مقایسه اثربخشی گروه درمانی رفتاری ارتباطی، معنوی دینی اسلام‌محور و تلفیقی بر احساسات مثبت زنان دارای تجربه دلزدگی زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

2 نویسنده مسئول: استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

3 دانشیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریر، ایران

4 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف این پژوهش مقایسه میزان اثربخشی گروه درمانی رفتاری ـ ارتباطی، معنوی ­ـ­ دینی اسلام­محور و تلفیقی بر احساسات مثبت زنان با تجربه دلزدگی زناشویی بود. پژوهش نیمه­تجربی با طرح پیش­آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل بود. ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻣﺎﺭﻱ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ شامل تمام ﺯﻧﺎﻥ متأهل ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ درمانگاه­ها و مراکز مشاوره ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ تبریز بود که در زمستان و بهار سال 97 ـ 6 به­منظور ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ کمکهای ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﮔﻲ و ﺯﻧﺎﺷﻮﻳﻲ به ­این مراکز مراجعه کرده بودند. دربارۀ انتخاب نمونه تحقیق، لازم به­ذکر است که از میان افراد واجد شرایط بعد از اجرای پرسشنامه دلزدگی زناشویی در مرحله غربالگری اولیه، 48 نفر از زنانی که در این پرسشنامه نمره­هایی ببیشتر از میانگین به­دست آوردند به­شیوه نمونه­گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب، و ﺑﻪﻃﻮر ﺗﺼﺎدﻓﻲ در سه ﮔﺮوه آزﻣﺎﻳﺶ و ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪﻧﺪ. گروه­های آزمایشی طی هشت جلسه تحت مداخلات جداگانه­ای قرار گرفتند و گروه کنترل در فهرست انتظار قرار گرفت. ابزار این پژوهش شامل مقیاس دلزدگی زناشویی و پرسشنامه احساسات مثبت بود. برای تجزیه­و­تحلیل داده‌ها از روش تحلیل کوواریانس یکراهه استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد بین میانگین نمره­های گروه­های مورد مقایسه در متغیر احساسات مثبت در پس­آزمون تفاوت معناداری وجود دارد (05/0>p). در مجموع، نتایج نشان داد که درمان تلفیقی نسبت به درمانهای رفتاری­ ـ ­ارتباطی و معنوی­ ـ دینی تأثیر بیشتری بر احساسات مثبت نسبت به همسر دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparison of the Impact of Behavioral-Communicational, Islam-Oriented Spiritual-Religious and Integrative Group Therapies on the Positive Emotions

نویسندگان [English]

  • Saeedeh Qeshlaqi 1
  • Marziyeh Alivandivafa 2
  • Khalil Esmailpour 3
  • Ma’soumeh Azmoudeh 4
1 PhD Candidate in Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University
2 Assistant Professor, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University. m.alivand@iaut.ac.ir
3 Associate Professor, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University
4 Assistant Professor, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University.
چکیده [English]

This study was aimed at comparing the impact of behavioral-communicational, Islam-oriented spiritual-religious and integrated group therapies on the positive emotions of women with marital boredom experience. This is a quasi-experimental research with a pretest-posttest design and a control group, and its statistical population included all the married women who had referred to the clinics and counseling centers in Tabriz, Iran in the winter and spring of 2017-2018 to receive specialized assistance on their familial and marital problems. After the administration of the marital boredom questionnaire, a sample of 48 women was selected from among the eligible individuals in the initial screening stage who had received higher than average scores using the purposive sampling method. Then they were put in 3 experimental groups and 1 control group. The experimental groups underwent separate interventions in eight sessions, and the control group was placed on a waiting list. The data collection instruments included the Marital Boredom Scale and the Positive Emotions Questionnaire. One-way analysis of covariance was used to analyze the data. The results of analysis of covariance showed a significant difference between the mean scores of the compared groups in positive emotions variable in the post-test stage (p < 0.05). Overall, the results revealed that integrative group therapy has greater effect on positive emotions towards husbands than behavioral-communicational and Islam-oriented spiritual-religious group therapies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • behavioral-communicational group therapy
  • Islamic spiritual-religious group therapy
  • integrated group therapy
  • marital boredom
  • positive emotions

مراجع

ادیب­راد، نسترن؛  ادیب­راد، مجتبی (1384). بررسی باورهای ارتباطی با دلزدگی زناشویی و عقاید آن در زنان متقاضی طلاق و زنان خواهان ادامه زندگی مشترک. تازه­ها و پژوهشهای مشاوره. ش 4(13): 99 ـ 110.
انتصارفومنی، غلامحسین؛ رضاپور، رویا (1395). رابطه میزان استفاده از شبکه­های اجتماعی با تعاملات اجتماعی، شخصیت خودشیفته و احساس مثبت نسبت به همسر در زنان استفاده­کننده از شبکه­های اجتماعی (مطالعه موردی زنان شهر زنجان). زن و مطالعات خانواده. ش 8 (31): 117 ـ 132.
بشارت، محمدعلی (1391). رابطه ترس از صمیمیت و رضایت زناشویی در نمونه‌ای از زوجین ایرانی: نقش تعدیل­کننده سبکهای دلبستگی. مشاوره کاربردی. ش 1(2): 1 ـ 18.
برنشتاین، فیلیپ.اچ؛ برنشتاین، مارسی.تی (1389). زناشویی درمانی از دیدگاه رفتاری­ ـ­ ارتباطی. ترجمه پورعابدینی­نائینی، س.ح. و منشئی، غ.ر. تهران: انتشارات رشد.
ثنایی، باقر (1387). مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج. چ دوم. تهران: انتشارات بعثت.
داورنیا، رضا؛ زهراکار، کیانوش؛ معیری، نسیم؛ شاکرمی، محمد (1394). بررسی کارایی زوج­درمانی هیجان مدار به­شیوه گروهی بر کاهش فرسودگی زناشویی زنان. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی. ش 25(2): 132 ـ 140.
ﺣﺴﻴﻨﻲ­ﻏﻔﺎری، فاطمه (1385). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر نظریه انتخاب در مقایسه با درمان انگیزشی نظام­دار بر میزان رضایت زناشویی. پایان­نامه کارشناسی­ارشد روانشناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
حیرت، عاطفه؛ شریفی، احسان؛ فاتحی­زاده، مریم­السادات؛ احمدی، سیداحمد (1390). ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ زوج درﻣﺎﻧﻲ اﺳﻼم­ﻣﺤﻮر ﺑﺮ ﺧﻮش­ﺑﻴﻨﻲ زوﺟﻴﻦ ﺷﻬﺮ اصفهان. علوم شناختی و رفتاری. ش 1(1): 9 ـ 22.
خجسته‌مهر، رضا؛ عطاری، یوسفعلی؛ شیرالی­نیا، خدیجه (1387). تأثیر آموزش مهارتهای ارتباطی و احساسات مثبت در برابر همسر در زوجین شهر اهواز. تازه­ها و پژوهشهای مشاوره. ش 7 (27): 81 ـ 96.
خواصی، لیلا (1392). معنای حریم همسران در ازدواجهای موفق (حریم و مرزهای زناشویی در مواجهه با عامل یا شخص سوم). تهران: قطره.
دهقانی، مصطفی (1390).  اثربخشی آموزش تحلیل ارتباط محاوره‌ای (TA) بر دلزدگی زناشویی کیفیت زندگی زوجین. مشاوره و روان­درمانی خانواده. ش 3،2، 9: 23 ـ 41.
عبادتپور، بهناز؛ نوابی­نژاد، شکوه؛ شفیع­آبادی، عبدالله؛ فلسفی­نژاد، محمدرضا (1392). نقش واسطه­ای کارکردهای خانواده بر تاب­آوری فردی و باورهای معنوی و دلزدگی زناشویی. روشها و الگوهای روانشناختی. ش3(13): 29ـ45.
فتوحی، سکینه (1386). بررسی اثربخشی آموزش رویکردهای زوج­درمانی شناختی رفتاری، اسلامی و تحلیل رفتار متقابل بر خودشناسی و سازگاری زناشویی زوجهای ناسازگار. پایان­نامه کارشناسی­ارشد دانشگاه تبریز.
فتوحی، سیده­سکینه؛ هاشمی­نصرت­آبادی، تورج؛ باباپورخیرالدین، جلیل (1391). مشاوره خانواده (زوج­درمانی). تهران: انتشارات ارک.
کوهی، سمانه؛ اعتمادی، عذرا؛ فاتحی­زاده، مریم (1393). ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ وﻳﮋگیﻫﺎی ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ و ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﺧﻮردﮔﻲ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ در زوﺟﻴﻦ. ﭘﮋوﻫﺶ رﻓﺘﺎریﻫﺎی ﻋﻠﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ. س ﭼﻬﺎرم.  ش 6(1): 71 ـ 84.
نازک­تبار، حسین؛ حسینی­درونکلایی، سیده­زهره؛ بابایی، انسیه (1395). تحلیل رابطه سلامت معنوی، نگرش به ارتباط قبل ازدواج و دلزدگی زناشویی زنان متأهل. مطالعات زنان. س14. ش 3: 93 ـ 114.
نریمانی، محمد؛ پوراسمعلی، اصغر؛ میکائیلی، نیلوفر؛ حاجلو، نادر (1394). نقش واسطه­ای الگوهای تعاملی زوجین در رابطه بین آسیب­پذیری­های بادوام و دلزدگی زناشویی زوجین متقاضی طلاق. روانشناسی خانواده. ش 2(2):  51 ـ 66.
نویدی، فاطمه (1384). بررسیومقایسۀرابطۀدلزدگیزناشوییباعواملجوسازمانیدر کارکنان اداراتآموزش­و­پرورشوپرستارانبیمارستانهایشهرتهران. پایان­نامه کارشناسی­ارشد، رشته مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهیدبهشتی.
وظیفه­دان، رضا (1395). بررسی رابطه احساس مثبت به همسر با سلامت خانواده در کارکنان انتظامی استان خراسان شمالی. فصلنامه دانش انتظامی خراسان شمالی. س سوم. ش 12: 35 ـ 48.
یاقوتیان، محمود؛ سلیمانیان، علی­اکبر؛ بخشی؛ مریم (1394). اثربخشی غنی­سازی ارتباط بر کاهش دلزدگی زناشویی والدین کودکان آسیب­دیده بینایی. تعلیم­و­تربیت استثنایی. ش 5: 29 ـ 34.
یعقوبی، حسن؛ سهرابی، فرامرز؛ محمدزاده، علی (1391). مقایسه اثربخشی درمان شناختی­ ـ ­رفتاری و روان درمانی معنوی­ ـ ­مذهبی مبتنی بر آموزه­های اسلام بر کاهش اضطراب آشکار دانشجویان. تحقیقات علوم رفتاری. ش 10، 2.
وست، ویلیام (1383). روان­درمانی و معنویت. ترجمه شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن. تهران: انتشارات رشد.
فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده
دوره 15، شماره 51
فصلنامه تابستان
شهریور 1399
صفحه 7-27

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 خرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 06 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 06 بهمن 1398
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار