عوامل مؤثر بر شکل‏گیری ملاک‏های انتخاب ‏همسر در جوانان تحصیل‏کرده شهر ایلام؛ یک نظریه‏ زمینه‏ ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشدمشاوره خانواده،گروه مشاوره، دانشکده روانشاسی و علوم تربیتی،دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: دانشیار، دکتری تخصصی مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 استادیار، دکتری تخصصی مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

مطالعه حاضر با هدف ارائه یک نظریه زمینه‏ای در رابطه با عوامل مؤثر بر شکل‏گیری ملاک‏های انتخاب همسر انجام گرفته است. رویکرد این مطالعه کیفی و مشارکت‏کنندگان در تحقیق را ۲۴ نفر از جوانان در شرف ازدواج شهر ایلام تشکیل می‏دادند که در سال ۱۳۹۸ به مرکز مشاوره پیش از ازدواج مراجعه کرده بودند. این افراد به روش نمونه‏گیری هدفمند انتخاب و داده‏ها با استفاده از مصاحبه‏های نیمه‏ ساختار‏یافته جمع‏آوری شدند. جهت تحلیل داده‏ها از شیوه کدگذاری و طبقه‏بندی‏ سه ‏مرحله‏ای نظریه زمینه‏ای اشتراوس و کوربین استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که مقولات خود‏انگاره و ارزش‏های فردی به‏عنوان شرایط علی، عوامل فرهنگی، عوامل خانوادگی، شرایط اقتصادی جامعه به‏عنوان شرایط زمینه‏ای، رسانه‏ها، تجارب ازدواج دیگران، تجارب فردی مستقیم و غیرمستقیم در تعاملات‏ اجتماعی، موقعیت ‏اجتماعی خود و اقتضائات ‏شغلی به‏عنوان شرایط مداخله‏گر، کسب مشورت از افراد با‏تجربه، بهره‏گیری از خدمات مشاوره و روانشناسی، مطالعه در زمینه روانشناسی و مشاوره به‏عنوان راهبردها و خودشناسی و آگاهی از عوامل سبب‏ساز یک ازدواج موفق نیز به‏عنوان پیامد این الگوی پارادایمی مشخص گردید. با توجه به تعدد و گستردگی مقولات تأثیر‏گذار بر شکل‏گیری ملاک‏ها، برنامه‏ریزان و سیاست‏گذاران این حوزه می‏بایست، تسهیلات لازم را برای برگزاری برنامه‏های آموزشی و ارائه خدمات ‏مشاوره‏ای فراهم نمایند تا زمینه افزایش آگاهی و بینش جوانان به‌منظور ارتقای کیفیت ازدواج فراهم آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting Formation of Spouse Selection Criteria among Educated Young People In Ilam; A Grounded Theory

نویسندگان [English]

  • Behina Akbari 1
  • Kiumars Farahbakhsh 2
  • Ebrahim Naeimi 3
1 Senior Expert In Family Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
2 Corresponding Author: Associate Professor, Specialized doctorate in counseling, Counseling Department, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Specialized doctorate in counseling, Counseling Department, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of the current study was to present a grounded theory based on the factors affecting formation of spouse selection criteria. The study was conducted using a qualitative approach. Participants in the study included 24 young people seeking marriage in Ilam city who had referred to a premarital counseling center in 2020. These individuals were selected through purposive sampling method. Data were collected using semi-structured interviews. To analyze the data, the three-stage coding and classification method of grounded theory (Strauss and Corbin) were utilized. The results of the study showed that the categories self-concept and individual values as causal conditions, cultural factors, familial factors, and economic conditions of society as contextual conditions, media, marital experiences of significant others, direct and indirect personal experiences in social interactions, one’s social status and job requirements as intervening conditions, consulting with experienced people, receiving counseling and psychological services, and studying about psychology and counseling as strategies, and self-knowledge and awareness of the factors leading to successful marriage were identified as consequences of this model. Given the multiplicity and breadth of categories affecting the formation of the criteria, planners and policymakers in the field should provide the necessary facilities for holding educational programs and providing counseling services so as to pave the way for increasing the awareness and insight of young people in order to improve the quality of marriage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criteria For Choosing Spouse
  • Spouse Selection Criteria
  • Choosing Spouse
  • Grounded Theory
اُلسون، متیو اچ و هرگنهان، بی. آر. (1392). مقدمه‏ای بر نظریه‏های یادگیری (ترجمه علی‏اکبر سیف). تهران: دوران.
اولسون، دیوید. اچ. ال؛ دفرین، جان و اولسون، ایمی. کی. (1397). مهارت‏های ازدواج و ارتباط زناشویی کارآمد (ترجمه احمدرضا بحیرایی و نادر فتحی). تهران: روانشناسی و هنر.
بروجردی‏علوی، مهدخت و شمسی، آزاده. (۱۳۹۴). نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج. مطالعات راهبردی جهانی شدن، ۶(۱۶)، 287-263.
ثنایی، باقر؛ علاقه‌مند، ستیلا؛ فلاحتی، شهره و هومن، عباس. (13۹۶). مقیاس سنجش خانواده و ازدواج. تهران: بعثت.
جان‏بزرگی، مسعود. (۱۳۹۷). مشاوره پیش از ازدواج: اصول، مبانی و راهبردهای عملی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جبرئیلی، هاشم؛ زاده‏محمدی، علی و حیدری، محمود. (۱۳۹۲). نقش ارزش‏های فرهنگی ازدواج و تفاوت‏های جنسی در انتخاب همسر. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایران. ۹(۳۶)، 388-377.
جبرئیلی، هاشم؛ زاده‏محمدی، علی؛ حیدری، محمود و حبیبی، مجتبی. (۱۳۹۳). نقش ویژگی‏های شخصیتی در ملاک‏های انتخاب همسر. اصول بهداشت روانی، ۱۶(۳)، 243-233.
جعفریان، مجید و لبافی، سمیه. (۱۳۹۷). آسیب‏شناسی انتخاب همسر در شهر اصفهان: یک مطالعه کیفی. زن و مطالعات خانواده، ۱۱(۴۲)، 89-71.
حسن‏زاده، رمضان. (۱۳۹۷). روان‏شناسی خانواده، عشق، ازدواج: مدیریت خانواده. تهران: ساوالان.
خجسته‌مهر، رضا؛ دانیالی، زینب و شیرالی‌نیا، خدیجه. (۱۳۹۴). تجارب دانشجویان متأهل از آمادگی ازدواج: یک پژوهش کیفی. روانشناسی خانواده، ۲(۲)، 50-39.
خدابخشی‏کولایی، آناهیتا؛ فلسفی‏نژاد، محمدرضا و صبوری، زهره. (۱۳۹۸). بررسی میزان و مؤلفه‌های طلاق عاطفی در پرستاران متأهل بیمارستان‏های شهر تهران. پژوهش توان‌بخشی در پرستاری، ۵(۳)، 46-40.
خدابخشی‏کولایی، آناهیتا؛ فلسفی‏نژاد، محمدرضا و عموقلی ‏میر‏آخوری، زهرا. (۱۳۹۹). ازدواج و انتخاب همسر در دختران کم‏بینا و نابینا: یک مطالعه پدیدارشناسی. پژوهش توان‌بخشی در پرستاری، ۶(۳)، 58-51.
داودی، زهرا؛ فاتحی‏زاده، مریم؛ احمدی، احمد و جزایری، رضوان السادات. (۱۳۹۸). امنیت خانواده در سایه تعدیل قدرت‎طلبی بیمارگونه در زوج‌ها. پژوهش‌های مشاوره، ۱۸(۷۰)، 160-130.
ربیعی، علی؛ عبداللهی، عظیمه‌السادات و شیروی خوزانی، یاسر. (1394). بررسی رابطۀ تماشای تلویزیون‌های ماهواره‌ای با هویت جنسیتی دختران نوجوان شهر اصفهان. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، ۱۳(۳)، 128-99.
سازمان ثبت‌احوال کشور. (۱۳۹۸). آمار ازدواج و طلاق. برگرفته ازhttps://www.sabteahval.ir .
سلیمانی، علی؛ رسول‏زاده طباطبایی،‌ سید کاظم؛ دباغی، پرویز؛ آزادفلاح، پرویز و تقوا، ارسیا. (۱۳۹۴). تعیین اثربخشی زوج‏درمانگری ایماگوتراپی در کاهش علائم سوءمصرف مواد و کنترل تکانه در مردان وابسته به مت آمفتامین. ابنسینا، ۱۷(۱)، 44-39.
شهرابی ‏فراهانی، لیلا؛ فاتحی‏زاده، مریم و اعتمادی، عذرا. (۱۳۹۸). کشف نگرش‌های انتخاب همسر در دختران در آستانه ازدواج: تحقیق کیفی. پژوهش‌های مشاوره، ۱۸(۶۹)، 162-133.
شهرابی‏ فراهانی، لیلا؛ فاتحی‏زاده، مریم و اعتمادی، عذرا. (۱۳۹۸). ملاک‏های انتخاب همسر در معلمان دختر در آستانه ازدواج (پژوهش کیفی). خانواده و پژوهش، ۱۷(۳)، 87-67.
صنعتی ‏شرقی، نادر و رستم‏زاده، ملیحه. (۱۳۹۵). مطالعه به روش رویش نظری درباره معیارهای همسرگزینی. مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، ۳۹(۱۰)، 54-31.
ضرابی، وحید و مصطفوی، فرخ. (۱۳۹۰). بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان در ایران: یک رویکرد اقتصادی. پژوهش‏های اقتصادی، ۱۱(۴)، 64-33.
غروی، عماد. (۱۳۸۸). بررسی عوامل اجتماعی ‏اقتصادی مرتبط با معیارهای همسرگزینی در میان دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان پسر دانشگاه شیراز). پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، ایران.
فاتحی، حمیدرضا؛ ثقفی، سید محمد و امیرمظاهری، امیرمسعود. (۱۳۹۸). جامعه‌شناسی قواعد همسرگزینی در سیره معصومین (ع). نظریه‏های اجتماعی متفکران مسلمان، ۹(۲)، 125-93.
فولادی، محمد. (۱۳۹۳). تحلیل جامعه‏شناختی افزایش سن ازدواج با تأکید بر عوامل فرهنگی. معرفت فرهنگی اجتماعی، ۵(۴)، 104-77.
گودرزی، محمود. (۱۳۹۸). پیش‌بینی میزان احتمال پیمان‌شکنی در روابط زناشویی بر اساس سطح تمایزیافتگی، عملکرد خانواده و دل‌زدگی زناشویی. پژوهش‌های مشاوره، ۱۸(۷۱)، 99-80.
مهدی‎زاده، سید محمد. (۱۳۹۶). نظریه‌های رسانه، اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
مهرابی‎زاده هنرمند، مهناز و داودی، ایران. (۱۳۸۵). ملاک‌های همسرگزینی از نظر دانشجویان مجرد دانشگاه شهید چمران اهواز. پژوهش‌های تربیتی و روان‌شناختی، ۲(۲)، 44-23.
نظری، علی‌محمد. (۱۳۹۸). مبانی زوج‏درمانی و خانواده‏درمانی. تهران: علم.
نیازی، محسن؛ شاطریان، محسن و شفائی‎مقدم، الهام. (۱۳۹۴). بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر در نگرش منفی به ازدواج. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 6(2)، 91-67.
هاشمی‏نژاد، سیده سمیه؛ فقیهی، علی؛ حسینی، ‏سید حمزه و سخایی، سید محمود. (۱۳۹۳). همسان‏همسری از دیدگاه روانشناسی و مقایسه آن با مفهوم کفویت در فقه. اسلام و سلامت، ۱(۳)، 60-50.
یعقوبی‏دوست، محمود؛ شاهون‏وند، بهروز؛ جولا، غلامرضا و مرادی، عزیزعلی. (۱۳۹۴). بررسی رابطه رسانه‌های دیداری و سبک زندگی. مطالعات جامعه‌شناختی جوانان، ۶(۱۸)، 198-167.
یعقوبی‏راد، فرزانه. (۱۳۹۳). بررسی رابطه میان شیوه‌های فرزندپروری والدین و میزان اضطراب دانش‌آموزان. خانواده و پژوهش، ۱۱(۱)، 128-111.
Alavi, M., Alahdad, R., & Shafeq, S. M. (2014). Mate selection criteria among postgraduate students in Malaysia. ProcediaSocial and Behavioral Sciences, 116, 5075-5080.
Blair, S. L., & Madigan, T. J. (2019). Dating, Marriage, and Parental Approval: An Examination of Young Adults in China. Social Science Quarterly, 100(6), 2351-2368.
Boyce, C. J., Wood, A. M., & Ferguson, E. (2016). For better or for worse: The moderating effects of personality on the marriagelife satisfaction link. Personality and Individual Differences, 97, 61-66.
Escorial, S., & MartínBuro, C. (2012). The role of personality and intelligence in assortative mating. The Spanish journal of psychology, 15(2), 680-687.‏
Figueredo, A. J., Sefcek, J. A., & Jones, D. N. (2006). The ideal romantic partner personality. Personality and Individual Differences, 41(3), 431-441.‏
Fisman, R., Iyengar, S. S., Kamenica, E., & Simonson, I. (2006). Gender differences in mate selection: Evidence from a speed dating experiment. The Quarterly Journal of Economics, 121(2), 673-697.
Greitemeyer, T. (2007). What do men and women want in a partner? Are educated partners always more desirable?. Journal of Experimental Social Psycology, 43(2), 180-194.
Grover, S., & Helliwell, J. F. (2019). How’s life at home? New evidence on marriage and the set point for happiness. Journal of Happiness Studies, 20(2), 373-390.
Gustavsson, L., Johnsson, J. I., & Uller, T. (2008). Mixed support for sexual selection theories of mate preferences in the Swedish population. Evolutionary Psychology, 6(4), 575-585.‏
Kalmijn, M. (2017). The ambiguous link between marriage and health: A dynamic reanalysis of loss and gain effects. Social Forces, 95(4), 1607-1636.
Love, P., & Shulkin, S. (2001). Imago theory and the psychology of attraction. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 9(3), 246-249.‏
Maliki, A. E. (2009). Determinants of Mate selection choice among University Students in SouthSouth Zone of Nigeria. Edo Journal of Counselling, 2(2), 165-174.
Nongkynrih, A. K. (2016). Mate selection: A sociological exploration. Journal of the Anthropological Survey of India, 65(1), 1-14.
Prakash, R., & Singh, A. (2014). Who marries whom? Changing mate selection preferences in urban India and emerging implications on social institutions. Population Research and Policy Review, 33(2), 205-227.‏
Rusu, A. S., & Bencic, A. (2007). Choosing a mate in Romania: A cognitive evolutionary psychological investigation of personal advertisements market. Journal of Cognitive & Behavioral Psychotherapies, 7(1), 27-43.
Schwarz, S., & Hassebrauck, M. (2012). Sex and age differences in mateselection preferences. Human Nature, 23(4), 447-466.
Tashan, S. T., Caliskan, Z., Nacar, G., & Ergin, I. O. (2017). The impact of gender on spouse preference in university students. Medicine, 6(3), 436-441.