الگوهای ارتباطی در زنان دارای تعارض زناشویی: یک مطالعه کیفی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، ایران.

3 استاد، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی الگوهای ارتباطی زنان دارای تعارض زناشویی انجام شد. روش پژوهش، کیفی و از نوع پدیدارشناسی بود. جامعه پژوهش را زنان دارای تعارض زناشویی در دسترس شهر تهران در سال 1399 تشکیل داد و جامعه برابر با نمونه بود. با استفاده از نمونه­گیری هدفمند و با توجه به ملاک­های ورود به پژوهش، زنان دارای تعارض زناشویی انتخاب شدند و نمونه­گیری تا اشباع داده­ها ادامه ­یافت. در مجموع 15 تن به وسیله مصاحبه نیمه ساختار یافته مورد مطالعه قرار گرفتند و تجزیه و تحلیل یافته­ها با روش کلایزی انجام گرفت. مضامین اصلی در پژوهش حاضر، شامل دو مضمون اصلی «الگوهای ارتباطی ناسازگارانه» - شامل مضامین فرعی «تبادلات جسمانی منفی»، «تبادلات کلامی‌ منفی»، «تبادلات هیجانی منفی»، «دشواری در ابراز احساسات»، «واکنش نامطلوب به اشتباه همسر»، «عدم توجه به فرآیند بازخورد»، «روابط زناشویی ناکارآمد»، «واکنش ناکارآمد به مشکلات»، «دشواری در بیان خواسته­ها»، «گفتگوی غیرمؤثر»، «عدم همکاری» و «همزیستی»  و «الگوهای ارتباطی سازگارانه»  شامل مضامین فرعی: «واکنش مطلوب به اشتباه»، «ارتباط غیرکلامی ‌مؤثر»، «واکنش کارآمد به مشکلات»، «سهولت در ابراز خواسته­ها» و «گفتگوی مؤثر» بود. یافته­های پژوهش حاکی از تجلی تعارض زناشویی در ابعاد مختلف زندگی زنان دارای تعارض، از قبیل: الگوهای حل مسأله، ابراز خواسته­ها، شیوه و حیطه­های گفتگو و تقسیم وظایف آن­ها بود. از طرفی، برخی مشارکت­کنندگان قادر به حفظ الگویی مثبت در زمینه­هایی از قبیل ارتباط غیرکلامی‌ و ابراز خواسته­ها بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

communication patterns of women with marital conflict: A Qualitative Study

نویسندگان [English]

  • Shokraneh Rahbari 1
  • Ebrahim Naeemi 2
  • Masoumeh Esmaeeli 3
1 Corresponding author: MA, Family Cosultant, Department of Consultancy, College of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaee University, Tehran,Iran.
2 Assistant Professor, Department of Consultancy, College of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaee University, Tehran,Iran
3 Full Professor, Department of Consultancy, College of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabaee University, Tehran,Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the communication patterns of Conflicting women. The research method was qualitative and phenomenological. The research population consisted of available conflicting women in Tehran in 1399 and the population was equal to the target sample. According to the inclusion criteria, conflicting women were selected and sampling was continued until data saturation. A total of 15 women were studied through semi-structured interviews and the findings were analyzed by the Colaizzi’s method. The main themes in the present study include the two main themes of "maladaptive communication patterns" including the sub-themes of "negative physical exchanges", "negative verbal exchanges", "negative emotional exchanges", "difficulty in expressing emotions", "adverse reaction to a spouse's mistake". "Lack of attention to the feedback process", "Inefficient marital relations", "Inefficient response to problems", "Difficulty in expressing demands", "Ineffective dialogue", "Non-cooperation", and "coexistence" and the main theme of "adaptive communication patterns" The sub-themes included "optimal response to error", "effective nonverbal communication", "effective response to problems", "ease of expression" and "effective dialogue". Findings indicated that the manifestation of marital conflict in various aspects of the lives of women with conflict such as problem-solving patterns, expressing demands, methods, and subjects of conversation, and division of their duties. On the other hand, some participants were able to maintain a positive pattern in areas such as non-verbal communication and expression of demands.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Communication Patterns
  • Phenomenology
  • Marital Conflict
ابراهیمی، لقمان. (1396). «کارآیی مشاوره زناشویی بر اساس الگوی اعتباریابی انسان در کاهش تعارضات و افزایش رضایت زناشویی زوجین جانباز». فصلنامه علمی- پژوهشی زن و جامعه، 8 (32): 264-247.
امان ­الهی، عباس و دیگران. (1398). «تعارض­های زناشویی و سرمایه­گذاری عاطفی- اجتماعی والدین: پیش­بینی تمایزی مشکل­های رفتاری بیرونی کودکان». روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 16 (61): 48-37.
امینی، محمد و دیگران (1392). «اثربخشی آموزش گروهی مهارت­های ارتباطی افراد با استفاده از رویکرد تحلیل ارتباط متقابل (TA) بر کاهش تعارضات زناشویی». مشاوره و روان­درمانی خانواده، 3 (3): 401-377.
باغبان، محمد و دیگران. (1399). «پژوهشی کیفی در شناسایی چالش­های بهزیستی زناشویی. (از خلأ مهارت­های زندگی و خلأ کیفیت زندگی تا چالش­های بهزیستی زناشویی)». فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه، 11 (2): 64-39.
بهاری، فرشاد و دیگران. (1390). «تأثیر آموزش مهارت­های ارتباط همسران بر کاهش تعارض­های زناشویی زوج‌های متعارض متقاضی طلاق». پژوهش­های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 1(1): 70-59
پاکروان، اسماعیل و دیگران. (1392). «اثربخشی روش آموزش حل مسأله بر رضایت زناشویی و نیمرخ روانی زوجین شهرستان بروجن». فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 4 (16): 31-15.
پروندی، علی و دیگران. (1395). «نقش عملکرد خانواده و الگوهای ارتباطی زوجین در پیش‌بینی رضایت زناشویی». دو فصلنامه آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی­سازی خانواده، 2 (1): 54-65.
پیرساقی، فهیمه و دیگران. (1391). «تعیین سهم تعارض زناشویی، خودمتمایزسازی، استرس شغلی و منبع کنترل در پیش­بینی فرسودگی شغلی». فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی­شناختی، 3 (10): 23-9.
رازقی، نادر و اصیل اسلامی. (1394). «ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﯿﻔﯽ علت‌های ﺗﻌﺎرض در ﺧﺎﻧﻮاده». فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 10 (32): 72-53.
زارعی، اقبال و طاهره احمدی سرخونی. (1391). «نقش پیش­بینی‌کننده­های هوش معنوی و الگوهای ارتباطی با میزان رضایتمندی زناشویی افراد مراجعه­کننده به مراکز مشاوره در شهر بندرعباس». پژوهش­های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 2(2): 116-101
زاهد بابلان، عادل و دیگران (1394). «مقایسه رضایت زناشویی، تعارض زناشویی و بخشش در زوجین عادی و در حال طلاق». آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده، ۱ (۲) :۷۴-۸۴
زرگر، فاطمه و حمید طاهر نشاط­دوست. (1386). «بررسی عوامل مؤثر در بروز طلاق در شهرستان فلاورجان». فصلنامه خانواده­پژوهی، 3 (11): 749-737.
سودانی، منصور و دیگران. (1392). «اثربخشی رویکرد ارتباطی ستیر بر تعارضات زناشویی و انطباق­پذیری». پژوهش­های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 3 (1): 20-5.
شیوندی، کامران و دیگران. (1395). «پیش­بینی فرسودگی شغلی بر مبنای تعارض زناشویی و خودمتمایزسازی». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 7 (27): 66-51.
صادقی، منصوره السادات و دیگران. (1389). «نظام ایرانی کدگذاری مشاهده‌ای از تعاملات دوجانبه زوجین». فصلنامه خانواده پژوهی، 6 (23): 372-353.
طاهری بنچناری، رویا و دیگران. (1396). «واکاوی پدیده طلاق، ریشه‌ها و پیامدها در شهر تهران». بررسی مسائل اجتماعی ایران، 9(2): 164-139.
عنایت، حلیمه و محمود یعقوبی­دوست. (1391). «بررسی رابطه بین تعارض زناشویی با خشونت خانوادگی نسبت به دختران». فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه، 3 (3): 30-1.
فخری، مریم السادات و دیگران. (1397). پیش‌بینی احتمال طلاق زنان بر اساس دلبستگی اجتنابی، دلبستگی اضطرابی و مهارت حل مسأله خانواده». فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 9 (33): 222-207.
کاظمیان­ مقدم، کبری و دیگران. (1397). «رابطه علی تمایزیافتگی، معناداری زندگی و بخشودگی با دلزدگی زناشویی از طریق میانجیگری تعارض زناشویی و رضایت زناشویی». فصلنامه علمی- پژوهشی روش­ها و مدل­های روان­شناختی، 9 (31): 146-131.
محمودپور، عبدالباسط و دیگران. (1400). نقش اجتناب شناختی و ابرازگری هیجانی در پیش‌بینی تعارض زناشویی زنان شهر تهران. فصلنامه علمی- ‌پژوهشی علوم روان‌شناختی، ۲۰ (۹۸) :۲۰۹-۲۱۸.
مردانی، مرضیه. (1396). «بررسی مهم‌ترین موضوعات تعارضات زناشویی از دید مراجعان مرکز مشاوره شهر شیراز». فصلنامه علمی- تخصصی دانش انتظامی ‌فارس، 4 (13): 100-71.
مقتدر، لیلا و لیلا حلاج. (1397). «مقایسه طرح‌واره­های ناسازگار اولیه، ناگویی هیجانی و شادکامی‌در زنان با و بدون تعارضات زناشویی». مجله بالینی پرستاری و مامایی، 7 (2): 145-138.
ملایی، رحیم و معصومه اسمعیلی. (1398). «مطالعه کیفی نقش زبان در روابط زوجین رضایتمند: پژوهشی مبتنی ‌بر نظریه داده‌بنیاد». فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 13 (46): 41-68.
ملایی، رحیم و دیگران (1397). «مطالعه کیفی نقش زبان در روابط زوج­های متعارض، رویکردی مبتنی بر نظریه داده­بنیاد». فصلنامه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 13 (44): 65-27.
منصوریان، محمدکریم و سیروس فخرایی. (1386). «تحلیل جامعه­شناختی تعارضات همسران در خانواده­های شهر شیراز». مجله تحقیقات زنان (مجله مطالعات زنان )، 2(1): 113-75.
موحد، مجید و طاهره عزیزی. (1390). «مطالعه رابطه رضایتمندی جنسی زنان و تعارضات میان همسران». زن در توسعه و سیاست، 9 (2): 181-206.
مهدی­نژاد قوشچی، رحمان و اسماعیل اسدپور. (1397). «شناسایی شاخص‌های گفتگوی مؤثر زوجین: مطالعه پدیدار شناختی». فصلنامه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده، 13(44): 88-67.
نادری، لیلا و دیگران. (1394). «پیش­بینی رضایت زناشویی زوجین شهر اصفهان بر اساس همدلی و بخشودن». دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 16(4): 75-69.
نصرالهی، سارا و مجتبی تمدنی. (1397). «شناسایی الگوهای تداوم­دهنده مشکلات زناشویی». فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی، 9(34): 75-57.
نیک نژاد، الهه و پرویز عسگری. (1398). «اثربخشی گروه درمانی به شیوه تحلیل تبادلی بر ابراز احساسات، افزایش احترام متقابل، حل تعارض زناشویی و رضایت زناشویی». فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، 14(47): 146-129.
Bi, S. Haak, E. A. Gilbert, L. R. El-Sheikh, M. & Keller, P. S. (2018). Father attachment, father emotion expression, and children’s attachment to fathers: The role of marital conflict. Journal of Family Psychology, 32(4), 456-467
Bi, Sh., Haak, E. A., Gilbert, L.R., & Keller, P. S (2017). Children Exposed to Marital Conflict Exhibit More Disordered Eating Behaviors: Child Emotional Insecurity and Anxiety as Mechanisms of Risk. Journal of Child and Family Studies, 26: 3112-3122.
Bulanda, J. R., Brown J. S. and Yamashita, T. (2016). Marital quality, marital dissolution and mortality risk during the later life course. Social Science and Medicine, 165: 119-12
Carroll, J. S., Nelson, D. A., Yorgason, J. B., Harper, J. M., Ashton, R. H., & Jensen, A. C. (2010). Relational aggression in marriage. Aggressive Behavior, 36, 315–329.
Christensen, A., & Shenk, J.L. (1991). Communication, conflict, and psychological distance in non distressed, clinic and divorcing couples. Journal of Consulting & Clinical Psychology, 59(3), 458-463.
Christensen, A and sullaway, M (1984). Communication patterns questionnaire. Unpublished questionnaire, university of California losangeles, 22(1), 143-190.
Dillon, L. M., Nowak, N., Weisfeld, G. E., Weisfeld, C. C., Shattuck, K. S., Imamoğlu, O. E., Butovskaya, M., & Shen, J. (2015). Sources of Marital Conflict in Five Cultures. Evolutionary Psychology. 13(1): 1-15.
Du Plooy, K.,& De Beer, R (2018) .Effective interactions: Communication and high levels of marital satisfaction, Journal of Psychology in Africa, 28(2), 161-167
Eckhardt, C. I., Jamison, T. R., & Watts, K. (2002). Anger experience and expression among male dating violence perpetrators during anger arousal. Journal of Interpersonal Violence, 17 (10) , 1102-1114.
Gao, M., Du, H., Davies, P. T., & Cummings, E.M (2018). Marital Conflict Behaviors and Parenting: Dyadic Links Over Time. Family Relations, 68(1): 135-149.
Hahn, A.M, Simons, R.M, Simons, J.S. Welker, L.E. (2019). Prediction of verbal and physical aggression among young adults: A path analysis of alexithymia, impulsivity, and aggression. Psychiatry Research, 273: 653-656
Hill, E. J., Allsop, D. B., LeBaron, A. B., & Bean, R. A. (2017). How do money, sex, and stress influence marital instability? Journal of Financial Therapy, 8(1), Article 3
Hosokawa, R., & Katsura, T. (2019). Exposure to Marital conflict: Gender differences in internalizing and externalizing problems among children. PLoS ONE 14(9): 1-14.
Lee, Y.J., & Jang, Y.A. (2002). A study on marital conflict degree and conflict management method, conflict result perceived by the housewives in the early marriage stage. Korean Journal of Family Welfare, 7(1), 79–93.
Proulx, C. M., Ermer, A.E., & Kanter, J.B. (2017). Group-based trajectory modeling of marital quality: A critical review. Journal of Family Theory and Review, 9, 307-327.
Salinger, J.M., Whisman, M.A., Randall, A. K., & Hilpert, P (2020). Associations Between Marital Discord and Depressive Symptoms: A Cross-Cultural Analysis. Family Process, 1-14.
Strong, B., Devault, C., &Cohen, T. F. (2011). The Marriage and Family Experience: Intimate Relationships in a Changing Society (11 ed.). USA: Wadsworth general learning.
Vazhappilly, J.J.,& Reyes,M.S .(2016). Couples’ Communication as a Predictor of Marital Satisfaction Among Selected Filipino Couples. Psychological studies, 61(4),301-306.
Walsh, F (2016). Strengthening family resilience (Third). New York, NY: Guilford Press.
Weeks, G. R., & Treat, S. R (2001). Couples in Treatment: techniques and approaches for effective practice. (2nd ed.). Brunner- Routledge. Taylor & Francis Group. USA