مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی مسئله محور جنسی مبتنی بر رویکرد اسلامی و زوج‌درمانی تلفیقی فراشناختی- فراهیجانی بر مسائل جنسی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مشاوره تخصصی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه مشاوره خانواده، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

3 دانشیار، گروه روانپزشکی، سـنندج، ایـران.

چکیده

رضایتی که زوجین در روابط جنسی تجربه می‌کنند یکی از جوانب بسیار مهم و حیاتی زندگی زناشویی است. از آن‌جا که رفتار جنسی تا حدود زیادی اکتسابی و مبتنی بر یادگیری است، نیاز به آموزش و تربیت ویژه دارد. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی زوج درمانی مسئله محورجنسی مبتنی بر رویکرد اسلامی و زوج درمانی تلفیقی فراشناختی- فراهیجانی برمسائل جنسی در زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر سنندج انجام شد. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی و طرح آن پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه است و از لحاظ هدف، جزء تحقیقات کاربردی است. با توجه به ماهیت جامعه موردپژوهش، برای انتخاب نمونه این پژوهش از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد و پرسشنامه چند وجهی مسائل جنسی MSQ (1993) روی آنها اجرا گردید. برای تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل کوواریانس (ANCOVA) استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت بین میانگین نمرات مسائل جنسی درپیش آزمون با پس آزمون معنادار است. تفاوت بین میانگین‌های زوج درمانی مسئله محور جنسی مبتنی بر رویکرد مسئله محور جنسی با زوج درمانی تلفیقی فراشناختی– فراهیجانی در سطح (05/0>P) و بین زوج درمانی تلفیقی فراشناختی- فراهیجانی و کنترل در سطح (01/0>P) معنادار است، اما تفاوت بین میانگین‌های گروه زوج درمانی مسئله محور جنسی مبتنی بر رویکرد مسئله محور جنسی و کنترل معنادار نشده است (05/0<P). به طور کلی تفاوتی در بین گروه‌ها وجود دارد اما از نظر آماری این تفاوت معنادار نیست. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان نتیجه گرفت که از جمله رویکردهای درمانی مؤثر برای کمک به زوج‌هایی که دچار ناسازگاری در روابط و تنظیم هیجانات هستند، دو رویکرد زوج درمانی مسئله محور مبتنی بر رویکرد اسلامی و زوج درمانی تلفیقی فراهیجانی فراشناختی است که می‌توان از این رویکردها به عنوان یک الگوی درمانی و نیز یک الگوی آموزشی به منظور پیشگیری از تعمیق تعارضات و نیز بهبود روابط زوجها در قالب درمانهای زوجی و یا کارگاههای آموزشی بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compare the Effectiveness of Sex Problem-Centered Couple on Sexual Issues Therapy based on Islamic Approach and Integrated Metacognitive - Meta Emotional Couple Therapy

نویسندگان [English]

  • sharmin rahmani 1
  • Mahmoud Goudarzi 2
  • modabber arasteh 3
1 Ph,D. Candidate in Specialized Consulting, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
2 Corresponding Author: Associate Professor, Family Counseling Department, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
3 Associate Professor, Department of Psychiatry, Kurdistan Medical Sciences, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

The satisfaction that couples experience in sexual relations is one of the most important and vital aspects of married life. Since sexual behavior is largely acquired and learning-based, it requires special education. The aim of this study was to compare the effectiveness of sex-centered couple therapy based on the Islamic approach and metacognitive- meta emotional combined couple therapy on sexual issues in couples referring to counseling centers in Sanandaj. The method of the present research is quasi-experimental and its design is pre-test-post-test with a control group and in terms of purpose, it is part of applied research. Due to the nature of the study population, the available sampling method was used to select the sample of this study and the MSQ (1993) Multidimensional Sexual Questionnaire was administered to them. Analysis of covariance (ANCOVA) was used for statistical analysis of data. The results showed that the difference between the mean scores of sexual issues in pre-test and post-test was significant. The difference between the means of sexual problem-oriented couple therapy based on the sexual problem-oriented approach with metacognitive- meta emotional combined couple therapy at the level (P <0.05) and between the combination of metacognitive- meta emotional couple and control at the level (P <0.01) was significant. However, the difference between the means of the sex-centered couple therapy group based on the sex-centered approach and control was not significant (P <0.05). In general, there is a difference between the groups, but this difference is not statistically significant. According to the obtained results, it can be concluded that among the effective therapeutic approaches to help couples who suffer from incompatibility in relationships and emotion regulation, there are two problem-based couple therapy approaches based on the Islamic approach and metacognitive cross-cognitive couple therapy that can be These approaches were used as a therapeutic model as well as an educational model in order to prevent the deepening of conflicts and also to improve couples' relationships in the form of couple therapies or workshops.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effectiveness Comparison
  • Sexual Problem Couple Therapy
  • Metacognitive- Meta Emotional Couple Therapy
  • Couple Sexual Problems
ابن‌بابویه، محمد. (1413). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
احدیان فرد، پانته‌آ، علی‌‌­اصغر، اصغرنژاد و لواسانی، فهیمه. (1396). نقش مؤلفه های شناختی، فراشناختی و فراهیجانی در پیشبینی پریشانی هیجانی در دانشجویان. روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 23(2)، پیاپی 89، 191-178.
احمدیان، علیرضا؛ حاتمی، محمد؛ تاجیک، عزیزالله و زهراکار، کیانوش. (1397). اثربخشی درمان حل مسئله محور جنسی مبتنی بر رویکرد اسلامی در بهبود مشکلات جنسی زوجین (بررسی امکان‌سنجی، تدوین الگوی مفهومی و پیامدهای اولیه درمانی). پژوهشنامه زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال نهم، شماره 1، 71-31.
اسدپور، اسمعیل؛ نظری، محمد و ثنایی، باقر. (1390). بررسی اثربخشی زوج‌درمانی هیجان محور بر صمیمیت زناشویی زوج‌های مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر تهران. پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره، شماره 2، 38-25.
اسماعیلی، مهرناز و قراملکی، ناصر (1395). نقش فراهیجان، مهارت‌های مقابله‌ای و خودبخششی در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی و فرسودگی تحصیلی. دانشگاه اردبیل، 2(3)، 123-111.
آقامحمدیان، حمیدرضا؛ فرهادیان، فاطمه؛ زمانی‌نیا، فاطمه؛ پورفراهانی منیره و اصغری، محمدجواد. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های جنسی بر رضایت زناشویی زنان. فصلنامه خانواده و بهداشت، دوره 8، شماره 1: 23-13.
بحرینیان، عبدالمجید و کرمانی، مریم. (1388). رضایت جنسی و رضایت زندگانی. تازه‌های روان‌درمانی، . دوره 10 ، شماره 51: 67-85.
برقی ایرانی، زیبا؛ پیرحیاتی، زهره و گیرقلی، فاطمه. (1396). نقش عزت‌نفس، استرس ادراک‌شده، ناگویی هیجانی و اجتناب شناختی در پیش‌بینی عملکرد جنسی زنان بارور و نابارور، دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه. 15(2)، 106-95.
بشارت، محمدعلی و رفیع‌زاده، بهار. (1395). پیش‌بینی سطوح رضایت جنسی و سازگاری زناشویی بر اساس متغیرهای شغلی، تعهد، صمیمیت و دانش و نگرش جنسی. روانشناسی خانواده، 3(1)، 46-31.
بختیاری، مریم؛ شیدایی، حاجیه و نوری، محمد. (1396). تأثیر درمان شناختی-رفتاری بر میل جنسی کم‌کار و
رضایت زناشویی. اندیشه و رفتار، دوره نهم، شماره 36: 7-16.
بهرامی، سید زهرا (1389). بررسی اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر رویکرد گاتمن بر افزایش رضایتمندی دانشجویان متأهل شهر مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
پسندیده، عباس؛ آذربایجانی، مسعود و جان بزرگی، مسعود (1396). مدیریت داخلی سیستم خانواده بر اساس گذشت در آیات و روایات و مداخله کوتاه‌مدت رها – آشکارسازی»، اخلاق وحیانی. 6(6): 56-33.
توکلی زاده، جهانشیر و وثوق، نجمه. (1392). بررسی تأثیر آموزش شناختی-رفتاری بر رضایت زناشویی زنان دارای کم‌کاری میل جنسی، علوم پزشکی ایلام. دوره بیست و یکم، شماره 5: 58-44.
تدین، میترا؛ خیرآبادی، آرزو و ملایی نژاد، میترا. (1395). اثربخشی رفتاردرمانی شناختی بر افکار دهشتناک زنان مبتلا به واژینیسموس اولیه: یک کارآزمایی تک موردی، زنان و مامائی. دوره 19، شماره 39: 34 – 25.
حسینی، منیر و کاظمی، افتخارالسادات. (1391). فراوانی نسبی اختلالات عملکرد جنسی و برخی از عوامل مرتبط با آن در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان ساری، علوم پزشکی مازندران. دوره بیست و دوم، شماره 91: 107-102.
رحمانیان، زاهده و موسوی، سید محمد (1393). «اثربخشی تلفیقی فراشناختی فراهیجانی بر ویژگی‌های روان‌سنجی فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران، روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت.1(3): 62 - 44.
رجائی، آفرین (1394). بررسی اثربخشی زوج‌درمانی به روش گاتمن بر کاهش طلاق، بهبود روابط کلامی غیرکلامی، تحریف‌های شناختی بین فردی زوج‌های متعارض. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی، دانشگاه فردوسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
رضاپور میرصالح، یاسر؛ اسمعیلی، معصومه و فرحبخش، کیومرث (1392). اثربخشی آموزه‌های هستی‌شناسی اسلامی بر رضایت زناشویی زنان متأهل، روانشناسی و دین. (22): 19- 5.
زادهوش، سمیه؛ نشاط دوست، حمیدطاهر؛ حقیقت، فرشته و رسول‌زاده طباطبایی، کاظم (1390). «بررسی اثربخشی گروه‌درمانی شناختی رفتاری، با جهت‌گیری مذهبی بر رضایت زناشویی بانوان، مطالعات روانشناسی بالینی. 3(3): 42 – 21.
خمسه، فهیمه؛ زهراکار، کیانوش و محسن زاده، فرشاد. (1394). تأثیر آموزش کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه بر میزان رضایت جنسی و شادمانی زناشویی زنان متأهل، دین و روانشناسی. سال اول، شماره 2: پیاپی.52-41.
جدیری، جعفر. فتحی آشتیانی، علی و موتابی، فرشته. (1396). اثربخشی زوج‌درمانی با رویکرد اسلامی بر رضایت زناشویی، مطالعات اسلام و روانشناسی. سال یازدهم، شماره 20.
جهانفر، شایسته؛ مولایی نژاد، میترا. (1384). درسنامه اختلالات جنسی. تهران: سالمی، چاپ دوم، 80-11.
سادوک، بنجامین. سادوک، ویرجینیا. روئیز، پدرو. (2009). خلاصه روان‌پزشکی کاپلان. فرزین رضاعی. (1394). تهران
دانش، عصمت (1395). «پیش‌بینی امیدواری بر اساس جهت‌گیری مذهبی و سازگاری زناشویی، روانشناسی کاربردی. (38): 174-157.
سید محمدی، یحیی. (1393). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی: DSM 5. ترجمه سید محمدی، یحیی، تهران: روان.
شاکرمی، محمد؛ داورنیا، رضا و زهراکار، کیانوش. (1393). تأثیر آموزش جنسی بر صمیمیت جنسی زنان متأهل. روان پرستاری، دوره 2، شماره 1. 42-34.
شاه سیاه، مرضیه؛ بهرامی، فاطمه و محبی، سیامک. (1388). بررسی رابطه رضایت جنسی و تعهد زناشویی زوجین شهرستان شهرضا، اصول بهداشت روانی. 43: 238-233.
عاشوری، جمال؛ خالقی دهنوی، فرزانه و صفاریان، محمدرضا. (1393). بررسی تأثیر فراشناخت درمانی بر میزان رضایت زناشویی زنان، مجله زن و مطالعات خانواده. 6 (24): 65-53.
علیخانی، مصطفی؛ اسکندری، حسین. (1393). نظریه‌پردازی و کشف ا الگوی فرایند مقابله با اختلالات جنسی آسیب‌زای منجر به اختلافات زناشویی، پژوهش‌های علوم شناختی رفتاری. 4 (1): 12-1.
فاتحی زاده، مریم، اصفهانی، نجمه و پرچم، اعظم. (1395). مدیریت تعارض‌های زناشویی با رویکرد حل مسئله از منظر مشاوره خانواده و اسلام، شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده. دوره نوزدهم، شماره 74: 80-67.
فتوحی، سکینه و میکائیلی، نیلوفر (1397). «مقایسه اثربخشی زوج‌درمانی مبتنی بر فراهیجان با زوج‌درمانی روایتی بر سازگاری و دل‌زدگی زناشویی زوجین متعارض، فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 9(34): 101- 77.
فیاضی، مینا؛ دهکردی، نجمه و یونسی، سید جلال. (1398). اثربخشی فراشناخت درمانی بر طرح‌واره‌های ناسازگار زنان مطلقه، رویش روانشناسی. سال 8، شماره 1: 86-97.
کاظمی، حمید؛ قربانی، مریم و بحرینی، مجید. (1391). مقایسه ابعاد روان‌شناختی مشکلات جنسی در بیماران وابسته به مواد مخدر با گروه شاهد، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد. دوره 16، شماره 1: 10-1.
مؤمنی، خدامراد و علیخانی، مصطفی (1392). «رابطه عملکرد خانواده، تمایزیافتگی خانواده و تاب‌آوری با استرس، اضطراب و افسردگی در زنان متأهل شهر کرمانشاه، فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 3 (2): 298 - 316.
کلینی، محمد (1407). الکافی تهران: دارالکتب الاسلامیه.
گودرزی، محمود؛ فاطمی اصل، شهریار و کریمی ثانی، پرویز (1398). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان مدار بر احساس تنهایی زنان آسیب‌دیده از روابط فرازناشویی در شهرستان سلماس، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 20 (2):57-48.
مزینانی، ربابه، اکبری، مریم. (1391). بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی در زنان و عوامل مرتبط با آن، علوم پزشکی رازی. جلد 19، شماره 105: 59-66.
مدنی، یاسر؛ گلپایگانی، فاطمه و لواسانی، مسعود (1395). ارائه مدل تلفیقی رویکرد هیجان مدار و مدل گاتمن و اثربخشی آن بر احساس تنهایی زنان، پژوهش‌های مشاوره. 16(62).
نیسی، عبدالکاظم؛ کرمعلیان، حسن و همایی، رضا (1391). بررسی تأثیر آموزش مداخله‌ای گروهی شناختی رفتاری مذهبی بر اضطراب، علوم رفتاری. 2(2): 162-151.
هنرپروران، نازنین. (1392)، اثربخشی آموزش رویکرد هیجان مدار بر رضایت جنسی. زوجین، فصلنامه اندیشه و رفتار. دوره چهارم، شماره 41.
یوسف زاده، صدیقه، نامنی، فاطمه و گلمکانی، ناهید. (1392). بررسی تأثیر آموزش‌های جنسی مبتنی بر آموزه‌های دینی بر سازگاری زناشویی زنان متأهل، زنان مامائی و نازایی ایران. شماره 16: 19-10.
یوسفی، ناصر و سهرابی، احمد. (1390). مقایسه اثربخشی رویکردهای خانواده‌درمانی مبتنی بر حضور ذهن و فراشناخت بر کیفیت روابط زناشویی در مراجعان در آستانه طلاق، مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 1 (2): 211-192.
Abdel-Hamid, I. (2015). Tramadol Abuse and Sexual Function. https://doi.org/10.1016/j. sxmr. 2015.10.014.
Amitabha, M. Sepeedeh, S. (2011). Psychologyical Aspects Pf Hysterectomy & Postoperative Care. East Lancashire Hospitals Nhs Trust United Kingdom Pp 1877- 1884.
Drigas, A. Chara, P. (2020). Metacognitive and Metaemotional Training Strategies through the Nine-layer Pyramid Model of Emotional Intelligence. in Indonesian Journal of Educational Science (IJES) · December.DOI: 10.3991/ijes.v9i4.26189
Love, A. (2015). Cognitive existential couple therapy (CECT) in men and partners facing localised prostate cancer: a randomised controlled trial. https://doi.org/10.1111/bju.12991
Corona, G. Rastrelli, G. Monami, M. Maseroli, E. Jannini, E. A. Balercia, G. Sforza, A.,Forti, G. Mannucci, E. and Maggi, M. (2013). Frequency of sexual activity and cardiovascular risk in subjects with erectile dysfunction: cross-sectional and longitudinal analyses. Andrology, 1: 864–871.
Clifton, J. Seehuus, M. and Rellini, A. H. (2015). Testing cognitive predictors of individual differences in the sexual psychophysiological responses of sexually functional women Psychophysiology, 52: 957–968.
Franco, B. Olivier, M.D. Waldinger, G. (2018). 215 Mechanisms underlying the sexual inhibitory effect of tramadol; a study in serotonin transporter knockout rats. https://doi.org/10.1016/j.jsxm .04.181
Fisher, D.G, Reynolds, G.L, Napper, L.E. (2010). Use of crystal methamphetamine, Viagra, and sexual behavior.journal CurrOpin Infect Dis.23:53–6.
Hai, E. Wiwanitkit,V. (2015). Tramadol and Sexual Dysfunction. 20502248957; e-mail: elhadidyy@gmail.com Received 15 June 2013 Accepted 27 April 2014 Middle East Current Psychiatry 2014, 21:148–151.
Koo, H. P. Wilson, E. K. and Minnis, A. M. (2017). A Computerized Family Planning Counseling Aid: A Pilot Study Evaluation of Smart Choices. Perspect Sex Repro H, 49: 45– 53. doi:10.1363/psrh.12016.
Lee N. Johnson , Rachel B. Tambling , Kayla D. Mennenga , Scott A. Ketring , Megan Oka  Shayne R. Anderson , Scott C. Huff , Richard B. Miller. (2015). Examining Attachment Avoidance and Attachment Anxiety Across Eight Sessions of Couple Therapy. https://doi.org/10.1111/jmft.12136
Mitmansgruber, H. Beck, T. N. Höfer, S. Schüßler, G. (2009). When You Don’t Like What You Feel: Experiential Avoidance, Mindfulness And Meta-Emotion In Emotion Regulation. Personality And Individual Differences, 46, 448–453.
Olga, S. Andrea, L. Carla, R. (2017). New Sexism in Couple Therapy: A Discursive Analysis. https://doi.org/10.1111/famp.12292
Patterson JM. (2002). Integrating family resilience and family stress theory. Journal of Marriage and the Family; 64(2):349-60.
Pourmohsani, F. (2010). Designing a Couple Empowerment Program Based on Marital Satisfaction Model and Comparing it with Enridge Empowerment Program. Doctor of Psychology, Faculty of Humanities, Tarbiat Modarres University.
Johnson, S. Zoya , S. Michael, M. (2018). Emotionally Focused Therapy Meets Sex Therapy. June 2018, Volume 10, Issue 2, pp 65–71| Cite as Addressing Issues of Sexuality in Couples Therapy.
Stulhofer, A. Ferreira, L. C. & Landripet, I. (2014). Emotional intimacy, sexual desire, and sexual satisfaction among partnered heterosexual men. Sexual and Relationship Therapy, 29, 229-244.
Tonekaboni S. Hassanzadeh R, Ebrahimi S. (2013). The effect of sex education on the marital satisfaction. European Journal of Experimental Biology; 3(6):427-31.
Wells, A. Welford, M. K. (2010).Metacognitive Theory and Therapy for Worry and Generalized Anxiety Disorder: Review and Status.Journal of Experimental Psychopathology JEP Volume 1, Issue 1, 133–145 ISSN 2043-8087 / DOI:10.5127/jep.007910
Wincze, J. P. Bansal, S. Malhotra, C. Balko, A. Susset, J. G. & Malamud, M. (1985). The use
of psychophysiological techniques in the a ssessment of male sexual dysfunction. In
Proceedings of the American Cancer So ciety’s Workshop on Psychosexual&Reproductive
Issues of Cancer Clients. San Antonio, TX: The American Cancer Society.
Zaazaa A, Bella A, Shamloul R. (2013). Drug Addiction and Sexual Dysfunction. journal Endocrinol Metab Clin N Am. 42:585–592.
Zuccarini, D. Johnson, S.M., (2010). Integrating Sex And Attachment In Emotionally Focused Couple Therapy. Journal of Marital and Family Therapy; 36(4):431–445.