بررسی رابطه سبک‌های والدگری و الگوهای ارتباطی خانواده با وابستگی به شبکه‌های مجازی: نقش واسطه‌ای شایستگی اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

2 نویسنده مسئول: استادیار، گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

3 استادیار، گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه‌ای شایستگی اجتماعی در رابطه سبک‌های والدگری و الگوهای ارتباطی خانواده با وابستگی به شبکه‌های مجازی است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر دزفول در سال تحصیلی 1399-1398 است که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، تعداد 360 از آنان انتخاب شد و وارد نمونه شدند. ابزار پژوهش، شامل پرسشنامه­های الگوهای ارتباطی خانواده فیتزپاتریک و کوئرنر، اقتدار والدین بوری، شایستگی اجتماعی فلنر و وابستگی به شبکه‌های مجازی کاپلان است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج تحلیل مسیر مدل پژوهش نشان داد همه مسیرهای مستقیم بجز مسیرهای الگوی ارتباطی همنوایی با شایستگی اجتماعی، سبک والدگری مستبد و سهل‌گیر با وابستگی به فضای مجازی، از لحاظ آماری معنادار شدند (001/0< p). نتایج آزمون بوت استراپ نشان داد که متغیر شایستگی اجتماعی، نقش میانجی (غیرمستقیم) در رابطه سبک‌های والدگری و الگوی ارتباطی خانواده با وابستگی به فضای مجازی دانش‌آموزان دختر متوسطه شهر دزفول ایفا می‌کند (001/0< p). در مجموع نتایج نشان داد الگوهای ارتباطی خانواده، سبک‌های والدگری و شایستگی اجتماعی، می‌تواند بر وابستگی به شبکه‌های مجازی اثر بگذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Parenting Styles and Family Relationship Patterns with Addiction to Virtual Networks: The Mediating Role of Social Competence in Dezful City Students

نویسندگان [English]

  • SHahin Amin 1
  • Homayoon haroon rashidi 2
  • kobra kazemian moghadam 3
1 MA in Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate parenting styles and family communication patterns with addiction to virtual networks: the mediating role of students' social competence. The research method was descriptive and correlational. The statistical population of the study included all female high school students in Dezful in the academic year of 2019-2020, which included 360 students in a multi-stage random sampling method. Research instruments included Family Communication Patterns Questionnaire Fitzpatrick and Koerner, Parental Authority Questionnaire Bury, Social Competence Flanner et al.,, and Virtual Network Addiction Kaplan. Path analysis was used to analyze the data. The results of path analysis of the research model in general showed that all direct paths except the paths of communication pattern of conformity with social competence, authoritarian and careless parenting style with cyberspace addiction were statistically significant (p

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family Communication Patterns
  • Parenting Styles
  • Social Competence
  • Virtual Network Addiction

Smiley face

جوکار، بهرام و رحیمی، مهدی. (1386). «تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی». مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 13(4)، 384-376.
جمشیدی، بهنام؛ رزمی، محمدرضا؛ حقیقت، شهربانو و سامانی، سیامک. (1387). «رابطه‌ انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده با ابعاد کمال‌گرایی». مجله‌ی روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 14(2)، 205-199.
دهقانی­زاده، محمدحسین و حسین چاری، مسعود. (1391). «سرزندگی تحصیلی و ادراک از الگوهای ارتباطی خانواده؛ نقش واسطه­ای سرزندگی». مجله مطالعات آموزش و یادگیری، 4 (2)، 47- 21.
دشت‌بزرگ، زهرا و شمشیرگران، مرضیه. (1397). «اثربخشی آموزش مثبت‌نگری بر کفایت اجتماعی و سرسختی سلامت در پرستاران». پژوهشنامه روان‌شناسی مثبت، 4(2)، 24-13.
رحیمی، مهدی و خیّر، محمد (1388). «رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و کیفیت زندگی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر شیراز». فصلنامه مطالعات تربیتی و روان شناسی، 10 (1)، 25-5.
رحیمی، مهدی و یوسفی، فریده. (1389). «نقش الگوهای ارتباطی خانواده در همدلی و خویشتنداری فرزندان». فصلنامه­ خانواده پژوهی، 6 (24)، 433-447.
رحمانی زاهد، فهیمه؛ هاشمی، زهرا و نقش، زهرا. (1396). «بررسی نقش واسطه‌ای نیازهای بنیادی روان شناختی بین سبک‌های تعامل معلم و خلّاقیت دانش‌آموزان». اندیشه‌های نوین تربیتی، 14(1)، 55-31.
شریفی رهنمو، سعید؛ صنیعی، مهری؛ فتحی، آیت‌اله و شریفی رهنمو، مجید. (1398). «مقایسه تنظیم شناختی هیجان، شایستگی اجتماعی و پرخاشگری در بین نوجوانان عادی و دارای وابستگی به اینترنت (مورد مطالعه: دانش‌آموزان 15-18 ساله شهر تبریز)». فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 10(1)، 25-46.
شیخ­الاسلامی، راضیه و دفترچی، عفت. (1394). «پیش­بینی نشاط ذهنی دانش­آموزان بر اساس جهت­گیری‌های هدف و نیازهای اساسی روان‌شناختی». مجله روان‌شناسی، 74 (2) ، 174 – 147.
طباطبایی، سیدعلی؛ فضلی، رخساره و یارعلی، جواد. (1392). «بررسی رابطه سبک‌های فرزندپروری والدین با پیشرفت تحصیلی و اختلال‌ رفتاری دانش‌آموزان دوره ابتدایی». فصلنامه علمی- پژوهشی خانواده و پژوهش، ۱۰ (۱)، ۲۲-۷.
طاهری، رویا؛ زندی قشقایی، کرامت‌الله؛ و هنرپروران، نازنین. (1391). «مقایسه رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی و متغیر خودپنداره با سبک‌های مقابله‌ای در دانشجویان پسر مؤسسه آموزش عالی ارم شیراز». دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، 17(4)، 369-359.
عرب‌زاده، مهدی. (1396). «رابطه نیازهای اساسی روان‌شناختی با سرزندگی ذهنی در سالمندان». مجله سالمندی ایران، 12 (۲)،۱۷۰-۱۷۹.
عبدی، هدی و درخشانی، سوران. (1395). «رابطه الگوهای ارتباطی خانواده، وابستگی به اینترنت و سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی شهر اهواز». فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 7(2)، 58-39.
غفاری، مسعود و احدی، حسن. (۱۳۸۶). «بررسی تأثیر آموزش خودآگاهی هیجانی و کنترل تکانه در کاهش کناره‌گیری اجتماعی و کاربری اجباری اینترنت». فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 2(3)، 107-91.
فرامرزی، حمید؛ حاجی یخچالی، علیرضا و شهنی ییلاق، منیجه. (1395). «رابطه‌ بین سرزندگی تحصیلی، هدف‌های پیشرفت و جهت‌گیری‌های انگیزشی با خودکارآمدی خلاق دانشجویان دانشگاه جندی‌شاپور اهواز». توسعه آموزش جندی‌شاپور، فصلنامه‌ مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی، 7(2): 222-214.
کشتکاران، طاهره. (1388). «بررسی رابطه­ الگوی ارتباطی خانواده با تاب­آوری در دانشجویان دانشگاه شیراز». دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 39، 69-88.
کوروش‌نیا، مریم و لطیفیان، مرتضی. (1386). «بررسی روایی و پایایی ابزار تجدید نظر شده الگوهای ارتباطی خانواده». فصلنامه خانواده پژوهی، 3(12)، 875-855.
مرادی، مرتضی؛ شاهمرادی، حسین؛ محمودی، معصومه و شیبانی، ام‌البنین. (1395). «رابطه‌ی علّی الگوهای ارتباطی خانواده و جهت‌گیری‌های دینی با سرزندگی تحصیلی؛ نقش ابعاد خودکارآمدی». فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 12(41)، 124-91.
ممیزی، فاطمه. (1389). بررسی رابطه مهارت‌های اجتماعی نوجوانان با 17 مورد آزار قرارگرفتن آنان در منطقه شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته مددکاری اجتماعی. دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
موسوی، ولی‌اله. (1399). «شیوع اعتیاد به اینترنت و وضعیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در نوجوانان و جوانان ایرانی». مجله طب نظامی، 22(3): 288-281.
میثاقی، ابراهیم، سعدی‌پور، اسماعیل، درتاج، فریبرز، معتمدی، عبدالله. (1399). «مدل ساختاری سبک نظارتی و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی با میانجیگری شکاف نسلی (مورد مطالعه: جوانان شهر تهران)». پژوهش‌های ارتباطی، (102)27، 91-63.
ویسکرمی، حسنعلی؛ میردریکوند، فضل‌اله؛ قره ویسی، سمیرا و سلیمانی، مجید. (1398). «رابطه خودکارآمدی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی: نقش میانجیگرانه نیازهای روان‌شناختی پایه». نشریه علمی آموزش و ارزشیابی، 12(47): 141-158.
هارون‌رشیدی، همایون. (1393). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان تیزهوش، نخستین کنفرانس ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.
هارون‌رشیدی، همایون و عبده‌پور، الهام. (1390). تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر خودادراکی فرزندان، نخستین همایش خانواده و مهارت‌های زندگی، دانشگاه رازی، کرمانشاه.
Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of early Adolescence, 11, 56-95.
Buri, J. R. (1991). Parental Authority Questionnaire. Journal of Personality Assessment, 57, 110-119.
Cash, H., Rae, C., Steel, A., & Winkler, A. (2012). Internet Addiction: A Brief Summary of Research and Practice. Curr Psychiatry Rev, 8(4), 292–298.
Choi D.Y., Lee K.C., Chae S.W. (2012) The Effect of Individual Psychological Characteristics on Creativity Revelation: Emphasis with Psychological Empowerment and Intrinsic Motivation. In: Zanzotto F.M., Tsumoto S., Taatgen N., Yao Y. (eds) Brain Informatics. BI 2012. Lecture Notes in Computer Science, vol 7670. Springer, Berlin, Heidelberg.
Felner, R. D., Lease, A. M., Philips, R. C. (1990). Social Competence and the Language of Adequacy as a Subject Matter for Psychology: A Quadripartite Travel Framework. In T. P. Gullotta. G. R. Adams, & R Montemayor (Eds), The Development of Social Competence (pp. 254-264). Beverly -Hills: Sage. learning disabilities: a qualitative analysis of a 20-year longitudinal study. Learn. Disable. Res. Pract, 18, 222–236
Fitzpatrick, M.A. (2004). The family communication patterns theory: Observations on its development and application. Journal of Family Communication, 4, 167-179.
Fitzpatrick, M. A., & Koener, A. F (2004). Family communication schema effect on children’s resilience running head: Family communication schemata, the evolution key of mass communication concepts: Honoring jack M. McLeod, 115-139.
Fitzpatrick, M. A., & Rithchie, L. D. (1994). Communication schemata within the family: Multiple prespective on family interaction. Human Communication Research, 20, 275-301.
Grant, J. Potenza, M. Weinstein, A. & Gorelick, D. (2010). Introduction to Behavioral Addictions. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 36(5), 233-41.
Hazel, J. S., & Schumaker, J. B. (2016). Social skills & Learning Disaiblities, Current issues and recommendations of the national conference. Parkton, MD: yorc press. 239-344.
Kaplan, S.E. (2002). Problematic Internet use and Psychosocial well- bing: development of a theory based cognitive- behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, CHB, 363
Kerjcie, R.V., & Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research. Activities, Educational and Pasychological Measurments, 30(3), 607-610.
Lizarraga, M.L., Baquedano, M.T. & Closas, A.H. (2014). An explanatory model regarding the relationships between psychological traits and creativity. Anales de psicologia, 30(1):355-363.
Mack, D.E, Wilson, P.M, Oster, K.G, Kowalski, K.C, Crocker, P.R.E, & Sylvester, B.D. (2011).Well-being in volleyball players: Examining the contributions of independent and balanced psychological need satisfaction. Psychology of Sport and Exercise, 12(5), 533–539.
McLeod, J. M. & Chaffee, S. H. (1972). The construction of social reality. In J. Tedeschi (Ed. ), The social influence process (pp. 50-59). Chicago: Aldine-Atherton.
Milyavskaya, M., & Koestner, R. (2011). Psychological needs, motivation, and well-being: A test of self-determination theory across multiple domains. Personality and Individual Differences, 50(3), 387–91.
Pellerin, L. A. (2005). Applying Baumrindsparenting typology to high schools: toward amiddle-range theory of authoritativesocialization.Journal of Social ScienceResearch, 34, 283-303.
Rathore, S., Kumar, P. & Loia, V. (2017). Social Network Sceurity: lssues, Challenges, Threats, and Solutions. Information Sciences, 421, 43-69.
Tajalli, F., & Zarnaghash, M. (2017). Effect of Family Communication Patterns on Internet Addiction. Practice in Clinical Psycholog, 5 (3), 159-166.
Vadlin, S., Aslund, C., Hellström, C., & Nilsson, K. W. (2016). Associations between problematic gaming and psychiatric symptoms among adolescents in two samples. Addictive Behaviors, 61, 8-15.
Wu, C. S. T., Wong, H. T., Yu, K. F., Fok, K. W., Yeung, S. M., Lam, C. H., & Liu, K. M. (2016). Parenting approaches, family functionality, and Internet addiction among Hong Kong adolescents. BMC Pediatrics, 16(1), 130-140.
Zhen, R., Liu, R. D., Ding, Y., Wang, J., Liu, Y., & Xu, L. (2017). The mediating roles of academic self-efficacy and academic emotions in the relation between basic psychological needs satisfaction and learning engagement among Chinese adolescent students. Learning and Individual Differences, 54, 210-216.