پیش‌بینی دلزدگی زناشویی، بر اساس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و سرمایه روان‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: استادیار، گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش، بررسی نقش پیش­بینی‌کننده سرمایه روان‌شناختی و طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در دلزدگی زناشویی بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی چندگانه بود. جامعه‌ی آماری، شامل زنان و مردان متأهل شهر تهران بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس، تعداد ۲۱۵ تن به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از فرم کوتاه پرسشنامه‌ی طرح‌واره‌ یانگ (۱۹۹۴)، پرسشنامه دلزدگی زناشویی پاینز (۱۹۹۶) و پرسشنامه سرمایه‌ روان‌شناختی لوتانز (۲۰۰۷) به دست آمد. برای تحلیل داده‌ها، علاوه بر آماره‌های توصیفی از آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده ‌شد. نتایج نشان داد علاوه بر همبستگی معنادار میان حوزه­های طرح‌واره­های اولیه و مؤلفه­های سرمایه­های روان‌شناختی، طرح‌واره­های حوزه بریدگی و طرد و طرح‌واره­های حوزه محدودیت­ مختل، به همراه مؤلفه امیدواری پیش­بینی‌کننده معنادار دلزدگی زناشویی بودند. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که طرح‌واره­های حوزه بریدگی و طرد و حوزه محدودیت مختل به همراه مؤلفه امیدواری، نقش معناداری در تبیین دلزدگی زناشویی دارند. بنابراین مشاوران و روان‌شناسان می­توانند در جلسات ارزیابی و درمان زوجین با دلزدگی زناشویی از نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر بهره­مند گردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Predicting Marital Boredom Based on Early Maladaptive Schemas and Psychological Capital

نویسندگان [English]

  • Mahtab Kharratzadeh 1
  • Abbas Javaheri 2
  • Masoud Gholamali Lavasani 3
1 MA Student, Family Counseling Department, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Corresponding Author, Assistant Professor, Department of Educational Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Educational Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the predictive role of psychological capital and early maladaptive schemas in marital boredom. The research method was descriptive multiple correlation. The statistical population included married men and women in Tehran who were selected as a sample using available sampling method of 215 people. Data was obtained using short version of Yang Schema Questionnaire (1994), Marital Burnout Questionnaire of Pines (1996) and Psychological Capital Questionnaire of Luthans (2007). For data analysis, in addition to descriptive statistics, Pearson correlation test and path analysis were used. The software used included SPSS version 25. The results showed that in addition to the significant correlation between the schemas of the initial schemas and the components of psychological capital, also the schemas of the cut-off and exclusion domains and the schemas of the disrupted constraints along with the hope component were significant predictors of marital boredom. The research findings indicate that the schemas of the field of cut and exclusion. Disrupted constraints along with the hope component play a significant role in explaining marital boredom. Therefore, counselors and psychologists can benefit from the results obtained in the present study in the evaluation and treatment sessions of couples with marital boredom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Early Maladaptive Schemas
  • Marital Burnout
  • Psychological Capital
ابراهیم‌آبادی، غلامرضا (1390)، نسبت هویت ملی و وحدت ملی در ایران، مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 59، صص 107-138.
احمدی‌ مهر، زهرا؛ یوسفی، زهرا وگل‌پرور، محسن. (۱۳۹۹). «کشف و توضیح روند دلزدگی زناشویی میان زنان متأهل: یک نمونه نظریه زمینه‌ای». فصلنامه علمی-پژوهشی روان‌شناسی کاربردی، ۱۳ (۳)، ۲۹۰-۲۶۹.
ادیب‌راد، نسترن و ادیب‌راد، مجتبی. (۱۳۸۴). «بررسی رابطه باورهای ارتباطی با دلزدگی زناشویی و مقایسه آن در زنان متقاضی طلاق و زنان خواهان ادامه زندگی مشترک». پژوهش‌های مشاوره (تازه‌های و پژوهش‌های مشاوره)، ۴ (۱۳)، ۱۱۰-۹۹.
اسدی، عدالت؛ فتح‌آبادی، جلیل و محمد شریفی، فؤاد. (۱۳۹۲). «بررسی رابطه‌ی بین دلزدگی زناشویی، باورهای بدکارکردی جنسی و احقاق جنسی در زنان متأهل». فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، ۳ (۴)، ۶۹۲-۶۶۱.
اسلامی، افسانه و شهابی‌زاده، فاطمه. (۱۳۹۱). الگوی دلزدگی زناشویی و ویژگی‌های شخصیت. چهارمین کنگره انجمن روان‌شناسی ایران.
اکبری، بهمن؛ فرگت، آزاده؛ علی‌خواه، ساناز و مجیدی، ملینا. (۱۳۹۸). «نقش سرمایه اجتماعی و روان‌شناختی در پیش‌بینی صمیمت زناشویی زوجین». نشریه پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، ۹ (۳۳)، ۱۱۴-۹۵.
آهی، قاسم؛ محمدی‌فر، محمدعلی و بشارت، محمدعلی. (۱۳۸۶). «پایایی و اعتبار فرم کوتاه پرسشنامه طرح‌واره‌های یانگ». نشریه روان‌شناسی و علوم تربیتی، ۳۷ (۳)، ۲۰-۵.
بشارت، محمدعلی؛ خلیلی خضرآبادی، مهدیه و رضازاده، محمدرضا. (۱۳۹۵). «نقش واسطه‌ای دشواری تنظیم هیجان در رابطه بین روان سازه‌های ناسازگار اولیه و مشکلات زناشویی». نشریه روان‌شناسی خانواده، ۳ (۲)، ۴۴-۲۷.
بهادری خسروشاهی، جعفر؛ ‌هاشمی نصرت‌آباد، تورج و باباپور خیرالدین، جلیل. (۱۳۹۱). «رابطه سرمایه روان‌شناختی با سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه تبریز». مجله پژوهش و سلامت، ۲ (۱)، ۱۵۳-۱۴۵.
پاینز، آ. مالاچ. (۱۹۹۶). چه کنیم تا عشق رویایی به دلزدگی نینجامد. ترجمه فاطمه شاداب (۱۳۸۱). تهران: انتشارات ققنوس.
جان‌نثاری قمشه، نیوشا. (۱۳۹۴). بررسی مقایسه‌ای رابطه‌ی طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و دلزدگی زناشویی زوجین متقاضی طلاق توافقی و زوجین عادی در شهر اصفهان. کنفرانس سراسری دانش و فناوری علوم تربیتی مطالعات اجتماعی و روان‌شناسی ایران.
جعفری­زاده، مریم و سدرپوشان، نجمه. (1396). پیش‌بینی دلزگی زناشویی بر اساس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه در زوجین مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره تهران، چهارمین همایش تازه‌های روان‌شناسی مثبت‌نگر، بندرعباس.
ذوالفقاری، مریم؛ فاتحی‌زاده، مریم السادات و عابدی، محمدرضا. (1387). «تعیین رابطه بین طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه با ابعاد صمیمیت زناشویی زوجین شهر اصفهان». خانواده پژوهی، 4 (15)، ۲۶۱-۲۴۷.
زارعی محمودآبادی، حسن. (۱۳۹۱). با چه تیپ شخصیتی ازدواج کنم. تهران: نشر دانژه.
زمانی‌زاد، نسرین؛ باباپور، جلیل و صبوری، حسن. (۱۳۹۷). «روابط ساختاری بین ابعاد راهبردهای حل تعارض و سلامت اجتماعی دانشجویان با میانجی‌گری سرمایه روان‌شناختی». مجله مطالعات روان‌شناسی تربیتی، ۱۵ (۲)، ۱۶۶-۱۳۵.
سیفی‌زاده آرانی، حامد؛ زارعی محمودآبادی، حسن و بخشایش، علیرضا. (۱۳۹۸). «رابطه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و سازگاری زناشویی با واسطه‌گری ترس از صمیمیت در متأهلین». خانواده پژوهی، ۱۱ (۶۰)، ۴۸۶-۴۶۷.
شیخ زین‌الدین، حمیده؛ فرخی، نورعلی و عباس‌پور آذر، زهرا. (۱۳۹۷). «نقش میانجی‌گر سرمایه روان‌شناختی در رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی با سازگاری زناشویی دانشجویان». فصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی کاربردی، ۱۲ (۳)، ۴۶۲-۴۳۹.
طهرانی آزاد، لیلا و مجتبایی، مینا. (۱۳۹۸). «روابط ساختاری بین رضایت زناشویی و حل تعارض بر اساس نقش میانجی‌گر سرمایه‌های روان‌شناختی زوج‌ها». فصلنامه علمی-پژوهشی روان‌شناسی کاربردی، ۱۳ (۳)، ۴۹۶-۴۷۵.
عباسی، منظر؛ سیاه‌کمری، راحله؛ نصرتی، رقیه؛ حیدری شرف، پریسا و طریقتی مرام، فاطمه. (۱۳۹۸). «رابطه کیفیت زندگی و تاب‌آوری با دلزدگی زناشویی معلمان شهر کرمانشاه». رویش روان‌شناسی، ۸ (۶)، ۸۶-۷۹.
علی‌پور، احمد؛ آخوندی، نیلا؛ صرامی فروشانی، غلامرضا و اعراب شیانی، خدیجه. (۱۳۹۳). «اعتباریابی و بررسی ساختار عاملی پرسشنامه سرمایه روانی در کارشناسان شرکت ایران خودرو دیزل». نشریه مطالعات روان‌شناختی، ۱۰ (۴۰)، ۱۱۰-۹۵.
فاضل همدانی، نغمه. (۱۳۹۸). پیش‌بینی سازگاری زناشویی بر اساس سرمایه روان‌شناختی (امیدواری، خوش‌بینی، تاب‌آوری و خودکارامدی)». رویش روان‌شناسی، ۸ (۱۲)، ۹۸- ۹۱.
کمالیان، تهمینه؛ میرزا حسینی، حسن و منیرپور، نادر. (۱۳۹۹). «مقایسه اثربخشی روش طرح‌واره‌های هیجانی با روش تمایزیافتگی خود بر دلزدگی زناشویی زنان». فصلنامه علمی روان‌شناسی کاربردی، ۱۴ (۱)، ۳۳-۹.
مازندرانی، الهه و عباسقلی‌زاده نمینی، منا. (۱۳۹۷). «رابطه‌ی سرمایه‌های روان‌شناختی با احساس تنهایی و دلزدگی در دانشجویان متأهل». یازدهمین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم اجتماعی.
محمدپور، سمانه؛ نظری، هدایت و فرهادی، علی. (۱۳۹۵). «پیش‌بینی نشانه‌های افسردگی به دنبال بدرفتاری روان‌شناختی دوران کودکی: نقش واسطه‌ای طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و دشواری در تنظیم هیجان». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ۲۶ (۱۳۶)، ۹۸-۸۳.
محمودی، شهلا؛ زاده­محمدی، علی؛ فلاح‌زاده، ‌هاجر. (1396). بررسی رابطه بین طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و دلزدگی زناشویی در متأهلین شهر تبریز. دومین همایش روان‌شناسی و علوم تربیتی ایران، جیرفت.
موحد، سکینه و کریمی، کیومرث. (۱۳۹۶). «بررسی رابطه تاب‌آوری و نارسایی هیجانی با دلزدگی زناشویی معلمان شاغل در مدارس». مجله پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، ۲ (۶)، ۵۲-۴۰.
نادری، فرح؛ افتخار، زهرا و آملازاده، صغری. (۱۳۸۸). «رابطه ویژگی‌های شخصیت و روابط صمیمی همسر با دلزدگی زناشویی در همسران معتادان مرد اهواز». یافته‌های نو در روان‌شناسی، ۴ (۱۱)، ۷۸-۶۱.
نویدی، فاطمه. (۱۳۸۴). بررسی و مقایسه رابطه دلزدگی زناشویی با عوامل جو سازمانی در کارکنان ادارات آموزش و پرورش و پرستاران بیمارستان‌های شهر تهران. پایان‌نامه چاپ نشده کارشناسی ارشد در رشته مشاوره. دانشگاه شهید بهشتی.
نیکخو، غلام‌حیدر؛ اسماعیل‌پور، خلیل؛ بیرامی، منصور و ‌هاشمی، تورج. (۱۳۹۹). «روابط ساختاری سرمایه روان‌شناختی و امید به زندگی با میانجی‌گری مؤلفه‌های کیفیت زندگی و رضایت از زندگی میانسالان». فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، ۱۵ (۵۷)، ۲۰۲-۱۸۱.
Aghamohammadian-Sharbaf, H., Seyedzadeh-Dalooyi, S. I., Farrokhi, H., Bahri, F., & Mostafapour, V. (2020). The effectiveness of Pennsylvania resilience training to decrease marital boredom and increase religious commitment and individual resilience. Chronic Diseases Journal, 8 (1), 26-34.
Amini, Z., & Khoshravesh, V. (2020). The relationship between early maladaptive schemas and burnout with the mediating role of psychological capital. Management and Educational Perspective, 2 (3), 133-163.
Avey, J. B., Luthans, F., Smith, R. M., & Palmer, N. F. (2010). Impact of positive psychological capital on employee well-being over time. Journal of occupational health psychology, 15 (1), 17-28.
Avey, J. B., Patera, J. L., & West, B. J. (2006). The implications of positive psychological capital on employee absenteeism. Journal of leadership & organizational studies, 13 (2), 42-60.
Bailey, T. C., & Snyder, C. R. (2007). Satisfaction with life and hope: A look at age and marital status. The Psychological Record, 57 (2), 233-240.
Chay, S. R. F., Zarei, E., & Pour, F. N. (2014). Investigating the relationship between maladaptive schemas and marital satisfaction in mothers of primary school children. Journal of Life Science and Biomedicine, 4 (2), 119-124.
Eken, E. (2017). The role of early maladaptive schemas on romantic relationships: a review study. People: International Journal of Social Sciences, 3 (3), 108-123.
Erez, A., & Judge, T. A. (2001). Relationship of core self-evaluations to goal setting, motivation, and performance. Journal of applied psychology, 86 (6), 1270-1279.
Fincham, F. D., & Hall, J. H. (2005). Parenting and the Marital Relationship. In T. Luster & L. Okagaki (Eds.), Parenting: An ecological perspective (pp. 205–233). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Garver, M. S., & Mentzer, J. T. (1999). Logistics research methods: employing structural equation modeling to test for construct validity. Journal of business logistics, 20 (1), 33-57.
Hindman, D. W. (2002). Conflict management and dyadic adjustment among married couples. Fuller Theological Seminary, School of Psychology.
Howard, M. C. (2017). The empirical distinction of core self-evaluations and psychological capital and the identification of negative core self-evaluations and negative psychological capital. Personality and Individual Differences, 114, 108-118.
Janovsky, T., Rock, A. J., Thorsteinsson, E. B., Clark, G. I., & Murray, C. V. (2020). The relationship between early maladaptive schemas and interpersonal problems: A meta‐analytic review. Clinical psychology & psychotherapy, 27 (3), 408-447.
Kebritchi, A., & Mohammadkhani, S. (2016). The role of marital burnout and early maladaptive schemas in marital satisfaction between young couples. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 5 (12), 239-246.
Körük, S. (2017). Early maladaptive schemas and attachment styles predicting tendencies in intimate relationship. European Journal of Education Studies, 3 (9), 393-411.
Lewandowski, G. W., Loving, T. J., Le, B., & Gleason, M. (2011). The science of relationships: Answers to your questions about dating, marriage, and family. Dubuque, IA.
Li, T., & Fung, H. H. (2011). The dynamic goal theory of marital satisfaction. Review of General Psychology, 15 (3), 246-254.
Luthans, F., & Youssef-Morgan, C. M. (2017). Psychological capital: An evidence-based positive approach. Annual review of organizational psychology and organizational behavior, 4, 339-366.
Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel psychology, 60 (3), 541-572.
Neils, H. (2009). 13 sings of burnout and how to help you avoid it. http://www.assessment.com /mappmembers/avoidingburnout.asp.
Pines, A. M. (2002). The female entrepreneur: Burnout treated using a psychodynamic existential approach. Clinical Case Studies, 1 (2), 170-180.
Pines, A. M., & Nunes, R. (2003). The relationship between career and couple burnout: Implications for career and couple counseling. Journal of employment counseling, 40 (2), 50- 64.
Pirsaghi, F., Zahrakar, K., Kiamanesh, A., Mohsenzadeh, F., & Hasani, J. (2017). The Indices of effective marital relationship: A Qualitative Study. J Appl Couns, 7 (1), 1-26.
Rafaeli, E., Bernstein, D. P., & Young, J. (2010). Schema therapy: Distinctive features. Routledge.
Santisi, G., Lodi, E., Magnano, P., Zarbo, R., & Zammitti, A. (2020). Relationship between psychological capital and quality of life: The role of courage. Sustainability, 12 (13), 52-38.
SeyedAlinaghi, S., MohsseniPour, M., Aghaei, E., Zarani, F., Fathabadi, J., & Mohammadifirouzeh, M. (2020). The Relationships Between Early Maladaptive Schemas, Quality of Life and Self-care Behaviors in a Sample of Persons Living with HIV: The Potential Mediating Role of Cognitive Emotion Regulation Strategies. The Open AIDS Journal, 14 (1), 100-107.
Schmidt, N. B., Joiner, T. E., Young, J. E., & Telch, M. J. (1995). The schema questionnaire: Investigation of psychometric properties and the hierarchical structure of a measure of maladaptive schemas. Cognitive therapy and research, 19 (3), 295-321.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics, 5th edn Boston. MA: Allyn and Bacon.
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of personality and social psychology, 86 (2), 320-333.
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the concept. American Journal of orthopsychiatry, 71 (3), 290-297.
Wang, C. E., Halvorsen, M., & Eisemann, M. (2010). Stability of dysfunctional attitudes and early maladaptive schemas: A 9-year follow-up study of clinically depressed subjects. Journal of behavior therapy and experimental psychiatry, 41 (4), 389-396.
Wolf, E. J., Harrington, K. M., Clark, S. L., & Miller, M. W. (2013). Sample size requirements for structural equation models: An evaluation of power, bias, and solution propriety. Educational and psychological measurement, 73 (6), 913-934.
Young, J. E. (1999). Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Professional Resource Press/Professional Resource Exchange.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. (2003). Schema Therapy: а practitioner's guide. New York: Guilford Publications.
دوره 17، شماره 59
فصلنامه تابستان
تیر 1401
صفحه 61-83
  • تاریخ دریافت: 30 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 24 خرداد 1401
  • تاریخ انتشار: 01 تیر 1401