اثربخشی آموزش تنظیم هیجان به مادران بر احساس تنهایی و مسئولیت‏پذیری نوجوانان دختر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه روان‌شناسی و مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: کارشناس ارشد مشاوره مدرسه، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه مشاوره و روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

احساس تنهایی می‌تواند نوجوانان را در معرض انواع مشکلات عاطفی، هیجانی و رفتاری قرار دهد، همچنین تقویت رفتار مسئولانه از شاخص‏های انسان سالم است در نوجوانان ضرورت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مدیریت هیجان به مادران بر احساس تنهایی و مسئولیت‏پذیری فرزندان نوجوان دختر انجام گرفت. روش پژوهش نیمه تجربی و در قالب یک طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون همراه با پیگیری گروه کنترل انجام شد. تمامی مادران و فرزند دخترشان که در سال تحصیلی 401-1400، در آموزشگاه مقطع متوسطه اول حضرت نرجس منطقه ۶ شهر تهران مشغول به تحصیل بودند، جامعه مورد نظر پژوهش حاضر را تشکیل دادند. نمونه مورد نظر شامل 20 مادر از جامعه مورد نظر بود که به روش نمونه‏گیری در دسترس انتخاب و به‏طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. ابزار پژوهش مقیاس مسئولیت‏پذیری کالیفرنیا (1951) و مقیاس احساس تنهایی راسل (1978)، بود که توسط دانش آموزان در سه مرحله اندازه‏گیری، تکمیل شد. آموزش مدیریت هیجان به مادران گروه آزمایش بر اساس مدل گراس در هشت جلسه ارائه شد، اما گروه کنترل در طی این دوره هیچ مداخله‏ای دریافت نکردند. داده‏های جمع‏آوری شده با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تأثیر آموزش مدیریت هیجان به مادران بر احساس تنهایی و مسئولیت‌پذیری نوجوانان در مرحله پس‌آزمون معنادار بوده است (05/0>P). اما در مرحله پیگیری معنادار نبود (05/0<P). از نتایج پژوهش حاضر می‏توان جهت آموزش تنظیم هیجان در راستای کاهش احساس تنهایی و افزایش مسئولیت‌پذیری فرزندان نوجوان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Emotion Regulation Training for Mothers on the Feeling Of Loneliness and Responsibility of Adolescent Girls

نویسندگان [English]

  • Hossein Keshavarz Afshar 1
  • Fereshteh Salmani 2
  • Masood lavasani 3
1 Assistant Professor, Department of Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Iran.
2 Corresponding author: senior expert in school counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Counseling and Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Iran.
چکیده [English]

The feeling of loneliness can expose teenagers to all kinds of emotional, emotional and behavioral problems, and strengthening responsible behavior is one of the indicators of a healthy person, and it is necessary in teenagers. The present study was conducted with the aim of investigating the effect of teaching emotion management to mothers on the feeling of loneliness and responsibility of adolescent girls.The research method was semi-experimental and in the form of a pre-test and post-test design along with the follow-up of the control group. All the mothers and their daughters who were studying in the first secondary school of Hazrat Narjes, district 6 of Tehran in the academic year of 2021-2022, formed the target population of the present study. The intended sample consisted of 20 mothers from the intended community who were selected by available sampling method and randomly replaced in two experimental and control groups. The research tools were the California Responsibility Scale (1951) and Russell's Loneliness Scale (1978), which were completed by students in three stages of measurement. Emotion management training was provided to the mothers of the experimental group based on the Gross model in eight sessions, but the control group did not receive any intervention during this period. The collected data were analyzed using analysis of covariance test.The results showed that the effect of teaching emotion management to mothers on the feeling of loneliness and responsibility of teenagers in the post-test phase was significant (P<0.05). But it was not significant in the follow-up stage (P<0.05). The results of the present research can be used to teach emotion regulation in order to reduce the feeling of loneliness and increase the responsibility of teenage children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Emotion Management Training
  • Loneliness
  • Responsibility
  • Teenage Girls
ارزانی، نسیم؛ باقری، فریبرز؛ حاتمی، حمیدرضا بنی جمالی، شکوه السادات. (1397). تحلیل رابطه ساختاری بهزیستی ذهنی بر مبنای ذهن آگاهی و سخت‌کوشی روان‌شناختی با میانجی‌گری تنظیم هیجانی در زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده.12 (42)، 95-79.
آقائی، الهام، کلانتری، مهرداد، جمالی پا قلعه، سمیه. (1393). اثربخشی آموزش رفتاری مادران بر مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان پیش‌دبستانی محروم از پدر. مجله اصول بهداشت روانی.16(62)، 89-100.
پیرمردند چگینی، بهمن؛ احمدی، صدیقه؛ آلبوغبیش، توفیق و نظامیوند چگینی، سمیرا. (1399). اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر شناخت درمانی به روش مایکل فری بر افسردگی، احساس تنهایی و شادکامی زنان مطلقه. فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی.11(41)، 30-15.
ترکی زاده، محمد؛ حاجی علیزاده، کبری و سماوی، سید عبدالوهاب. (1397). اثربخشی آموزش خود بخشش گری مبتنی بر کتاب‌درمانی بر مسئولیت‌پذیری و تمایل به جبران در دانشجویان. پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت 4(3)، 70-57.
جعفری ثانی، بهنام؛ بیاضی، محمدحسین و تیموری، سعید. (1400). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر عاطفه منفی و بهبود رابطه والد کودک در مادران کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ایفصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی.12(47)، 102-97.
 جعفری سیاوشانی، فائز؛ کیامنش، علیرضا و برج علی، احمد. (1393). نقش پیش‌بینی متغیرهای مرتبط با ویژگی‌های شخصیتی مادر در میزان احساس تنهایی و اضطراب پنهان دختران نوجوان دبیرستانی شهر تهرانفصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده.10(1)، 39-29.
جعفری سیاوشانی، فائزه؛ برج علی، احمد کیامنش، علیرضا. (1397). نقش سبک‌های دلبستگی و مشکلات هیجانی مادران در احساس تنهایی با واسطه‌گری سبک‌های هویت در دختران نوجوان دبیرستانیفصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده. 13(43)، 154-133.
حسن‌زاده فاطمه، سبزی زهرا، احسانیان الهام، حجتی حمید. (1396). همبستگی اعتیاد به اینترنت با احساس تنهایی نوجوانان استان گلستان. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت. ۶ (۶)، ۸-۱۴
حسینی کلائی، سیده ساناز و اسدی، مسعود. (1399). اثربخشی آموزش والدگری موفق به مادران بر سازگاری عاطفی، تحصیلی و اجتماعی دختران نوجوان. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 11(43)، 120-89.
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ اسدی شیشه گران، سارا و اسماعیلی قاضی ولویی فریبا. (1395). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تنظیم شناختی هیجان، احساس تنهایی و صمیمیت اجتماعی زنان دارای همسر معتاد. فصلنامه مددکاری اجتماعی. ۵ (۲)، ۴۶-۳۷.
قدم پور، عزت اله؛ مرادی زاده، سیروس و شاه کرمی محمد. (1398). بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر کاهش احساس تنهایی و اضطراب مرگ سالمندان مرکز صدیق شهر خرم‌آباد. مجله علوم پزشکی رازی. 26(4)، 53-48.
قنواتیان، مینا؛ مهداد، علی و ابوالمعالی الحسینی، خدیجه. (1399). بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خود و مدیریت هیجان به مادران بر پرخاشگری، تاب‌آوری نوجوانان دختر شهر تهرانروانشناسی بالینی و شخصیت.18(2)، 79-69.
گودینی رحمان؛ پورمحمدرضای تجریشی معصومه؛ طهماسبی سیامک و بیگلریان اکبر. (1396). تأثیر آموزش مدیریت هیجان به مادران بر مشکلات رفتاری فرزندان از دیدگاه والدین. مجله توانبخشی. ۱۸ (۱)، ۲۴-۱۳.
مارنات، گری. گراث. (1385). راهنمای سنجش رونی. ترجمۀ حسن پاشاشریفی و محمد رضا، نیک‌خو. تهران: انتشارات رشد.
متین، حسین؛ اخوان غلامی، مریم و احمدی، صدیقه. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر تعامل والد-کودک مادران دارای فرزند با ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 28(8)، 89-71.
محمدی، حانیه؛ سپهری شاملو؛ زهره، اصغری ابراهیم‌آباد و محمدجواد. (1398). اثربخشی طرح‏واره درمانی هیجانی گروهی بر کاهش احساس تنهایی و نشخوار فکری زنان مطلقه. مطالعات زن و خانواده. 7(2)، 115-136.
موسوی، علی. (1377). بررسی رابطۀبین مسئولیت‌پذیری وخشنودی شغلی با انگیزۀپیشرفت وسلامت روانی درمربیان تربیتی مردشهراهواز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اهواز.
نادری حبیب الله، فیروز زاده پاشا نرگس، کارگر فاطمه. (1395). رابطه بین سبک دلبستگی، خودپنداری و احساس تنهایی در میان دانش آموزان مقطع متوسطه دوم. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت. ۳ (۲)، ۱-۱۰.
نقی پور قزلچه، میترا؛ ستوده، زهرا؛ خسروی، صدراله و هنرپروران، نازنین. (1393). رابطه هویت با خودمختاری، شایستگی و وابستگی در نوجوانان دبیرستانی. فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 9(27)، 81-59.
Gross, J. J. (2015). The extended process model of emotion regulation: Elaborations, applications, and future directions. Psychological Inquiry, 26, 130–137
Jackson, S., & Goossens, L. (Eds.). (2020). Handbook of adolescent development. Psychology Press.
Katz, S. (2008). Individual and environmental factors associated with college adjustment. (Doctoral Dissertation), Wayne State University.
Muawanah, A., & Tentama, F. (2020). Analysis construct validity and reliability of loneliness scale. International Journal of Scientific and Technology Research, 9(2), 3969-3974.‏
Palamarchuk, O., Fasolko, T., Botsian, T., Kashchuk, K., Klimova, I., & Bezchotnikova, S. (2022). Personal Responsibility as a Problem of Development of Postmodern Society. Postmodern Openings, 13(1), 267-290.‏
Pierrehumbert, B., Bader, M., Miljkovitch, R., Mazet, P., Amar, M., & Halfon, O. (2002). Strategies of emotion regulation in adolescents and young adults with substance dependence or eating disorders. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice, 9(6), 384-394.‏
Verity, L., Yang, K., Nowland, R., Shankar, A., Turnbull, M., & Qualter, P. (2022). Loneliness from the adolescent perspective: A qualitative analysis of conversations about loneliness between adolescents and childline counsellors. Journal of Adolescent Research.
Wickens, C. M., McDonald, A. J., Elton-Marshall, T., Wells, S., Nigatu, Y. T., Jankowicz, D., & Hamilton, H. A. (2021). Loneliness in the COVID-19 pandemic: associations with age, gender and their interaction. Journal of Psychiatric Research, 136, 103-108.
Wongpakaran, N., Wongpakaran, T., Pinyopornpanish, M., Simcharoen, S., Suradom, C., Varnado, P., & Kuntawong, P. (2020). Development and validation of a 6‐item Revised UCLA Loneliness Scale (RULS‐6) using Rasch analysis. British Journal of Health Psychology, 25(2), 233-256.‏
Yuldasheva, M. B., Toshboltaeva, N., Pulatova, G. M., Mamajonova, S. K., & Karimjanova, Y. U. (2021). Semantic Analysis of Feeling Loneliness among Students. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 14552-14558.