اثربخشی مشاوره گروهی رشد مدار بر شاخص های افسردگی، از منظر قرآن و افسردگی (بک) در زنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه روان شناسی عمومی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 نویسنده مسیول: کارشناس ارشد، گروه روان شناسی تربیتی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. تهران، ایران.

3 استادیار، گروه روان شناسی و علوم تربیتی، پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

4 دکتری مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

5 استادیار، گروه مشاوره، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

امروزه با توجه به رشد روزافزون اختلالات رفتاری در حوزه روان‌شناسی، نیاز به کشف و بررسی علمی نظریات جامع و متقن که یاری­­دهنده هر چه بیشتر متخصصین در تشخیص و درمان اختلالات باشد، بیش از پیش ضروری به نظر می­رسد. در همین راستا هدف از این مطالعه، تعیین اثربخشی مشاوره­گروهی رشد مدار بر افسردگی از منظر قرآن و افسردگی (بک) در زنان بود. بدین منظور، طی یک پژوهش شبه­آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه­گواه، 30 تن زن متأهل در سنین 30 تا 40 سال که صاحب فرزندان دختر دبستانی در منطقه 14 آموزش و پرورش شهر تهران بودند، به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای‌گذاری شدند (15 تن گروه آزمایش و 15 تن گروه گواه). گروه­ها در ابتدا و انتهای پژوهش، پرسشنامه    ‌­افسردگی از منظر قرآن و افسردگی را تکمیل کردند. سپس گروه آزمایش به مدت سه ­ماه (12 جلسه 90 دقیقه­ای) تحت مشاوره‌گروهی رشد مدار، مبتنی بر شاخص­های افسردگی از منظر   قرآن­کریم قرار گرفتند. نتایج حاصل تحلیل‌ کوواریانس نشان داد میانگین نمرات افسردگی (در هر دو مقیاس) و همین‌طور زیرمقیاس­های افسردگی مبتنی بر قرآن در گروه ­آزمایش، در مرحله پس­آزمون به میزان معناداری نسبت به گروه­ گواه کاهش پیدا کرده است (0001/0 p <). معناداری این اثربخشی بر گروه آزمایش، در مرحله پیگیری سه ماهه نیز حفظ شد. بدین‌ترتیب بر اساس یافته­های فوق می­توان گفت، تدوین و توسعه مشاوره­های گروهی مبتنی بر قرآن کریم که همگی در نهایت، موجب ارتقای سطح رشدی و معنویت فردی می­گردد، می­تواند بر شاخص­های سلامت روان - نظیر: افسردگی و اختلالات خلقی - تأثیرات مثبت و معناداری را بر جای گذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Developmental Group Counseling on Depression Indicators from the Perspective of Quran and Depression (Beck) in Women

نویسندگان [English]

  • Hadi Bahrami Ehsan 1
  • Zahra Boozh Mehrani 2
  • Fatemeh Fayyaz 3
  • Mansoureh Abolhasani 4
  • Yaser Madani 5
1 Professor, Department of General Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Corresponding Author: Master, Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology and Educational Sciences, Women's Research Institute, Al-Zahra University, Tehran, Iran.
4 PhD in Counseling, Department of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
5 Assistant Professor, Department of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Nowadays, due to the increasing growth of behavioral disorders in the field of psychology, the need to scientifically explore comprehensive and convincing theories that help more and more specialists in the diagnosis and treatment of disorders, seems more than necessary. In this regard, the purpose of this study was to determine the effectiveness of growing group counseling on depression from the perspective of the Qur'an and depression (Beck) in women. For this purpose, in a quasi-experimental study of pre-test-post-test with a control group of 30 married women aged 30 to 40 years who had primary school children in Tehran's 14th education district, randomly divided into experimental and control groups. Experiment and control were placed (15 in the experimental group and 15 in the control group). At the beginning and end of the study, the groups completed a questionnaire on depression from the perspective of the Qur'an ((Fayyaz, Sarmast, Bahrami Ehsan and Okhovat, 2015)and depression (Beck, 1996). Then, the experimental group underwent growth-oriented group counseling based on depressive indicators from the perspective of the Holy Quran for three months (12 sessions of 90 minutes). The results of analysis of covariance showed that the mean scores of depression (in both scales) as well as subscales of Quranic depression in the experimental group, in the post-test phase decreased significantly compared to the control group (p <0.0001). Significance of this effect on the experimental group was maintained in the quarterly follow-up phase. Thus, based on the above findings, it can be said that the development of group counseling based on the Holy Quran, all of which ultimately promote the level of growth and individual spirituality, can have positive and significant effects on mental health indicators such as depression and mood disorders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Growth-Oriented Group Counseling
  • Depression From Quran's Perspective
  • Health
  • Women

