ایمنی روان‌شناختی زنان و راهبردهای مدیریت آن: پژوهشی کیفی در زنان عضو هیئت علمی دانشگاه‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت رفتاری، گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 نویسنده مسئول: استادیار گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

3 استاد گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

ایمنی ­روان‌شناختی ناشی از ادراک از میزان ریسک و تهدیدات محیطی بوده و بیانگر احساسی است که فرد در یک محیط بتواند بی‌دغدغه اظهارنظر کند و از سرزنش شدن هراسی نداشته باشد. هدف از این مطالعه، ارائه مدل ایمنی روان‌شناختی زنان با تمرکز بر علل و پیامدها در دانشگاه­های برتر شمال شرق کشور با استفاده از رویکرد تفسیری و روش کیفی می­باشد. استراتژی این تحقیق، داده­بنیاد مبتنی بر طرح نظام‌مند استراوس و کوربین است. مشارکت­کنندگان، زنان هیئت علمی در دانشگاه­های برتر شمال شرق کشور هستند و با 12 تن از زنان هیئت علمی که پدیده ایمنی روان‌شناختی در محیط را تجربه کرده و از نظر سابقه ­خدمت، حداقل 10 سال سابقه­کار داشتند، مصاحبه­های عمیقی صورت گرفت و تا زمان اشباع داده­ها ادامه یافت. نتایج حاصل از تحلیل داده­های کیفی، سبب شناسایی 219 کد آزاد، 73 مقوله و 30 مضمون شد. در مرحله کدگذاری محوری، پیوند میان مضمون­ها برقرار شد و در ادامه، کدگذاری انتخابی نیز صورت گرفت. در این پژوهش، یافته­ها نشان داد که پدیده­محوری متشکل از امنیت گفتاری، امنیت رفتاری، امنیت احساسی و امنیت ادراکی است. شرایط علّی شامل ساختارهای بروکراتیک، ساختارهای مردانه، ساختارهای تبعیض­آمیز، جو سازمانی منفی، عوامل شخصیتی- نگرشی، سبک رهبری غیرحمایتی، ارتباطات غیراثربخش و عدم تعادل کار- زندگی می­باشد. همچنین راهبردها متشکل از راهبرد فعال (مشارکتی)، راهبرد توانمندسازی، راهبرد دفاعی، راهبرد شناختی و راهبرد فرهنگی است. پیامدها نیز شامل دلبستگی به شغل و سازمان، یادگیری سازمانی، رشد عملکرد فردی­ و­ شغلی، تحکیم سرمایه اجتماعی، اعتماد سازمانی، عدالت سازمانی و بهزیستی روان‌شناختی می­باشد. بسترها در این مطالعه شامل بسترهای آموزشی، قانونی و فرهنگی بود و شرایط مداخله­گر متشکل از هویت برند سازمان، ویژگی­های جمعیت­شناختی و عوامل اقتصادی است. این الگو به دانشگاه­ها و سایر سازمان­ها کمک می‌کند تا راه­های دستیابی به ایمنی روان‌شناختی در کارکنان را بشناسند و شرایط ایجاد آن را فراهم آورند. پیامدهای به دست آمده نیز مدیران را ترغیب می­نماید تا برای تحقق توسعه ایمنی روان‌شناختی در سازمان تلاش کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Keywords: Corona and Family, First Corona Wave, Family Challenges, Phenomenology, Colaizzi descriptive analysis. Psychological Safety of Women and Its Management Strategies: Qualitative Research in Women Faculty Members of Iranian Universities

نویسندگان [English]

  • Elham Behpour 1
  • Mohammad Mehdi Farrahi 2
  • Azar Kaffashpour 3
  • Fariborz Rahimnia 3
1 PH.D Candidate in Behavioral Management, Department of Management, College of Bureaucratic and Economic Sciences, Ferdosi University, Mashhad, Iran
2 Corresponding author: Assistant Professor, Department of Management, College of Bureaucratic and Economic Sciences, Ferdosi University, Mashhad, Iran
3 Full Professor, Department of Management, College of Bureaucratic and Economic Sciences, Ferdosi University, Mashhad, Iran
چکیده [English]

Psychological safety is derived from the perception of the extent of environmental risks and threats and expresses the feeling that a person in an environment can comment carefree and not be afraid of being blamed. The purpose of this study is to present a model of women's psychological safety focusing on causes and consequences in the top universities in the northeast of the country using an interpretive approach and qualitative method. The strategy of this research is Grounded theory based on the systematic design of Strauss and Corbin. The participants were faculty women in the top universities in the northeast of the country, and in-depth interviews were conducted with 12 female faculty members who experienced the phenomenon of psychological safety in the environment and had at least 10 years of work experience in terms of work experience and continued until data saturation. The results of qualitative data analysis identified 219 free codes, 73 categories and 30 themes. In the axial coding stage, the link between the themes was established and then, selective coding was done. In this study, the findings showed that the central phenomenon consists of verbal safety, behavioral safety, emotional safety and perceptual safety. Causal conditions include bureaucratic structures, masculine structures, discriminatory structures, negative organizational climate, personality-attitudinal factors, unsupported leadership style, ineffective communication, and work-life imbalances. Strategies also include active (participatory), empowerment, defense, cognitive, and cultural strategies. Outcomes also include attachment to the job and organization, organizational learning, growth of individual and professional performance, strengthening social capital, organizational trust, organizational justice, and psychological well-being. The contexts in this study include educational, legal and cultural contexts and the interventionist conditions consist of the organization's brand identity, demographic characteristics and economic factors. This model helps universities and other organizations to identify ways to achieve psychological safety in employees and provide the conditions for its creation. The results also encourage managers to strive for the realization and development of psychological safety in the organization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Employee Attitudes
  • Psychological Safety
  • Women as Faculty Members
  • Grounded Theory Methodology

مراجع

اردلان، محمدرضا؛ قنبری، سیروس؛ زندی، خلیل و سیف پناهی، حامد. (1392). «مدل‌یابی روابط توانمندسازی روان‌شناختی، معنویت در کار و امنیت روانی پرستاران»، فصلنامه مدیریت پرستاری، ش 2 (3): 79-69.
اسفیدانی، محمد رحیم. (1381). بررسی موانع حضور زنان در پست های مدیریتی قوه مجریه (وزارتخانه های مستقر در تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
امینی، اشرف. (1391). رابطه پایگاه اجتماعی-اقتصادی زنان و احساس ایمنی آنان (مطالعه زنان متأهل شهر شیراز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی و ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.
ایمان، محمدتقی و محمدیان، منیژه. (1387). «روش‌شناسی نظریه بنیادی»، مجله روش‌شناسی علوم انسانی، ش 14 (56)، 54-31.
جواهری، فاطمه و داریاپور، زهرا. (1387). «مشکلات شغلی زنان عضو هیئت علمی دانشگاه»، پژوهش زنان، ش6 (2)، 106-79.
حیدری، آزاده. (1394). بررسی نقش تعادل کار – زندگی بر امنیت روانی کارکنان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
خلیجیان، صدف؛ شمس، غلامرضا؛ پرداختچی، محمد حسن و میرکمالی، سید محمد. (1396). «رابطه بین رهبری امنیت مدار و شادکامی کارکنان مدارس: نقش میانجی امنیت روانی»، دوفصلنامه علمی پژوهشی مدرسه، ش 5 (2)، 21-1.
دارنهال، مینا. (1394). پیش‌بینی امنیت روانی بر اساس نگرش به زندگی و اعتماد بین فردی در معلمان زن مقطع دبیرستان شهر شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
دانایی فرد، حسن؛ الوانی، مهدی و آذر، عادل. (1391). روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع، چاپ اول، تهران: انتشارات صفار.
راسخ، کرامت‌اله و سعیدی، ندا. (1391). «بررسی حضور و قدرت زنان در محیط اجتماعی مردان»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، ش 13 (4)، 30-19.
شربتیان، محمدحسن. (1393). «سنجش ابعاد اجتماعی و روانی احساس امنیت زنان کلان شهر مشهد و عوامل مؤثر بر آن»، نشریه زن و مطالعات خانواده، ش  6 (23)، 100-79.
شمس، غلامرضا و خلیجیان، صدف. (1392). «تأثیر مؤلفه‌های رهبری امنیت مدار بر احساس امنیت روانی کارکنان: نقش میانجی اثربخشی رهبری»، اندیشه‌های نوین تربیتی، ش 9 (2)، 53-33.
قلی‌پور، آرین؛ لبافی، سمیه و جلال‌پور، مهدیه. (1391). «چالش­های زنان در ورود به شبکه­های علمی مردانه در محیط­های دانشگاهی»، زن در توسعه و سیاست، ش 10 (2)، 63-43.
قنبری، سیروس؛ زندی، خلیل و دهقان، اعظم. (1395). «تحلیل روابط رهبری اصیل، امنیت روانی و رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه رسالت مدیریت دولتی، ش 7 (24)، 45-35.
کوهپایی، علیرضا؛ خندان، محمد؛ عرب، زهرا؛ مبینی‌زاده، وجیهه و مؤمنیان، سمیه. (1394). «بررسی وضعیت سلامت روان زنان شاغل در صنایع استان قم در سال 1393: فرصت­ها و چالش­ها»، مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ش 14 (8)، 700-691.
محمدی‌نژاد گنجی، علیرضا؛ عسگری، مقداد و عمران، سلیمه. (1394). نگرش‌های مردم نسبت به توانایی‌های زنان در عرصه مدیریت اجرایی، همایش زن و مدیریت در آموزش عالی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، شورای راهبردی زنان فرهیخته دانشگاه، 9-1.
مرتضوی، سعید؛ رضایی‌راد، مصطفی؛ جاویری، امین و عزیزی، مرتضی. (1390). «نقش باورهای کارکنان در زمینه امنیت روانی و سودمندی واحدها بر عملکرد تیم های انتظامی شهرستان همدان»، فصلنامه مطالعات اجتماعی، ش 4 (28)، 201-143.
مقراضی، سیده معصومه. (1395). بررسی نقش جنسیت بر بهره‌وری علمی زنان دانشگاهی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه مازندران.
نوروزی، لادن. (1383). «تفاوت های جنسیتی در ساختار شغلی»، نشریه پژوهش زنان، ش 2(1)، 178-165.
Baer, M., & Frese, M. (2003). "Innovation is not enough: climates for initiative and psychological safety, process innovations, and firm performance". Journal of organizational behavior, 24(1):45–68.
Bradley, BH., Postlethwaite, BE., Klotz, AC., Hamdani, MR., & Brown, KG. (2012). "Reaping the benefits of task conflict in teams: the critical role of team psychological safety climate". Journal of Applied Psychology. 97(1), 151–58.
Brown, S. P., & Leigh, T. W. (1996). "A new look at psychological climate and its relationship to job involvement, effort, and performance". Journal of Applied Psychology, 81, 358–368.
Carmeli, A., & Zisu, M. (2009). "The relational underpinnings of quality internal auditing in medical clinics in Israel". Social Science & Medicine, 68, 894-902.
Chen, M., GAO, X., Zeng, H., & Ran, B. (2015). A Review on Psychological Safety: Concepts, measurements, antecedents and Consequences variables. International conference on science and technology education, 433-440.
Collins, C. J. & Smith, KG. (2006). "Knowledge exchange and combination: the role of human resource practices in the performance of high-technology firms". Academy of Management Journal, 49(3). 544–60.
Costa Pacheco, D., Damião de Serpa Arruda Moniz, A. I., & Nunes Caldeira, S. (2015). "Silence in organizations and psychological safety: a literature review". European Scientific Journal, August 2015 /SPECIAL/ edition ISSN: 1857 – 7881. 
Detert, JR. & Burris, ER. (2007). "Leadership behavior and employee voice: Is the door really open?". Academy of Management Journal, 50(4), 869–84.
Edmondson, A. (1999). "Psychological safety and learning behavior in work teams". Administrative science quarterly, 44(2), 350-383.
Edmondson, A. C. (2004). Psychological safety, trust, and learning in organizations: A group-level lens. In Trust and distrust in organizations: Dilemmas and approaches. Kramer RM, Cook KS (eds). Russell Sage Foundation: New York, 239-272.
Edmondson, A. C., Bohmer, R. M., & Pisano, G. P. (2001). "Disrupted routines: Team learning and new technology implementation in hospitals". Administrative Science Quarterly, 46, 685-716.
Edmondson, A. C., Higgins, M., Singer, S., & Weiner, J. (2016). "Understanding psychological safety in health care and education organizations: A comparative perspective". Research in Human Development, 13(1), 65-83.
Edmondson, A.C. & Lei, Z. (2014). Psychological safety: The history, renaissance, and future of an interpersonal construct". Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 1, 23-43.
Edmondson, A.C. & Mogelof, J.P. (2005). Explaining psychological safety in innovation teams: Organizational culture, team dynamics, or personality? In L.L.Thompson and H. Choi (Eds.), Creativity and Innovation in Organizational Teams (pp. 109-136). Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates
Edmondson, A. C. & Williams Woolley, A. (1999). "It’s not the seed, it’s the soil: Social psychological influence on outcomes of organizational change programs". Harvard Business School Working Paper, 99-136.
Elliott, N. & Lazenbatt, A. (2005). "How to recognise a 'quality' grounded theory research study". Aust J Adv Nurs, 22(3):48-52.
Fenniman, A. (2010). Understanding Each Other at Work: An Examination of the Effects of Perceived Empathetic Listening on Psychological Safety in the Supervisor-Subordinate Relationship. The Faculty of The Graduate School of Education and Human Development of The George Washington University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Education
 Frazier, M., Lance, F., Stav, K., Ryan L., Pezeshkan, A. & Vracheva, V. (2017). "Psychological safety: a meta-analytic review and extension. Personnel Psychology, 70 (1), 113-165.
Han, J. H. & Roh, Y. S. (2020). "Teamwork, psychological safety, and patient safety competency among emergency nurses". International Emergency Nursing, 51(March), Article 100892.
Kahn, W. A. (1990). "Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work". Academy of Management Journal, 33, 692–724.
Kark, R. & Carmeli, A. (2009). "Alive and creating: The mediating role of vitality and aliveness in the relationship between psychological safety and creative work involvement". Journal of Organizational Behavior, 30, 785-804.
Lenberg, P. & Feldt, R. (2018). "Psychological Safety and Norm Clarity in Software Engineering Teams". 1-9, Retrieved from: https://arxiv.org/pdf/1802.01378.pdf
Liang, J., Farh, CIC. & Farh, JL. (2012). "Psychological antecedents of promotive and prohibitive voice: a two-wave examination". Academy of Management Journal, 55, 71–92.
Lyman, B. & Mendon, C. R. (2021). "Pre-licensure nursing students' experiences of psychological safety: A qualitative descriptive study". Nurse Education Today, 105, Article 105026.
Madjar, N. & Ortiz-Walters, R. (2009). "Trust in supervisors and trust in customers: Their independent, relative, and joint effects on employee performance and creativity". Human Performance, 22, 128-142.
Marder, B., Ferguson, P., Marchant, C., Brennan, M., Hedler, C., Rossi, M., Black, S. & Doig, R. (2021). "Going agile: Exploring the use of project management tools in fostering psychological safety in group work within management discipline courses". The International Journal of Management Education, 19(3), 1-12.
 Maslow, A. H. (1943). "A Theory of Human Motivation". Originally published in psychological review, 50, 370-396.
Maslow, A. H. (1954). Personality and motivation. New York, NY: Harper
Maslow, A. H. (1998). Maslow on management. New York, NY: John Wiley
Maslow, A. H., Hirsh, E., Stein, M. & Honigmann, I. (1945). "A clinically derived test for measuring psychological security-insecurity". Journal of General Psychiatry, 33, 21-41.
May, D. R., Gilson, R. L. & Harter, L. M. (2004). "The psychological conditions of meaningfulness, safety and availability and the engagement of the human spirit at work". Journal of Occupational & Organizational Psychology, 77(1). 11–37.
Nembhard, I. M. & Edmondson, A. C. (2006). "Making it safe: The effects of leader inclusiveness and professional status on psychological safety and improvement efforts in health care teams". Journal of Organizational Behavior, 27(7), 941-966.
Parker, H. & Plooy, E. d. (2021). "Team-based games: Catalysts for developing psychological safety, learning and performance". Journal of Business Research, 125, 45-51.
Siemsen, E., Roth, A. V., Balasubramanian, S. & Anand, G. (2009). "The influence of psychological safety and confidence in knowledge on employee knowledge sharing". Manufacturing & Service Operations Management, 11(3), 373-542.
Sunders, M., Lewis, P. & Thornhill, A. (2009). Research methods for business studies. London: financial times-prentice Hall.
Tucker, AL., Nembhard, IM., & Edmondson, AC. (2007). "Implementing new practices: an empirical study of organizational learning in hospital intensive care units". Management Science, 53(6), 894–907
Tynan, R. (2005)." The effects of threat sensitivity and face giving on dyadic psychological safety and upward communication". Journal of Applied Social Psychology, 35(2), 223-247.
Zhang, Y., Fang, Y., Wei, K. K. & Chen, H. (2010). "Exploring the role of psychological safety in promoting the intention to continue sharing knowledge in virtual communities". International Journal of Information Management, 30(5), 425-436.
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده
دوره 16، شماره 55 - شماره پیاپی 55
فصلنامه تابستان
شهریور 1400
صفحه 155-191

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 11 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 20 مهر 1400
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار