مادری بسط یافته در تجربه زیسته همسران جانبازان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی گرایش بررسی مسائل اجتماعی

چکیده

این تحقیق با به رسمیت شناختن تنوعات تجربه مادری نزد زنان به­عنوان کنشگران کلیدی خانواده به بررسی تجربه زیسته همسران جانبازان از دید علوم اجتماعی می­پردازد. پرسش اصلی این است که اساسا تجربه همسران جانبازان از عهده­داری نقش مادری چیست؛ کنشگران در خلال زندگی روزمره چه تجاربی را پشت­سر گذاشته­اند و احراز همزمان نقش مادری و پرستاری چه پیامدهایی در زندگی خانوادگی به دنبال داشته است؟
تحقیق به روش کیفی و مبتنی بر روایت پژوهی اجرا، و در جریان پژوهش با ۳۰ نفر از همسران جانبازان ساکن شهر تهران مصاحبه شد. میانگین سنی مصاحبه­شوندگان ۵۰ سال، میانگین سالهای زندگی مشترک با جانباز ۲۷ سال و میانگین تعداد فرزندان ۲/۲ نفر بوده است.
نتایج شناسه­گذاری مصاحبه ها نشان می­دهد فشار نقشی و تعارض نقش مادری ـ پرستاری در زندگی خانوادگی همسران جانبازان پیامدهای بسیاری داشته است. البته برحسب نوع جانبازی شوهر، منابع مالی خانواده و شرایط فرزندان تجربه زنان متفاوت بود؛ اما پیامدهای جانبازی پدر خانواده بر فرزندان و تلاش زنان برای وساطت میان شوهر و فرزندان یکی از چالشهای اصلی همسران جانبازان است. تعلیق نقش مادری، شکاف نسلی بین پدر و فرزندان، عدم رضایتمندی اقتصادی، داغ ننگ اجتماعی، بخشی از تجربه زیسته همسران جانبازان است که به­طور فزاینده­ای فشار و تنش­های شدیدی را بر آنها تحمیل می­کند. در مجموع تنهایی، نگرانی و فشار نقشی، مادری بسط یافته را به مضمون اصلی تجربه زیسته همسران جانبازان در ایفای نقش مادری تبدیل می­سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Extended Motherhood in the Lived Experience of Disabled Veterans' Wives

نویسندگان [English]

  • Somayyeh Sadat Shafiei 1
  • Fatemeh Mousavi Viayeh 2
1 Faculty Member, Center for Social Studies, the Institute of Humanities and Cultural Studies
2 PhD in Sociology.
چکیده [English]

Recognizing the variations of motherhood experience among women as key family actors, this study examines the lived experience of disabled veterans' wives from the perspective of social sciences. The main questions are: ‘Basically what is the experience of disabled veterans' wives in taking on maternal role, what experience do these actors have in their daily lives, and what are the consequences of taking on motherhood and nursing roles at the same time in family life? The study has been conducted in a qualitative manner and on the basis of narrative research, and during the research, 30 wives of disable veterans living in Tehran were interviewed. The average age of the interviewees was 50 years, the average years of their living with a disabled veteran was 27 years and the average number of their children was 2.2. The results of coding the interviews show that role pressure and motherhood-nursing role conflict have had many consequences in the family life of disabled veterans' wives. Of course, women's experiences varied depending on their husbands’ type of disability, families’ financial resources, and children’s circumstances; however, the consequences of fathers’ disability on children and mothers’ trying to mediate between fathers and children is one of the main challenges for disabled veterans' wives. Suspension of maternal role, generation gap between fathers and children, economic dissatisfaction and social stigma are part of the lived experience of disabled veterans' wives, which increasingly imposes severe pressures and tensions on them. Overall, loneliness, worry and role pressure make the extended motherhood into the central theme of the disabled veterans' wives' lived experience in playing their maternal role.

کلیدواژه‌ها [English]

  • disabled veterans' wives
  • pressure of maternal role
  • family gender roles
  • cultural consequences of the Imposed War
ابوت، پاملا و والاس، کلر (۱۳۸۰)، جامعه­شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم­عراقی، تهران: نشر نی.
اویسی­فردویی، قاسم (1396)، آسیب­شناسی خانواده‌های جانبازان قطع نخاعی: یک مطالعه با رویکرد نظریه زمینه‌ای، نامه انسان­شناسی، ش 15(26): 47 ـ 17.
حبیب­زاده، عباس؛ منجم، عارف و لاجوردی، هدی (1394)، وضعیت حس انسجام و خودپنداره تحصیلی در فرزندان جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس آسیبی نیابتی و عادی، مجله طب نظامی، دوره 17، ش 4: 290 ـ283.
حسینی، سیدحسن و اویسی­فردویی، قاسم (1397)، تجربة پذیرش فرزندخواندگی به‌ مثابة مسئلة اجتماعی مطالعة خانوادة جانبازان قطع ‌نخاعی، مجلة مطالعات اجتماعی ایران، ش 12(2): 27 ـ 4.
برناردز، جان (1384)، درآمدی به مطالعات خانواده، ترجمه حسین قاضیان، تهران:  نشر نی.
بودون، ریمون (۱۳۸۳)، منطق کنش اجتماعی، ترجمه عبدالحسین نیک­گهر، تهران: نشر توتیا.
پوریوسفی، حمید و شریعت­نژاد، عبدالرضا (1388)، بررسی عوامل فرهنگی ـ اجتماعی مؤثر بر آسیبهای اجتماعی در خانواده­های جانبازان متأهل ساری، مدیریت فرهنگی، س 3، ش 5 : 35 ـ 19.
چیل، دیوید (۱۳۹۴)، خانواده­ها در دنیای امروز رهیافت تطبیقی، مقایسه­ای، ترجمه محمدمهدی لبیبی؛ با مقدمه­ای از باقر ساروخانی، تهران: شرکت نشر نقد افکار، چ دوم.
رادفر، شکوفه و دیگران (1384)، بررسی سلامت روانی فرزندان 18ـ15 سال جانبازان، طب نظامی، ش 7 : 209 ـ 202.
رستگارخالد، امیر (۱۳۹۵)، زنان، دینداری و مادری، زن در توسعه و سیاست، دوره چهاردهم، ش ۱.
سروش، محمدرضا و دیگران (۱۳۸۷)، بررسی وضعیت ناتوانی جنسی و باروری در جانبازان مبتلا به آسیب نخاعی. طب جانباز، دوره ۱، ش ۱: 35 ـ 22.
سفیری، خدیجه و زارع، زهرا (1385)، احساس ناسازگاری میان نقش‏های اجتماعی و خانوادگی در زنان، نشریه مطالعات زنان، س 4، ش 2: 70 ـ 47.
صادقی، رسول و شهابی، زهرا (1398)، تعارض کار و مادری: تجربه­گذار به مادری زنان شاغل در شهر تهران، جامعه­شناسی کاربردی، س 30، ش 73.
فلیک، اووه (۱۳۸۷)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه ‌هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
قلی­زاده، آذر و مرتضوی کهنگی، زهره­السادات (۱۳۸۴)، تأثیر معلولیت جانبازان 25 درصد به بالا بر مسائل خانواده از دیدگاه همسران آنها در شهر اصفهان، دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، ش ۲۶: 1