مراجع

قرآن کریم.
 اخوت، احمدرضا. (1389). ساختار وجودی انسان. تهران: قرآن و اهل‌بیت نبوت (علیهم‌السلام).
ادیسه، پروانه. (1399). اهمیت سلامت روانی زن در سلامت خانواده. اولین همایش قرآن و روان‌شناسی، تهران، https://civilica.com/doc/1032985.
برنا، محمدرضا و کریم سواری. (۱۳۸۹). ارتباط ساده و چندگانه نگرش‌های مذهبی، سلامت روانی، رضایت از زندگی و عزت نفس با شادکامی در بین دانشجویان. یافته‌های نو در روان‌شناسی، 2 (8)، ۸۶-۷۷.
بوالهری، جعفر و دیگران. (۱۳۹۱). اثربخشی رویکرد گروه ‌درمانی معنوی بر کاهش میزان افسردگی، اضطراب و استرس در زنان مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه علمی- پژوهشی جامعه‌شناسی زنان، 3 (1)، 115- 85.
بهرامی احسان، هادی و دیگران. (1396). درمان افسردگی از منظر قرآن. تهران: قرآن و اهل‌بیت نبوت (علیهم‌السلام).
بهرامی احسان، هادی و دیگران. (1395). معناشناسی افسردگی از منظر قرآن (پیشنهاد الگویی برای پژوهش‌های قرآنی در حوزه روان‌شناسی). تهران: دانشگاه تهران.
پورشریفی، حمید و دیگران. (1391). نقش افسردگی، استرس، شادکامی و حمایت اجتماعی در شناسایی افکار خودکشی دانشجویان. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، (۲) :۹۹-۱۰۷.
حقیقی، فاطمه و دیگران. (۱۳۹۱). تأثیر مشاوره گروهی با رویکرد معنادرمانی بر افسردگی بیماران مبتلا به سرطان پستان، مراقبت‌های نوین. فصلنامه علمی-پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، (۳) ۹، ۱۷۲-۱۶۵.
جمالی، فریبا. (۱۳۸۱). بررسی رابطه بین نگرش‌های مذهبی، احساس معنا بخش بودن زندگی و سلامت روان در دانشگاه‌های تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی. تهران: دانشگاه الزهراء.
 
خدایاری فرد، محمد و دیگران. (۱۳۸۱). حدود تحقیقات روان‌شناختی در حوزه دین، سه ماهنامه اندیشه و رفتار، (۲۴) ۶، ۵۳-۴۵.
رضاعی، فرزین  و دیگران. (1393). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، 188.
سادات، محمدعلی. (۱۳۶۱). خصوصیات روح زن. تهران: نهضت زنان مسلمان.
شاهوردی، جمیله و دیگران (1394). رابطه سلامت عمومی با شادکامی، احساس حقارت و تعارضات زناشویی در زنان نابارور شهرستان بروجرد. نشریه دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 25 (90): 47-54.
فقیهی، علی‌نقی و دیگران. (1386). مقایسه الگوی چندوجهی اسلامی یا مدل شناختی بک در درمان افسردگی. دو فصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، ۱ (1)، 69-86.
فقیهی، علی‌نقی و محمد خدایاری فرد. (1380). کاربرد شناخت - رفتار درمانگری در درمان افسردگی با تأکید بر دیدگاه اسلامی (مطالعه موردی). پژوهشنامه قرآن و حدیث سال اول. تهران: انجمن علوم و قرآن و حدیث، 2، 112-189.
فیاض، فاطمه. (۱۳۹۶). طراحی مدل اکتشافی اختلال افسردگی از منظر قرآن کریم و بررسی اثربخشی الگوی درمانی مبتنی بر آن. پایان‌نامه جهت دریافت درجه دکتری روان‌شناسی سلامت، دانشکده روان‌شناسی دانشگاه تهران.
فیاض، فاطمه و احمدرضا اخوت. (1397). درمانگری افسردگی از منظر قرآن؛ راهنمای مشاوران و روان‌شناسان. تهران: قرآن و اهل‌بیت نبوت (علیهم‌السلام).
فیاض، فاطمه  و دیگران. (1394). ساخت مقدماتی مقیاس تشخیصی افسردگی مبتنی بر سوره‌های قرآن کریم. دو فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات اسلام و روان‌شناسی، ۹ (17)، 180-153.
فیاض، فاطمه و دیگران. (۱۳۹۵). اثربخشی مداخله درمانی قرآنی برای اختلال افسردگی اساسی: یک مطالعه موردی. نهمین کنگره بین‌المللی روان‌درمانی (اجلاس آسیایی در بستر ارزش‌های فرهنگی).
کلارک، دیوید و کریستوفر فربون. (1386). درمان‌های شناختی و رفتاری، ترجمه کاویانی. تهران: مهر کاویان.
کوری، ماریان اشنایدر و جرالد کوری. (1382). گروه‌ درمانی، ترجمه سیف‌اله بهاری و همکاران. تهران: روان.
گلدنبرگ، ایرنه و هربرت گلدنبرگ. (۲۰۰۰). خانواده‌درمانی. ترجمه حمیدرضا حسین شاهی برواتی و همکاران (۱۳۸۹). چاپ نهم. تهران: روان.
لطیفیان، م و سیف، د. (1391). تأثیر خودآگاهی بر اختلال روابط بین فردی دانش‌آموزان. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 26، 4-13.
مختاری، عباس و دیگران. (۱۳۸۰). رابطه جهت‌گیری مذهبی با میزان تنیدگی. مجله روان‌شناسی، 5 (1)، ۶۷-۵۶.
مهرابی‌زاده، مهناز و دیگران. (1390). بررسی تأثیر درمان چندوجهی اسلامی بر افسردگی و عزت‌نفس. روان‌شناسی و دین، ۴ (3)، 48-31.
نژاد نادری، سمیرا و دیگران. (۱۳۹۱). بررسی مقایسه‌ای نگرش مذهبی و سلامت عمومی در دانشجویان سیگاری و غیر سیگاری، طب و تزکیه، ۲، ۲۴-۱۸.
نقوی، محسن و دیگران. (۱۳۸۷). بار بیماری‌ها و آسیب‌ها در ایران در سال ۱۳۸۲، مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، ۴ (۱)، ۱۹-۱.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th Ed.)
Banaian, S. H., Parvin, N., & Kazemian, A. (2006). The investigation of the     relationship between mental health condition and martital satisfaction. Avicenna Journal of Nursing and Midwifery Care, 14 (2), 52-62.
Beck, A. T., Rush, A. J., Shaw, B. F., & Emery, G. (1979). Cognitive therapy of depression. New York: The Guilford Pres.
Beck, A. T., Steer, R. A., & Garbin, M. G. (1988). Psychometric properties of the Beck Depression Inventory: twenty-five years of evaluation. Clinical Psychological Review, 1, 77-100.
Beck, A.T., Steer, R.A., & Brown, G.K. (1996). Beck Depression Inventory (2nd Ed). San Antonio: The Psychological Corporation.
Bradshaw M, Kent BV. (2017). Prayer, attachment to God, and changes in psychological wellbeing in later life. Journal of aging and health . 0898264316688116.
Braam AW, Schaap-Jonker H, Mooi B, Ritter Dd, Beekman AT, Deeg DJ. (2008). God image and mood in old age: Results from a community-based pilot study in the Netherlands. Mental Health, Religion and Culture .11 (2):221-37.
Cotton, S., Puchalski, C. M., Sherman, S. N., Mrus, J. M., Peterman, A. H., Feinberg, J., Paragment, K.H., justic, A.C., Leonard, A.C., & Tsevat, J. (2006). Spirituality and religion in patients with HIV/AIDS. Journal of general internal medicine, 21 (S5).‏
Dorothy, R. (2012). Keys of education of the basic life skills in the children and adolescent. Trans. Qytasy A. 1st ed. Tehran: Saberin Publication.
 Duane, S. P., Sydney, S. E. (2012). Theories of personality. 10th ed. Belmont, CA: Cengage Learning.
Dervic, K., Oquendo, M. A., Grunebaum, M. F., Ellis, S., Burke, A. K., & Mann, J.   J. (2004). Religious affiliation and suicide attempt. The American journal of      psychiatry, 161 (12), 2303–2308. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.161.12.2303
Fayyaz, F., Sarmast, Z., Ehsan, H. B., Okhovvat, A., & Fayyaz, R. (2015). Preliminary Construction of depression diagnosis scale based on Quran and investigation of its Psychometric characteristics, Argos.‏
Flannelly KJ, Galek K, Ellison CG, Koenig HG. (2010). Beliefs about God, psychiatric symptoms, and evolutionary psychiatry. Journal of Religion and Health . 49 (2):246-61.
Granqvist P, Kirkpatrick LA. (2008). Attachment and religious representations and behavior.
Hall. BA. (1998). Patterns of spirituality in persons with advanced HIV disease. Res NursHealth. 21:143–53.
Hasper, J. (2013). Management of inferior feelings andaddictive behaviors. Available at: www.alfredadler.edu/.../ Hasper%20MP%202013.
Ingle C. Thuné-Boyle, Jan A. Stygall, Mohammed R. Keshtgar, Stanton P .Newman (2006). Do religious/spiritual coping strategies affect illness? Adjustment inpatients with cancer? A systematic re view of the literature Social Science & Medicine, Volume 63, Issue 1, Pages 151-164
Kajbaf. M., & Raiespour H. (2008. (Relation between religious attitude and mental health among female students in Isfahan. Qtrly Islamic & Psych Studies. 1 (2):31-43.
Lewinsohn, P. M., Roberts, R. E., Seeley, J. R., Rohde, P., Gotlib, I. H., & Hops,    H. (1994). Adolescent psychopathology: II. Psychosocial risk factors for depression. Journal of abnormal Psychology, 103 (2), 302.‏
Liu, H., He, Y.,Wang, J., Miao, J., Zheng, H., Zeng, Q. (2016). Epidemology of depression at traditional Chinese medicine hospital in Shanghai, China. Comprehensive Psychiatry. 65: 1-8.
Lorenz. K., Hays. R., Shapiro. M., Cleary. P., Asch. S., Wenger, N. (2005). Religiousness and spirituality among HIV-infected Americans. J Pall Med. 8:774–81
Mohammadi, M. R., Rahgozar, M. A. H. D. I., Bagheri Yazdi, A., Naghavi, H. R., Pour Etemad, H. R., Amini, H. O. M. A. Y. O. U. N., ... & Mesgarpour, B. (2003). Epidemiological study of psychiatric disorders in Tehran province. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 9 (2), 4-13.‏
Panier, L. Y., Bruder, G. E., Svob, C., Wickramaratne, P., Gameroff, M. J.,        Weissman, M. M., ... & Kayser, J. (2020). Predicting Depression Symptoms in    Families at Risk for Depression: Interrelations of Posterior EEG Alpha and       Religion/Spirituality. Journal of Affective Disorders.
Pargament KI, Tarakeshwar N, Ellison CG, Wulff KM. (2001 (. Religious coping among the religious: the relationships between religious coping and well-being in a national sample of Presbyterian clergy, elders, and members. Journal for the Scientific Study of Religion. 40:497–514.
Pfedeer, B. (2002). Psychoanaytcally based psychotherapy with children and adolescents. Prax Kinderpsychol Kinderpsychiatr ;51:31-8
Sim TN, Loh BS. (2003). Attachment to God: Measurement and dynamics. Journal of Social and Personal Relationships . 20 (3):373-89.
Teismann, T., Willutzki, U., Michalak, J., Siegmann, P., Nyhuis, P., Wolter, M., & Forkmann, T. (2017). Religious beliefs buffer the impact of depression on suicide ideation. Psychiatry research, 257, 276-278.
Townsend, M., Kladder, V., Ayele, H., & Mulligan, T. (2002). Systematic reviewof clinical trials examining the effects of religion on health. Southern Medical Journal, 95, 1429– 1434.
Sharifi, V., Amin-esmaeili, M., Hajebi, A., Radgoodarzi, R. Motevalian, A., Hefazi, M., Rahimi-Movaghar, A. (2015). Twelve-month prevalence and correlates of psychiatric disorders in Iran: the Iranian Mental Health Survey, 2011. Archives of Iranian medicine, 18 (2), 76.‏
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده
دوره 16، شماره 56
فصلنامه پاییز
آذر 1400
صفحه 67-92

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 26 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 29 آبان 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار