الگوی تاب‌آوری خانواده مبتنی بر تجربیات زیسته

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، تهران، ایران.

چکیده

تاب‌آوری یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین ویژگی‌هایی است که خانواده‌ها را از بحران‌ها و سختی‌ها عبور می‌دهد و باعث رشد و شکوفایی آنها می‌شود. هدف این پژوهش آن است که با توجه به بافت فرهنگی و اجتماعی خانواده‌های ایرانی و با توجه به تجربیات زیسته آنان، شاخص‌های الگوی تاب‌آوری خانواده را تهیه و تدوین نماید. داده‌های این پژوهش با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته از تعداد 15 نمونه که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند، استخراج گردید و برای نمونه‌گیری از مقیاس تاب‌آوری خانواده (FRAS) استفاده شد. داده‌ها با روش نظریۀ زمینه‌ای و کدگذاری اشتراوس و کوربین تحلیل شد. پس از مشخص شدن مقوله‌ها برای تعیین روایی محتوایی الگوی مستخرج، از نظر 8 متخصص نیز استفاده گردید. طبق یافته‌های پژوهش، مؤلفۀ انطباق با واقعیات هستی به عنوان هستۀ مرکزی الگو معرفی شد. مؤلفۀ نظام باورها به عنوان عامل علّی الگو و راهبردهای ارتباطی و انطباقی به عنوان راهبردهای اصلی الگو شناسایی شدند. همچنین سه مؤلفۀ تاریخچۀ خانوادگی، بافت فرهنگی و دسترسی به منابع حمایتی اجتماعی، به عنوان عوامل زمینه‌ای الگو معرفی گردیدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Family Resilience Pattern on the Basis of the Family Experiences

نویسندگان [English]

  • Ghodratollah Zarean 1
  • Hosein Salimi Bajestani 2
  • Kioomars Farahbakhsh 3
  • Abdollah Motamedi 3
1 PH.D Candidate in Consultancy, Allameh Tabatabaee University,Tehran,Iran
2 Corresponding author: Associate Professor, College of Psychology, Allameh Tabatabaee University,Tehran,Iran.
3 Associate Professor, College of Psychology, Allameh Tabatabaee University,Tehran,Iran
چکیده [English]

Resilience is one of the most important property that helps families past the problems and crisis with satisfaction and wellbeing. The aim of this research was to explore the elements of family resilience pattern in Iranian families based upon their experiences.
Qualitative method was used to conduct the study and data were collected by using purposeful sampling and semi-structured interviews. The sample of this study was 10 resilient families and the Connor-Davidson resilience scale (CD_RISC) was applied for sampling. The data were analyzed by using grounded theory method (Strauss and Corbin approach).
Findings indicated that among resilient families, adaptation with realities of existence was the core category of the study. The causal condition of the study was belief system, and communicational and adaptive strategies were the main strategies of pattern. The context of model was history of family, family culture, and accessibility to social support resources. By review of five specialists, validation of the pattern was investigated.
According to the findings, resilient families have efficient beliefs that is consistent with realities, and create supportive family space in which problem solving and adaptation with challenges occurs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • resilience
  • family resilience
  • lived experience
جوکار، بهرام. (1386). نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه بین هوش هیجانی و هوش عمومی با رضایت از زندگی. روان‌شناسی معاصر، دوره دوم، (4)، زمستان ۸۶، صص 3-12.
حسینی قمی، طاهره و حسین سلیمی‌ بجستانی. (1390). رابطه بین جهت‌گیری مذهبی و تاب‌آوری در بین مادران دارای فرزندان مبتلا به بیماری. مجله روان‌شناسی دین، 4 (3)، صص 82-69.
حق رنجبر، فرح و دیگران. (1390). تاب‌آوری و کیفیت زندگی مادران دارای فرزندان کم توان ذهنی. مجله روان‌شناسی سلامت، دوره 1، (1)، صص 29-20
محمودی، سید جواد و دیگران. (1390). عوامل مؤثر بر تاب‌آوری در افراد مواجه شده با ضربه روانی. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، (1)، صص ۱۴-5.
صیدی، محمدسجاد و دیگران. (1390). رابطه بین معنویت خانواده با تاب‌آوری آن با واسطه‌گری کیفیت ارتباط در خانواده. روش‌ها و مدل‌های روان شناختی، 2 (5)، صص 79-63.
کشتکاران، طاهره. (1388). رابطۀ الگوهای ارتباطی خانواده با تاب‌آوری در دانشجویان دانشگاه شهر شیراز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 11 (39)، صص 43-53.
مینوچین، سالوادور. (1383). خانواده و خانواده درمانی، ترجمه باقر ثنایی، تهران: امیرکبیر.
نریمانی، محمد و دیگران. (1392). مقایسه سبک اسناد و تاب‌آوری در بین دانش‌آموزان آسیب‌دیده و عادی. فصلنامه افراد استثنائی، سال سوم، (59)، صص 26-10.
نظری، علی. (1388). مبانی زوج درمانی و خانواده درمانی، تهران: علم.
Alvarado, R. , & Kumpfer, K. (2000). Strengthening America's families. Juv. Just. , 7, 8.
Narayanan, A. (2009). Resilience, metacognition, and complexity. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 63, 112-118.
Benzies, K. , & Mychasiuk, R. (2009). Fostering family resiliency: A review of the key protective factors. Child & Family Social Work, 14 (1), 103-114.
Berger, R. , & Weiss, T. (2009). The Posttraumatic Growth model: An expansion to the family system. Traumatology, 15 (1), 63.
Black, K. , & Lobo, M. (2008). A conceptual review of family resilience factors. Journal of family nursing, 14 (1), 33-55.
Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human
 capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59, 20–28
Boyden, J. , & Mann, G. (2005). Children’s risk, resilience, and coping in extreme situations. Handbook for working with children and youth: Pathways to resilience across cultures and contexts, 3, 26.
Buzzanell, P. M. (2010). Resilience: Talking, resisting, and imagining new normalcies into being.
 Journal of Communication, 60, 1–14.
Campbell-Sills, L. , Cohan, S. L. , & Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour research and therapy, 44 (4), 585-599.
Connor, K. M. , & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18 (2), 76-82.
Cowan, P. A. , Cowan, C. P. , & Schulz, M. S. (1996). Thinking about risk and resilience in families. In E. M
Hetherington &E. A. Blechman (Eds. ), Stress, coping, and resiliency in children and families. (pp. 1-38). Mahwah, NJ: Erlbaum
Doty, J. L. , Davis, L. , & Arditti, J. A. (2017). Cascading resilience: Leverage points in promoting parent
 and child well-being. Journal of Family Theory & Review, 9 (1), 111–126.
Friedli, L. , & World Health Organization. (2009). Mental health, resilience and inequalities (No. EU/08/5087203). Copenhagen: WHO Regional Office for Europe.
 
Gallarin, M. , & Alonso-Arbiol, I. (2012). Parenting practices, parental attachment and aggressiveness in adolescence: A predictive model. Journal of adolescence, 35 (6), 1601-1610.
Gloria. C. T. & Steinhardt, M. A. (2014). Relationships Among Positive Emotions, Coping, Resilience and Mental Health. Stress and Health. 32: 145–156.
Goldstein, S. , & Brooks, R. B. (Eds. ,) (2005). Handhook of Resilience in children New York: Springer.
Hall, D. K. , & Pearson, J. (2003). Resilience-giving children the skills to bounce back. Voices for Children, 1-10.
Hawley, D. R. (2013). The ramifications for clinical practice of a focus on family resilience. In D. S.
 Becvar (Ed. ), Handbook of family resilience (pp. 31–49). New York, NY: Springer.
Haverfield, M. C. , & Theiss, J. A. (2017). Parental communication of responsiveness and control as
predictors of adolescents’ emotional and behavioral resilience in families with alcoholic versus
non-alcoholic parents. Human Communication Research, 43, 214–236.
Henry, C. S. , Morris, A. S. , & Harrist, A. W. (2015). Family resilience: Moving into the third wave.
 Family Relations, 64, 22–43.
Hillaker, B. D. , Brophy-Herb, H. E. , Villarruel, F. A. , & Haas, B. E. (2008). The contributions of
 parenting to social competencies and positive values in middle school youth: Positive family
 communication, maintaining standards, and supportive family relationships. Family Relations,
 57, 591–601.
Innes, S. I. (2017). The relationship between levels of resilience and coping styles in chiropractic students and perceived levels of stress and well-being. Journal of Chiropractic Education, 31 (1), 1-7.
Koenig Kellas, J. (2015). Narrative theories: Making sense of interpersonal communication. In D. O.
 Braithwaite & P. Schrodt (Eds. ), Engaging theories in interpersonal communication (pp. 253–
 266). Thousand Oaks, CA: Sage.
Liu, Z. , & Xu, J. (2013). An economic loss assessment framework of a region after Wenchuan earthquake. Disaster advances, 6 (5), 69-77.
Luthar, S. S. , Cicchetti, D. , & Becker, B. (2000). Research on resilience: Response to commentaries. Child development, 71 (3), 573-575.
Luthar, S. S. , & Cicchetti, D. (2000). The construct of resilience: Implications for interventions and social policies. Development and psychopathology, 12 (4), 857-885.
Malik, A. (2013). Efficacy, Hope, Optimism, and Resilience at Workplace–Positive Organizational Behaviour. International Journal of Scientific and Research Publications, 3 (10), 1-4.
Masten A. S. (2018). Resilience Theory and Research on Children and Families: Past, Present, and Promise, Journal of Family Theory & Review. DOI:10. 1111/jftr. 12255.
Masten, A. S. (2016). Resilience in developing systems: The promise of integrated approaches.
 European Journal of Developmental Psychology, 13, 297–312.
Masten, A. S. , & Monn, A. R. (2015). Child and family resilience: A call for integrated science,
 practice, and professional training. Family Relations,64, 5–21.
Masten, A. S. , & Cicchetti, D. (2016). Resilience in development: Progress and transformation. In D.
Cicchetti (Ed. ), Developmental psychopathology (3rd ed. , Vol. 4, pp. 271–333). New York, NY.
Wiley.
Rouse, K. A. G. (2001). Resilient students' goals and motivation. Journal of adolescence, 24 (4), 461-472.
Simon, J. B. , Murphy, J. J. , & Smith, S. M. (2005). Understanding and fostering family resilience. The Family Journal, 13 (4), 427-436.
Stinnett, N. , & DeFrain, J. (1985). Secrets of strong families. Boston: Little, Brown and Company.
Tiet, Q. Q. , Bird, H. R. , Hoven, C. W. , Wu, P. , Moore, R. , & Davies, M. (2001). Resilience in the face of maternal psychopathology and adverse life events. Journal of Child and Family Studies, 10 (3),
Truebridge, S. (2016) Resilience: It Begins With Beliefs, Kappa Delta Pi Record, 52:1, 22-27,
 DOI: 10. 1080/00228958. 2016. 1123041347-365.
Ungar, M. (2008). Resilience across cultures. The British Journal of Social Work, 38 (2), 218-235.
Walsh, F. (2006). Strengthening family resilience: Guilford Publications.
Walsh, F. (2002). A family resilience framework: Innovative practice applications. Family relations, 51 (2), 130-137.
Walsh, F. (2003). Family resilience: A framework for clinical practice. Family process, 42 (1), 1-18.
Walsh, F. (2016). Strengthening family resilience (3rd ed. ). New York, NY: Guilford Press.
Westphal, R. J. & Woodward, K. R. (2010). Family fitness. Military Medicine, 175 (suppl_8), 97-102.
Yates, T. M. , & Masten, A. S. (2004). Fostering the future: Resilience theory and the practice of positive psychology. Positive psychology in practice, 521-539.
Yu, Y. , Peng, L. , Chen, L. , Long, L. , He, W. , Li, M. , & Wang, T. (2014). Resilience and social support promote posttraumatic growth of women with infertility: The mediating role of positive coping. Psychiatry research, 215 (2), 401-405.