آسیب‌شناسی طلاق و راه‌های پیشگیری از آن». مجله‌ی مهندسی فرهنگی. 73.۲۶-۵۳.
عابدی‌نیا، نسرین؛ بوالهری، جعفر؛ نقی زاده،محمدمهدی. (۱۳۹۴). «مقایسه‌ی عوامل زمینه‌ساز تقاضای طلاق بر حسب جنسیت»، مطالعات روانشناختی. ۱۱(۱)،۱۴۱-۱۷۷.
عسکری فرد، حسین. (۱۳۸۰) .نقش بهداشت روان در ازدواج، زندگی زناشویی، طلاق. انتشارات گفتگو.
علی‌مندگاری، ملیحه. (۱۳۹۵). «بسترهای اقتصادی مؤثر بر تصمیم‌گیری زوجین به طلاق مطالعه موردی شهر تهران». فصلنامه‌ی پژوهش‌نامه زنان . ۷(۳)، ۱۱۷-۱۴۵.
عنایت، حلیمه؛ نجفی اصل،عبدالله؛ زارع، صادق. (۱۳۹۲). «بررسی عوامل مؤثر بر طلاق زودهنگام در بین جوانان شهری شهر بوشهر»، فصلنامه‌ی پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر.۲(۳)، ۱-۳۵.
عیسی‌زاده، سعید؛ اسماعیل،بلالی؛ قدسی، علی‌محمد. (۱۳۸۹). «بررسی ارتباط بیکاری و طلاق در ایران»، فصلنامه‌ی شورای فرهنگی اجتماعی زنان،۱۳(۷)،۲۸-۵۰.
غیاثی، پروین؛ روستا؛ لهراسب؛ براری،مرضیه. (۱۳۹۰). «بررسی عوامل اجتماعی درخواست طلاق در بین شهروندان زن شیرازی«. فصلنامه‌ی علمی- پژوهشی جامعه‌شناسی زنان،۲(۳)،۱۶۳-۱۸۸.
فروتن، سیدکاظم ؛ جدیدمیلانی، مریم. (۱۳۷۸). «بررسی شیوع اختلالات جنسی در متقاضیان طلاق مراجعه‌کننده به مجتمع قضایی خانواده» ،  فصلنامه‌ی دانشور پزشکی، ۱۶(۷)، ۳۷-۴۲.
فلاحی، محمدعلی ؛ دلدار،فائزه. (۱۳۹۵). «بررسی عوامل مؤثر بر طلاق در استان‌های تهران با تأکید بر عوامل اقتصادی»، فصلنامه‌ی فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، ۱۰(۳۴)،  ۱۳۵-۱۴۴.
فولادی، اصغر. (۱۳۹۴). «بررسی علل طلاق در استان آذربایجان شرقی»، فصلنامه‌ی جامعه پژوهی فرهنگی، ۶(۲)، ۹۳-۱۰۹.
قاسمی، علیرضا ؛ ساروخانی، باقر. (۱۳۹۳). «عوامل اجتماعی طلاق و سلامت روانی- اجتماعی در زوجین متقاضی طلاق توافقی و غیرتوافقی»،  فصلنامه‌ی فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، ۸(۲۶)، ۷-۳۶.
قدسی، علی‌محمد؛ بلالی، اسماعیل. (۱۳۹۰). «بازدارنده‌ها و تسهیل‌کننده‌های اقتصادی- اجتماعی طلاق». فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی زنان، ۱۴(۵۳)، ۴۳-۸۶.
قطبی، مرجان. (۱۳۸۳). «وضعیت طلاق و برخی عوامل مؤثر بر آن در افراد در افراد مطلقه ساکن در منطقه دولت آباد»، فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی، ۳،۲۷۱-۲۸۶.
کلانتری، عبدالحسین. (۱۳۹۰). «طلاق، علل و پیامدها»، مجموعه مقالات دومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، انجمن جامعه‌شناسی ایران،۲۷۱-۲۸۶.
محسن‌زاده،فرشاد؛ نظری، علی‌محمد؛ عارفی، مختار. (۱۳۹۰). مطالعه کیفی عوامل نارضایتی زناشویی و اقدام به طلاق(مطالعه موردی شهر کرمانشاه( .فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی زنان. ۵۳، ۷-۴۲.
محمدپور، على، و باباجان میرزاپور. (۱۳۹۴). «تجزیه‌وتحلیل معیارهاى پرتفوى با استفاده از روش دیمتل فازى».مجله‌ی مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ۶(۲۳)، ۱۱۹-۱۳۱.
محمدی، خدیجه؛ حیدری، معصومه؛ فقیه‌زاده، سقراط.(۱۳۸۷). اعتبار نسخه فارسی مقیاسFemale Sexual Function Index-FSFI به عنوان شاخص عملکرد جنسی زنان.فصلنامه‌ی پایش، ۷(۳)، ۲۶۹-۲۷۸.
محمودی، ابراهیم؛ میرفردی، اصغر؛ مختاری، مریم. (۱۳۹۳). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر طلاق در شهر یاسوج»، فصلنامه‌ی جامعه‌شناسی کاربردی، ۲۵(۱)،۱۴۱-۱۵۷.
مزینانی، ربابه؛ ماندانا، اکبری‌مهر؛ آدیس،کراسکیان؛ مریم،کاشانیان. (۱۳۹۱). «بررسی شیوع اختلالات جنسی و عوامل مرتبط با آن در زنان»،  مجله‌ی پزشکی رازی، ۱۹(۱۰۵)،۶۱-۶۸.
مشکی، مهدی؛ شاه قاسمی، زهره؛  دلشاد نوقابی، علی؛ مسلم، علیرضا.(۱۳۹۰). «بررسی وضعیت و عوامل مرتبط با طلاق از دیدگاه زوجین مطلقه شهرستان گناباد در مهروموم‌های ۱۳۸۷-۸۸» ، فصلنامه‌ی افق دانش، ۱۷(۱)، ۳۴-۴۴.
نبوی، سیدعبدالحسین؛رضادوست،کریم؛ مجتهدزاده، سحر؛ شهریاری، مرضیه. (۱۳۹۵). «تحلیل جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر میزان گرایش زوجه به طلاق»، فصلنامه‌ی راهبرد اجتماعی فرهنگی.۵(۲۰)،۲۸۱-۲۹۵.
نصراللهی، زهرا؛ غفاری گولک، مرضیه؛ پروا، علی‌اکبر. (۱۳۹۲). «عوامل تعیین‌کننده طلاق در ایران با تأکید بر عوامل اقتصادی»، فصلنامه‌ی مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. ۱۱(۴) ، ۱۶۵-۱۸۶.
هنریان، مسعوده؛ یونسی، سیدجلال، (۱۳۹۰). «بررسی علل طلاق در دادگاه‌های خانواده تهران». فصلنامه‌ی روانشناسی بالینی،۱(۳)،۱۲۵- ۱۵۳.
Allemand.M.(2008). Age differences in forgivingness: The role of future time perspective. Journal of Research in Personality, 42 ,1137 ̊ 1147. pp:1-40.
Amato, P. R., & Beattie, B. (2011). Does the Unemployment Rate Affect the Divorce Rate? An Analysis of State Data 1960–2005, Social Science Research, Vol. 40, No. 3, pp. 705- .715
Baucom, D. H., Hahlweg, K., David C. Atkins, D. C., Engl, J., & Thurmaier, F.(2006). Long- Term Prediction of Marital Quality Following a Relationship Education Program: Being positive in a constructive way. Journal of Family Psychology.20.pp.448-455.
Chibucos ,Thomas R, Leite ,Randall.(2005). W, DL Weis - Readings in Family Theory. SAGE Publications
Conger, R. D., Elder Jr., G. H., Lorenz, F. O., Conger, K. J., Simons, R. L., Whitbeck, L. B., Huck, S. & Melby, J. N. (1990).Linking Economic Hardship to Marital Quality and Instability. Journal of Marriage and Family, Vol. 52, No. 3.pp259-276.
David A.Sbarra1Jessica L.Borelli.(2019). Attachment Reorganization Following Divorce: Normative Processes and Individual Differences,Current Opinion in Psychology, volume25. Available online 21. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.03.008.pp71-75.
Ghanbari, E., Zadeh, F. A., Amirazodi, N., & Alam, A. A. (2017). The Effect of Communication Skills on Sexual Satisfaction with the Mediatory Effect of Personality Traits among Individual Filing for Divorce in Shiraz. International Journal of sychology and Behavioral Sciences, 7(3).pp83-89.
González-Val, R., and Marcén, M. (2017). Divorce and the business cycle: a cross-country analysis. Review of Economics of the Household, 15(3).pp879-904.
Greenaway,E.S, Clark.S.(2017). Variation in the link between parental divorce and children’s health disadvantage in low and high divorce settings. SSM - Population Health, 3.pp473-486.
Hamidi.F, Abbasi Makwand.Z and Mohamad Hosseinic.Z.(2010) Couple therapy: forgiveness as an Islamic approach in counseling. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5,1525 ̊.1530.pp1625-1630.
Hellerstein, J. K., & Morrill, M. S. (2011). Booms, Busts, and Divorce, The BE Journal of Economic Analysis and Policy, Vol. 11, Issue. 1.pp1-28.
Lyngstad, T. H. (2006). ‘Does Community Context Have Important Bearing on the Diovrce Rate?’, A Fixed-effect Study of Twenty Norwegian First Marriage Cohot, Vienna Institute of Demography Austrian Academy of Sciences, www.oeaw.ac.at.pp1-19.
Marinescu,L.(2016). Divorce: What does learning have to do with it. Labour Economics, 38.pp1-57.
Patil, S. K, and R. Kant. 2014. A fuzzy AHP-TOPSIS framework for ranking the solutions of Knowledge Management adoption in Supply Chain to overcome its barriers. Expert Systems with Applications 41 (2).pp679-693.
Roy, S., (2010). Unemployment Rate and Divorce, Working Paper, University of Canterbury.
Sbarra.D.A, Hasselmo.K and Nojopranoto.W.(2012) Divorce and Death: A Case Study for Health Psychology.Social and Personality Psychology Compass, 6.pp.905-919.
Schellekens, J., & Gliksberg, D. (2013). Inflation and Marriage in Israel. Journal of Family History, Vol. 38, No. 1.pp.119-142.
Shakerian.A, Nazari.AM, Masoomi.M, Ebrahimi.P and Danai.S.(2014). Inspecting the Relationship between Sexual Satisfaction and Marital Problems of Divorce-asking Women in Sanandaj City Family Courts. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 114.pp.327-333.
Shilin, Zheng,Yuwei, uanb, Michael, R.Ward. (2018). The effect of broadband internet on divorce in China, Technological Forecasting and Social Change, Available online 3 August 2018. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2018.07.038.pp.99-114.
Wai.S.T and Yip.T.H.J.(2009) Relationship among dispositional forgiveness of others, interpersonal adjustment and psychological well-being: Implication for interpersonal theory of depression.Personality and Individual Differences, 46 , pp.365-368.
Weiss, Robert S (1977) Marital Separation, Basic Books Inc. New york.
Williamson, H. C.,Nguyen, T. P., Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2015). Are problems that contribute to divorce present at the start of marriage, or do they emerge over time Journalof Social and Personal Relationships .Advance online publication. doi: 10.1177/0265407515617705.pp.1-27.
Yip. P. S.F., Yousuf.s Hon Chan.C, Yung.T, Wu. K.C.-C.(2015). The roles of culture and gender in the relationship between ivorce and suicide risk: A meta-analysis. Social Science & Medicine. 128.pp.87-94.