شناسایی فشارزاهای روان‌شناختی والدین زنان مطلقه (مطالعه کیفی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

2 نویسنده مسئول: استادیار، گروه مشاوره، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

3 استادیار، گروه مشاوره، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

پدیده طلاق می­تواند خانواده مبدأ افراد مطلقه را با فشارزاهای متعددی مواجه سازد که این امر، ناشی از یک گذار پیش‌بینی نشده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی فشارزاهای روان‌شناختی والدین زنان مطلقه انجام شد. در این پژوهش از روش کیفی و طرح پدیدارشناسی تفسیری استفاده گردید. مشارکت‌کنندگان این پژوهش، 12 تن از والدین زنان مطلقه بودند که در فاصله زمانی بین بهمن ماه سال 1398 تا مرداد سال 1399 مورد مصاحبه قرار گرفتند. ملاک‌های ورود پژوهش، شامل موارد ذیل می­باشد: 1. طلاق فرزند به صورت رسمی و محضری ثبت شده باشد 2. تمایل به رجوع نباشد 3. حداقل شش ماه از ثبت طلاق گذشته باشد 4. ازدواج مجدد نداشته باشد 5. بدون فرزند باشد. این افراد به روش نمونه‌گیری هدفمند و مبتنی بر راهبرد گلوله برفی انتخاب شدند. فرایند جمع‌آوری اطلاعات، با استفاده از مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته انجام پذیرفت و داده‌های حاصل از آن از طریق روش هفت مرحله‌ای دیکلمن تحلیل شد. نتایج بیانگر وجود تعداد 348 کد اولیه، 19 مفهوم و 7 مقوله اصلی است. این مقوله‌ها عبارتند از: بازخوردهای اجتماعی منفی، زیر سؤال رفتن نقش والدینی، درماندگی نسبت به موفقیت ازدواج، ضعف حمایت روان‌شناختی، فقدان اتحاد زوجی، تضییع حقوق و بی‌ثباتی‌های مزمن پس از طلاق. نتایج پژوهش حاضر بیانگر این مطلب است که والدین به واسطه داشتن دختر مطلقه و پیدایش یک مرحله غیرقابل پیش­بینی در چرخه زندگی خانواده، تحت‌تأثیر عوامل فشارزای چندگانه قرار می‌گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying the Stress Factors of Divorced Women’s Parents: A Qualitative Study

نویسندگان [English]

  • Marzyeh Noruzi kakhki 1
  • Ahmad Heydarnia 2
  • Zienab Golpich 3
1 Master of Family Counseling, University of Bojnord, Bojnord, Iran
2 Corresponding Author: Assistant professor, Department of Counseling, University of Bojnord, Bojnord, Iran
3 Assistant professor, Department of Counseling, University of Bojnord, Bojnord, Iran
چکیده [English]

The phenomenon of divorce can leave the source family of divorced people with many stress factors that result from an unforeseen transition. The aim of this study was to identify the stressors of parents of divorced women. In this research, qualitative method and interpretative phenomenological design were used. Participants in this study included 12 parents of divorced women who were interviewed between January 2020 and July 2020. Inclusion criteria are no remarriage, no children, At least six months have been passed since the divorce and the divorce must be performed officially. These individuals were selected by purposive sampling method based on snowball strategy. The data collection process was performed using semi-structured in-depth interviews and the data were analyzed using Dickelmann's seven-step method. The results indicate that there are 348 primary codes, 19 concepts and 7 main categories. These categories include: negative social feedback, questioning of parental role, helplessness in the success of marriage, poor psychological support, lack of marital unity, loss of rights, and chronic instability after divorce. The results of the present study indicate that parents are affected by multiple stress factors due to having a divorced daughter and the emergence of an unpredictable stage in the family life cycle.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychological Stress Factors
  • Divorced Women
  • Interpretative Phenomenology
  • the Sources Family

مراجع

 احمدوند، محمدعلی. (1382). بهداشت روانی. تهران: دانشگاه پیام نور.
احمدی، خدابخش (1388). اصول و فنون مداخله روان‌شناختی در بحران. مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال احمر.
اخوان تفتی، مهناز. (1382). پیامدهای طلاق در گذار از مراحل آن. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 3، 125-151.
امامی سیگارودی، عبدالحسین و دیگران. (1391). روش‌شناسی تحقیق کیفی: پدیدارشناسی. پرستاری و مامایی جامع­نگر، 22 (68)، 56-63.
باوزین، فاطمه و سپهوندی، محمدعلی (1396). بررسی رابطه مؤلفه‌های حمایت اجتماعی با سلامت اجتماعی و روانی در بین سالمندان شهر خرم‌آباد در سال 1396. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه، 15 (12)، 931-938.
تقوی دینانی، پرستو و دیگران. (1399). مطالعه کیفی تجارب مردان و زنان طلاق گرفته از عوامل روان‌شناختی مؤثر در طلاق. مجله علوم روان‌شناختی، 19 (86)، 213-228.
جمشیدیها، غلامرضا و دیگران. (1394). آسیب‌شناسی اجتماعی طلاق در جامعه شهری ایران سال‌های 1394-1383. پژوهشگاه علوم انسانی و فرهنگی، 10 (85)، 11-29.
حسنی، محمدرضا و دیگران. (1396). فرا تحلیل مطالعات انجام شده درباره نگرش به طلاق در سال‌های 1394-1382. مطالعات اجتماعی ایران، 3 (2)، 126-151.
حسینی، محمدرضا و دیگران. (1398). تجربه زیسته زنان مطلقه از احساس ناامنی در زندگی روزمره. فصلنامه علمی پژوهشنامه زنان، 10 (4)، 25-52.
حیدری، حامد و دیگران. (1398). کشف عوامل مؤثر بر طلاق در ازدواج‌های زودهنگام: یک مطالعه کیفی نظام‌مند. تحقیقات علوم رفتاری، 17 (2)، 314-323.
زمان خانی، فریبا و دیگران. (1395). تحلیل وضعیت سلامت اجتماعی در استان‌های کشور جمهوری اسلامی ایران. سلامت اجتماعی، 3 (3)، 181-189.
شهریاری، ابوالقاسم و دیگران. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر آگاهی از حقوق اساسی، نمونه پژوهی: دانشجویان دانشگاه فردوسی. جامعه‌شناسی کاربردی، 3 (63)، 147-168.
صادقی، محمد و دیگران. (1398). تدوین مدل بومی عوامل فرهنگی بازدارنده ازدواج مجدد زنان سرپرست خانوار زیر پوشش کمیته امداد کشور ایران در سال 1395. پژوهشنامه زنان، 10 (2)، 199-299.
عبداللهی، زهرا و حقی، جلیل. (1396). بررسی میزان آگاهی زنان از حقوق اجتماعی- قانونی خود و عوامل اجتماعی مرتبط با آن (مطالعه موردی: زنان متأهل شهرستان مشکین شهر). مطالعات علوم اجتماعی ایران، 14 (53)، 60-80.
عسکری باغمیانی، اشرف و جوادیان، سید رضا. (1396). فشار مضاعف زندگی، پیامد اصلی طلاق در زنان: یک مطالعه کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 6 (4)، 427-436.
قاسمی، وحید و عمرانیان، فاطمه. (1391). سنجش آگاهی‌های حقوقی زنان از قوانین خانواده بر اساس فرضیه شکاف آگاهی و اطلاعات. زن در توسعه و سیاست، 10 (2)، 127-141.
قدرتی، شفیعه و دیگران. (1395). معناکاوی طلاق از نظر زنان مطلقه شهر سبزوار. مسائل اجتماعی ایران، 7 (2)، 97-115.
قلی‌زاده، آذر و دیگران. (1394). مطالعه کیفی تجارب مردان و زنان طلاق گرفته از عوامل فرهنگی زمینه‌ساز. جامعه‌شناسی کاربردی، 26 (57)، 39-64.
کریمی، یوسف و دیگران. (1395). مطالعه بسترهای طلاق در افراد مطلقه: پژوهشی پدیدارشناسانه. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 7 (25)، 191-210.
 گال، مردیت و دیگران. (بی‌تا). روش­های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی. ترجمه احمدرضا نصر و همکاران (1393). تهران: دانشگاه شهید بهشتی و انتشارات سمت.
منجمی، علیرضا. (1392). استرس. تهران: سلیس.
نیک‌نشان، شقایق و دیگران. (1389). تحلیلی بر رویکردهای روایی در پژوهش کیفی. فصلنامه علمی پژوهشی روش‌شناسی در علوم کیفی، 16 (62)، 141-160.
نیکبخت نصرآبادی، علیرضا و دیگران. (1395). تجربه زندگی زنان پس از طلاق: یک مطالعه کیفی. نشریه روان پرستاری، 4 (3)، 66-73.
Ballard, M. B. (2012). The family life cycle and critical transitions: Utilizing cinematherapy to facilitate understanding and increase communication. Journal of Creativity in Mental Health, 7 (2), 141-152.
Bandura, A. (1997). Self-efcacy: The exercise of control. New York, NY: Freeman.
Berge, J. M. , Loth, K. , Hanson, C. , Croll‐Lampert, J. , & Neumark‐Sztainer, D. (2012). Family life cycle transitions and the onset of eating disorders: A retrospective grounded theory approach. Journal of clinical nursing, 21 (9‐10), 1355-1363
Bouchard, G. (2014). How do parents react when their children leave home? An integrative review. Journal of Adult Development, 21 (2), 69-79.
Campbell-Sills, L. , Barlow, D. H. , Brown, T. A. , & Hofmann, S. G. (2006). Effects of suppression and acceptance on emotional responses of individuals with anxiety and mood disorders. Behaviour research and therapy, 44 (9), 1251-1263.
Casares Jr, D. R. , & White, C. C. (2018). The Phenomenological Experience of Parents Who Live with a Boomerang Child. The American Journal of Family Therapy, 46 (3), 227-243.
Cooper Sumner, C. (2013). Adult children of divorce: Awareness and intervention. Journal of Divorce & Remarriage, 54 (4), 271-281.
Cowan, P. A. , & Cowan, C. P. (2003). Normative family transitions, normal family processes, and healthy child development. New York. Guilford.
Damota, M. D. , Gebretsadik, A. D. , & Nigatu, M. M. (2020). Lived Experiences of Divorced Women: Psychosocial Effects in Robe Town Oromia. South Eastern, Ethiopia.
de Vuijst, E. , Poortman, A. R. , Das, M. , & van Gaalen, R. (2017). Cross-sibling effects on divorce in the Netherlands. Advances in Life Course Research, 34, 1-9.
Diekelmann, N. , Allen, D. , & Tanner, C. A. (1989). The NLN criteria for appraisal of   
baccalaureate programs: A critical hermeneutic analysis (No. 15). Natl League for Nursing Pr.
Fuhrmans, F. , von der Lippe, H. , & Fuhrer, U. (2014). Couples' evaluations of fatherhood in different stages of the family life cycle. European Journal of Developmental Psychology, 11 (2), 242-258.
Garriga, A. , & Pennoni, F. (2020). The Causal Effects of Parental Divorce and Parental Temporary Separation on Children’s Cognitive Abilities and Psychological Well-being According to Parental Relationship Quality. Social Indicators Research, 1-25. ‏
Goldenberg, H. , & Goldenberg, I. (2012). Family therapy: An overview. Cengage learning.
Hamon, R. R. , & Cobb, L. L. (1994). Parents' Experience and Adjustment to Their Adult Children's Divorce: Applying Family Stress Theory. Journal of divorce & remarriage, 21 (1-2), 73-94
Harper, J. M. , Schaalje, B. G. , & Sandberg, J. G. (2000). Daily hassles, intimacy, and marital quality in later life marriages. American Journal of Family Therapy, 28 (1), 1-18.
Hasani, J. (2010). "The psychometric properties of the cognitive emotion regulation questionnaire (CERQ)". Journal of clinical psychology. 2 (3). 73-83.
Hocaoglu, F. B. , & Yalcinkaya, M. (2020). An examination of the problems experienced by women during and after divorce and their coping methods. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences, 7 (3), 61-74.
Johnson, E. S. , & Vinick, B. H. (1982). Support of the parent when an adult son or daughter divorces. Journal of Divorce, 5 (1-2), 69-77.
Kapinus, C. A. , & Johnson, M. P. (2003). The utility of family life cycle as a theoretical and empirical tool: Commitment and family life-cycle stage. Journal of family issues, 24 (2), 155-184.
Kessler, D. O. R. I. A. N. (2018). The consequences of divorce for mothers and fathers: Unequal but converging. LIVES Working Papers, 71, 1-30.
Kravchenko, O., Voitovska, A., & Koliada, N. (2019, July). Social and Economic Principles of Single Mothers’ Support in Ukraine. In International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics (pp. 293-303). Springer, Cham. ‏
Leopold, T. (2018). Gender differences in the consequences of divorce: A study of multiple outcomes. Demography, 55 (3), 769-797.
Mandemakers, J. J., Monden, C. W. , & Kalmijn, M. (2010). Are the effects of divorce on psychological distress modified by family background? Advances in Life Course Research, 15 (1), 27-40.
Manen, V. M. (1997). Researching lived experience . 2nd edn. The Althouse, Ontario.
Manen, V. M. (2018b). Researching Lived Experience: Human Science for an Action
Sensitive Pedagogy (2nd ed. ). Routledge.
McGoldrick, M., & Carter, B. (2003). The family life cycle. In F.
Okun, M. A., & Keith, V. M. (1998). Effects of positive and negative social exchanges with various sources on depressive symptoms in younger and older adul ts. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 53 (1), P4-P20.
Oosterhouse, K., Riggs, S. A., Kaminski, P., & Blumenthal, H. (2020). The Executive Subsystem in Middle Childhood: Adult Mental Health, Marital Satisfaction, and Secure‐Base Parenting. Family Relations, 69 (1), 166-179.
Pachauri, P. (2018). Problems faced by divorced women in their pre and post-divorce period: A sociological study with reference to District Meerut. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7 (1), 207-212.
Parke, R. D., & Ladd, G. W. (Eds.). (2016). Family-peer relationships. Modes of linkage. Routledge.
Sadeghi, R. , & Agadjanian, V. (2019). Attitude and propensity to divorce in Iran: Structural and ideational determinants. Journal of Divorce & Remarriage, 60 (6), 479-500.
Sanderson, C. (2004). Handbook of Health Psychology. publication: John wiley and sons.
Schaan, V. K. , Schulz, A. , Schächinger, H. , & Vögele, C. (2019). Parental divorce is associated with an increased risk to develop mental disorders in women. Journal of Affective Disorders, 257, 91-99.
Shafer, K. , Jensen, T. M. , & Holmes, E. K. (2017). Divorce stress, stepfamily stress, and depression among emerging adult stepchildren. Journal of child and family studies, 26 (3), 851-862.
Soylu, Y. (2018). Developing a model to explain psychological resilience among divorced women. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 8 (49). ‏
Tan, T. X. , Wang, Y. , & Ruggerio, A. D. (2017). Childhood adversity and children’s academic functioning: Roles of parenting stress and neighborhood support. Journal of Child and Family Studies, 26 (10), 2742-2752. ‏
Toth, K. , & Kemmelmeier, M. (2009). Divorce attitudes around the world: Distinguishing the impact of culture on evaluations and attitude structure. Cross-Cultural Research, 43 (3), 280-297.
Treloar, R. (2019). Parents making meaning of high‐conflict divorce. Australian and New Zealand Journal of Family Therapy, 40 (1), 85-97.
van der Wal, R. C. , Finkenauer, C. , & Visser, M. M. (2019). Reconciling mixed findings on children’s adjustment following high-conflict divorce. Journal of Child and Family Studies, 28 (2), 468-478.
van Gasse, D. , & Mortelmans, D. (2020). Reorganizing the Single‐Parent Family System: Exploring the Process Perspective on Divorce. Family Relations, 69 (5), 1100–1112.
Walsh, F. (Ed. ). (2012). Normal family processes: Growing diversity and complexity. Guilford press.
Walsh, F. , & McGoldrick, M. (2013). Bereavement: A family life cycle perspective. Family Science, 4 (1), 20-27.
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده
دوره 16، شماره 56
فصلنامه پاییز
آذر 1400
صفحه 41-65

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 14 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 16 بهمن 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار