ساخت و بررسی ویژگیهای روان‌سنجی مقیاس سنجش و ارزیابی تأثیرات زیانبار خانواده اصلی در زوجهای نامزد در آستانه ازدواج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دکترای مشاوره خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دکترای مشاوره خانواده، استادیار گروه روانشناسی دانشگاه گنبد کاووس، گنبد، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف ساخت و بررسی پایایی و روایی مقیاس سنجش و ارزیابی تأثیرات زیانبار خانواده اصلی در زوجهای نامزد در آستانه ازدواج انجام شد؛ بدین منظور با مطالعه متون مربوط و با اجرای 19 مصاحبه نیمه­ساختاریافته با مشاوران و متخصصان و 26 زوج در مرحله نامزدی در قالب پژوهش کیفی، مقوله‌های مربوط به ساخت آزمون مشخص، و بر اساس آنها مقیاسی تدوین شد. سپس از بین زوجین نامزد در آستانه ازدواج، که به مراکز مشاوره شهر تهران مراجعه کرده بودند، 350 نفر به­صورت هدفمند انتخاب شدند. به­منظور تعیین پایایی این مقیاس از روش آلفای کرونباخ و برای تعیین اعتبار از پرسشنامه بیانگر خانواده و مقیاس سلامت خانواده اصلی استفاده شد. داده‌ها مورد تحلیل اکتشافی قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی به روش مؤلفه‌های اصلی همراه با چرخش واریماکس نشاندهنده وجود سه عامل شامل نقش منفی خانواده اصلی، تجربه ناموفق در خانواده اصلی و الگوبرداری منفی از خانواده اصلی شد. این سه عامل 35/50 درصد از واریانس کل نمونه را توضیح داد. به‌منظور سنجش پایایی مقیاس سنجش و ارزیابی تأثیرات زیانبار خانواده اصلی از روش محاسبه ضرایب آلفای کرونباخ و همسانی درونی استفاده شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای کل آزمون برابر با 81/0 و برای خرده مقیاسها به ترتیب 78/0، 78/0 و 75/0 محاسبه شد. ضریب اعتبار همگرای آن 62/0 با پرسشنامه بیانگری خانواده و ضریب اعتبار واگرای آن 55/0 با مقیاس سلامت خانواده اصلی به دست آمد. نتیجه اینکه مقیاس پژوهشگر ساخته پایایی و اعتبار قابل­قبولی دارد و توان شناسایی تأثیرات زیانبار خانواده اصلی را در پژوهشهای بالینی و درمانهای زوجی دارد. ارزش این پژوهش به طراحی مقیاسی بومی و متناسب با فرهنگ ایرانی برای تشخیص تأثیرات مداخله‌جویانه و زیانبار خانواده‌ها در ازدواجها است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Construction of a Scale for the Assessment of the Harmful Effects of the Family of Origin on Engaged Couples on the Verge of Marriage and Evaluation of its Psychometric Properties

نویسندگان [English]

  • Mehdi Rostami 1
  • Mehdi Qezelseflu 2
1 PhD in Family Counselling, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Psychology, University of Ghonbad Kavoos, Ghonbad, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to construct a scale for the assessment of the harmful effects of the family of origin on the engaged couples on the verge of marriage and evaluate its validity and reliability. To this end, at first the categories related to the scale construction were identified and the scale was formulated based on them by studying the relevant literature and conducting 19 semi-structured interviews with counselors, experts and 26 engaged couples in the form of qualitative research. Then from among the engaged couples referring to counseling centers in Tehran, 350 people were purposefully selected. To determine the reliability of this scale, Cronbach's alpha method was used, and to determine its validity, a family expressiveness questionnaire and the Family-of-Origin Health Scale were employed. The collected data were analyzed on an exploratory basis. The results of factor analysis by principal components method along with varimax rotation showed the existence of three factors including the negative role of the family of origin, unsuccessful experience in the family of origin and the negative modeling of the family of origin. These three factors explained 50.35% of the total variance of the whole sample. To evaluate the reliability of the scale and to assess the harmful effects of the family of origin, Cronbach's alpha coefficients and internal consistency methods were used. Cronbach's alpha coefficients were 0.81 for the whole test and 0.78, 0.78 and 0.75 for the subscales, respectively. Its convergent validity coefficient with the family expression questionnaire was 0.62, and its divergent validity coefficient with the Family-of-Origin Health Scale was 0.55. The conclusion is that the researcher-made scale has acceptable reliability and validity, and it can detect the detrimental effects of the family of origin in clinical research and couple therapies. The importance of this research is due to the development of a local scale appropriate to Iranian culture to identify the interventionist and harmful effects of families in marriages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • harmful effects
  • family of origin
  • engaged couples
  • family of origin factor
  • strong effects of family of origin

مراجع

ابراهیمی، امرله و موسوی، سید غفور (1392)، ویژگیهای روان‌سنجی مقیاس نگرش های ناکارآمد در بیماران مبتلا به اختلالات خلقی، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایلام، ش 22 (5): 20 ـ 28.
اسمعیلی، معصومه و دهدست، کوثر (1393)، ارائه طرحی مفهومی از رابطه تعارضهای دروان نامزدی (پیش از ازدواج) با رضایت زناشویی (پس از ازدواج)، فصلنامه مشاوره و روان درمانی، ش 4 (2): 209 ـ 236.
افقری، فاطمه؛ بهرامی، فاطمه و فاتحی­زاده، مریم السادات (1395)، بررسی آسیب­های موجود در تعامل زوجها با والدین خود بعد از ازدواج، فصلنامه علمی و پژوهشی اندیشه­های نوین تربیتی، ش 12 (2): 209 ـ 236.
بلیاد، محمدرضا؛ ناهیدپور، فرزانه؛ آزادی، شهدخت و یادگاری، هاجر (1393)، نقش خانواده اصلی در تمایز خود و تعارضات زناشویی، مجله روان پرستاری، ش 2 (2): 81 ـ 91.
ثنایی ذاکر، ب (1379)، مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج، تهران: انتشارات بعثت.
خدادادی سنگده، جواد؛ نظری، علی­محمد؛ احمدی، خدابخش و حسنی، جعفر (1393)، تجربه والدین موفق در مورد زمینه­های خانواده سالم: یک پژوهش کیفی، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، ش 4 (2): 178 ـ 190.
چراغی، مونا؛ مظاهری، محمدعلی؛ موتابی، فرشته؛ صادقی، منصوره السادات؛ پناغی، لیلی و سلمانی، خدیجه (1394)، پیش‌بینی رضایت زناشویی براساس کیفیت ارتباط همران با دو خانواده اصلی، مجله راهبرد فرهنگ، ش 31 (2): 100 ـ 124.
رجبی، غلامرضا؛ کرد عزیزپور محمدی، رضوان و تقی­پور، منوچهر (1396). ارزیابی الگوی رابطه بین خانواده اصلی و رضایت زناشویی با میانجی­گری ابعاد دلبستگی ناایمن در پرستاران، فصلنامه خانواده پژوهش، ش 49 (1): 153 ـ 169.
رستمی، مهدی؛ نوابی­نژاد، شکوه و فرزاد، ولی‌الله (1398ب)، آسیب‌شناسی مشکلات زوجین در مرحله نامزدی: یک مطالعه کیفی، روانشناسی خانواده، ش 6 (1): 55 ـ 68.
سپهری، صفورا؛ مظاهری، محمدعلی (1388)، الگوهای ارتباطی خانواده و متغیرهای شخصیتی در دانشجویان، روان­شناسی تحولی، ش 6 (22): 141 ـ 150.
سپهریان آذر، فیروزه و اسدی مجره، سامره (1394)، آزمون الگوی ارتباطی محیط هیجانی خانواده با استرس ادراک شده: نقش میانجی دشواریهای تنظیم هیجان، روانشناسی بالینی و شخصیت، ش 22 (12): 100 ـ 92.
عارفی، مختار (1395)، پیش بین رضایت از رابطه هنگام نامزدی بر پایه ویژگیهای شخصیتی، عوامل خانوادگی، همسانی شخصیتی و خانوادگی، مجله مشاوره و روان درمانی خانواده، ش 6 (2 پیاپی22): 87 ـ 106.
قزلسفلو، مهدی؛ جزایری، رضوان السادات؛ بهرامی، فاطمه و محمدی، رحمت­الله (1395)، رابطه سلامت خانواده اصلی و شفقت خود با تعهد زناشویی، مجله علوم پزشکی مازندران، ش 26 (139): 137 ـ 148.
کرمی، ابوالفضل (1390)، بررسی ویژگیهای روان‌سنجی و هنجاریابی مقیاس سلامت خانواده اصلی، پژوهشهای مشاوره، ش 10 (38): 103 ـ 118.
کلاین، پل (1380)، راهنمای آسان تحلیل عاملی، ترجمه سیدجواد صدرالسادات و اصغر مینایی، تهران: انتشارات سمت.
محسن­زاده، فرشاد؛ نظری، علی­محمد و عارفی، مختار (1390)، مطالعه کیفی عوامل نارضایتی زناشویی و اقدام به طلاق (مطالعه موردی شهر کرمانشاه)، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ش 14 (53): 7 ـ 42.
مظاهری، محمدعلی؛ جبیبی، مجتبی و عاشوری، احمد (1392)، ویژگی روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، ش 19 (4): 314 ـ 325.
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده
دوره 15، شماره 52
فصلنامه پاییز
آذر 1399
صفحه 25-43

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 29 فروردین 1399
  • تاریخ پذیرش: 07 اردیبهشت 1399
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار