طراحی الگوی معیارهای همسرگزینی در جامعه ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان

2 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، مسائل اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان

3 استادیار دانشکده علوم انسانی، مدیر گروه آموزشی مدیریت و کارآفرینی

چکیده

هر فردی در گزینش و انتخاب همسر معیارهایی در ذهن دارد و به­نظر می­رسد چنین معیارهایی در میان پسران و دختران متفاوت باشد، در این مقوله، همسرگزینی به­عنوان سنگ­بنای اولیه­ تشکیل خانواده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به همین دلیل در دوران کنونی ضرورت مطالعه ازدواج و ملاکهای همسرگزینی دارای جایگاه مهمی است. این پژوهش نیز با هدف بررسی معیارهای همسرگزینی در جامعه ایران انجام شده است. روش مورد استفاده در این پژوهش، فراترکیب است که به­عنوان یکی از روشهای پژوهشی کارامد این امکان را فراهم می­سازد تا به­شیوه ساختارمندی از یافته­های استخراج شده از مطالعات کیفی مرتبط با موضوع تحقیق برای ایجاد یافته­های جامع و تفسیری استفاده شود. به همین دلیل، نتایج پژوهشهای پیشین مورد تجزیه‌و‌تحلیل و اطلاعات مورد نیاز از سالهای ۱۳۸۶ تا 1396 و ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۸ جمع­آوی شده است. از بین ۱۲۲ مقاله، ۴۵ مقاله برای تجزیه­و­تحلیل انتخاب شد. نتایج پژوهش با توجه به بررسی مقالات متعدد و معیارهای همسرگزینی استخراج شده به ۷۲ شناسه منجر شد که از مهمترین معیارها با توجه به تکرار آنها می­توان به نجابت و پاکدامنی، ویژگیهای اخلاقی، تحصیلات، ایمان و اعتقاد، حسن ظاهر و ویژگیهای فیزیکی، درامد کافی، شغل مناسب، تناسب فرهنگی خانواده­ها، سن، تعهد، فرزندآوری نام برد که با بررسی و ادغام یافته­های اولیه در این پژوهش، پس از رفت­و­برگشت میان زمینه­های فرعی، هشت زمینه اصلی همسرگزینی به­دست آمد که شامل معیارهای دینی، معیارهای خانوادگی، معیارهای اقتصادی، معیارهای جسمی و جنسی، معیارهای اجتماعی ـ فرهنگی، معیارهای فردی، معیارهای روانی و معیارهای اخلاقی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Development of a Model for Spouse Selection Criteria in Iran

نویسندگان [English]

  • mohsen niyazi 1
  • somayeh miri 2
  • ali farhadian 3
1 Full Professor of Social Sciences, Faculty of Humanities, University of Kashan
2 Corresponding Author: Ph.D. Candidate of Sociology, Faculty of Humanities, University of Kashan
3 Assistant Professor, Faculty of Humanities, Department of Management and Entrepreneurship
چکیده [English]

Every person has a set of criteria in mind when choosing a spouse, and it seems that such criteria are different among boys and girls. In this regard, choosing a spouse as the primary cornerstone of family formation is highly important. For this reason, it is necessary to study marriage and spouse selection criteria nowadays. This study aims at investigating the criteria for spouse selection in Iran. The method used in this study is meta-synthesis, which as one of the most efficient research methods makes it possible to structurally utilize the findings extracted from qualitative studies related to the subject under study to attain comprehensive and interpretive findings. For this reason, the results of the previous studies were analyzed, and the required data were collected from the years 1386 to 1396 and 2001 to 2018. Out of 122 articles, 45 articles were selected for analysis. The results of the study, based on the review of numerous articles and the criteria for spouse selection, resulted in 72 codes. Based on the frequency of the criteria, the following can be mentioned as the most important ones: decency, chastity, moral characteristics, education, faith and belief, good appearance and physical features, sufficient income, appropriate occupation, cultural fit of families, age and commitment for childbearing. By examining and integrating the initial findings and after moving between sub-domains, eight main areas of spouse selection were obtained: religious criteria, family criteria, economic criteria, physical and sexual criteria, socio-cultural criteria, personal criteria, psychological criteria and moral criteria.

کلیدواژه‌ها [English]

  • model development
  • marriage
  • spouse selection criteria
آصفی، منیره؛ اسدی شورکند، آرزو؛ تیزفهم، توران (۱۳۹۴). بررسی معیارهای گزینش همسر از دیدگاه دانشجویان مجرد. همایش ملی بهداشت و سلامت خانواده. دانشگاه آزاد ارومیه.
امانی، رزیتا؛ هادیان­همدانی، کیانا (۱۳۹۴). معیارهای همسرگزینی در دانشجویان دختر و پسر. روانشناسی معاصر. ویژه­نامه ۱۰: 42 ـ 40.
بهروان، حسین؛ کاشانی، زهرا؛ تبایی، الهه؛ دیاری، مرتضی؛ عطری، فاطمه؛ نوابادی، روح‌اله (۱۳۹۵). میزان گرایش دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد به انواع سبکهای همسرگزینی و عوامل مؤثر برآن. چکیده اولین همایش ملی خانواده و چالشهای آن در ایران.
بهمنش، فرشته؛ دیگران (۱۳۹۶). میزان رضایت زناشویی در الگوهای مختلف همسرگزینی؛ رویکرد مبتنی بر قرآن. مجله سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. ش ۲ (۱): 16.
ترابی، فاطمه؛ عسگری ندوشن، عباس (۱۳۹۵). بازار ازدواج و روند همسان­همسری سنی زوجین در ایران. چکیده اولین همایش ملی خانواده و چالشهای آن در ایران.
جبرائیلی، هاشم­زاده­محمدی؛ حیدری، علی؛ محمود، حبیبی (۱۳۹۳). بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی و تفاوتهای جنسیتی در مصالحه برای انتخاب همسر. فصلنامه وزرات بهداشت. ش۱۰: 505 ـ 500.
حبیب­پورگتابی، کرم؛ غفاری، غلامرضا (۱۳۹۰). علل افزایش سن ازدواج دختران. زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان). ش ۹ (۱): 7.
حقیقی­زاده، محمدحسین؛ کرمی، خدابخش؛ سلطانی، تینوش (۱۳۸۹). معیارهای گزینش همسر از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز. فصلنامه علوم بهداشتی جندی­شاپور. ش ۲ (۲): 45.
حناچی، نفیسه (۱۳۹۱). بررسی رابطه نگرش جنسی زنان بر تقاضای طلاق در دادگاه خانواده شهر تهران. هشتمین کنگره ملی سلامت خانواده. جهاد دانشگاهی.
حنیفی، فریبا (۱۳۹۴). بررسی و مقایسه معیارهای ازدواج در دانشجویان دوره کارشناسی ارشد رشته­های علوم تربیتی دانشگاه آزاداسلامی واحد رودهن. فصلنامه علمی ـ پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی. ش ۶ (۴): 96 ـ 88.
دربان، فاطمه؛ عظیمی رودکنار، فتحعلی؛ غفاری، فاطمه؛ عظیمی رودکنار، سپیده (۱۳۹۶). بررسی معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد. فصلنامه سلامت و سالمندی. ش ۲ (۱): 44.
رجبی، غلامرضا؛ ابراهیمی، مریم؛ خجسته­مهر، رضا (۱۳۹۰). مقایسه و رتبه­بندی ترجیحات همسرگزینی در بین گروهی از دانشجویان دختر و پسر و دانشجویان کرد، عرب و بختیاری دانشگاه اهواز. روانشناسی بالینی و شخصیت، دانشور رفتار. اردیبهشت. ش ۳ (۴): 66 ـ 65.
رشیدی، علیرضا (۱۳۹۱). بررسی اولویتهای انتخاب همسر از دیدگاه دانشجویان پسر و دختر دانشگاه رازی. فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی. ش ۲ (۱): 105.
ریاحی، محمداسماعیل؛ علیوردی­نیا، اکبر؛ کاکاوند، سیاوش (۱۳۸۶). تحلیل جامعه شناختی میزان گرایش به طلاق. مجله علمی پژوهشی زنان. ش ۵ (۳): 118.
زارع، بیژن؛ اصل­روستا، ابوالفضل (۱۳۸۹). بررسی ارزشهای اجتماعی بین دو نسل والدین و فرزندان درباره معیارهای انتخاب همسر در شهر هشتگرد. فصلنامه مسائل اجتماعی ایران. ش 1(1): ۸3.
شاه­آبادی، زهرا؛ دیگران (۱۳۹۵). بررسی نگرش نسبت به ادامه تحصیل پس از ازدواج و تأثیر آن بر تصمیم­گیری درباره فرزندآوری. فصلنامه علوم اجتماعی. ش ۲۵ (۷۱): 142.
شعاع­کاظمی، مهرانگیز؛ شهابی­نژاد، زهرا (۱۳۹۵). رابطه شیوه­های همسرگزینی و سازگاری زناشویی برمبنای دیدگاه اسلامی در دانشجویان. مجموعه آثار و مقالات برگزیده دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت.
صنعتی­شرقی، نادر؛ رستم­زاده، ملیحه (۱۳۹۵). مطالعه به روش رویش نظری درباره معیارهای همسرگزینی. فصلنامه مطالعات فرهنگی­اجتماعی خراسان، 10 (3): 41.
عابدی، بهناز؛ همکاران (۱۳۹۴). خانواده ایرانی ـ اسلامی و معیارهای بومی آمادگی برای ازدواج. اولین کنگره ملی خانواده سالم. دانشگاه شهید چمران اهواز.
عباس­زاده، محمد؛ دیگران (۱۳۸۹). بررسی معیارهای انتخاب همسر در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه علوم پزشکی زابل. فصلنامه علمی پژوهشی رستمینه: 2 (3): 85 ـ 83.
علی­اکبری­دهکردی، مهناز (۱۳۸۶). بررسی مقایسه­ای ملاکهای همسرگزینی در دختران جوان شهر اهواز. دو ماهنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه شاهد. ش ۱۴ (۲۵): 80 ـ 78.
غلامعلیئی، بهزاد (۱۳۹۵). معیارهای ازدواج در زوجین شرف ازدواج مراجعه­کننده به مرکز مشاوره ازدواج شهرستان تویسرکان در سال ۱۳۹۴. مجله علمی پژوهان. ش ۱۴ (۴): 38.
فخری، مریم؛ مهدوی، محمدصادق (۱۳۹۶). تحرک اجتماعی و گزینش همسر. فصلنامه فرهنگی ـ تربیتی زنان و خانواده. س ۱۲. ش ۴۰: 57.
فلیک، اووه (۱۳۹۱). درامدی بر تحقیقات کیفی. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
کنعانی، محمدامین؛ همکاران (۱۳۹۵). انتخاب همسر و معیارهای آن: مطالعه­ای در بین مردان و زنان ازدواج کرده شهر رشت. دو فصلنامه جامعه­شناسی نهادهای اجتماعی. ش ۳ (۸): 235 ـ 234.
محمدی، سیران؛ عباسی، مصطفی؛ مرادی، محمدرضا؛ کوشان، محسن؛ اکابری، آرش (۱۳۸۶). بررسی ملاکهای انتخاب همسر از دیدگاه دانشجویان دانشکده علوم پزشکی سبزوار. فصلنامه دانشکده پزشکی سبزوار. ش ۱۶ (۳۸): 7.
منصوریان، علی­اکبر (۱۳۹۴). بررسی میزان آگاهی و نگرش دختران و پسران ۱۸ ـ ۳۵ ساله ساکن شهرستان دامغان در خصوص مهارتهای ارتباطی، همسرگزینی و ملاکهای انتخاب همسر در سال ۱۳۹۲ـ۹۳. همایش سالانه دانشگاه علوم پزشکی سمنان.
مهرابی­زاده، هنرمند؛ داودی، مهناز؛ ایران (۱۳۸۵). بررسی ملاکهای همسرگزینی از نظر دانشجویان مجرد دانشگاه شهید چمران اهواز. مجله پژوهشهای تربیتی و روانشناختی. ش ۲ (۲): 23.
موسوی، سیدرضا (۱۳۹۱). همسرگزینی؛ بررسی تطبیقی معیارها در اندیشه اسلامی با معیارهای پذیرفته شده ازسوی جوانان شهر کرمان. اسلام و پژوهشهای تربیتی. ش ۴ (۱): 141.
نصیرزاده، راضیه؛ رسول­زاده­طباطبایی، کاظم (۱۳۸۸). معیارهای فیزیکی انتخاب همسر در دانشجویان دانشگاه­های تهران. فصلنامه أصول بهداشت روانی. ش ۱۱ (۱): 44.
نوروزی، فاطمه؛ فرحبخش، کیومرث؛ وکیلی، پریوش (۱۳۹۰). رابطه بین ملاکهای همسرگزینی با رضایت زناشویی دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات. دومین همایش ملی مشاوره.
نوری، نسیم؛ جان­بزرگی، مسعود (۱۳۹۰). رابطه بین سبکهای دلبستگی و نگرش افراد به عشق با ارزشهای ازدواج. مجله علوم رفتاری. ش ۵ (3): 43.
نیازی، ایل­امان؛ خانزاده، عباسعلی؛ مقتدایی، کمال (۱۳۹۱). مقایسه معیارهای انتخاب همسر در بین دانشجویان دختر و پسر. ششمین کنگره ملی آسیب­شناسی خانواده.
هاشمی، سیدضیاء؛ فولادیان، مجید؛ ناظمی امین، زینب (۱۳۹۳). بررسی تجربی دو نظریه رقیب همسرگزینی در ایران. فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. ش 7 (4): 158.
یوسفی، ناصر (۱۳۹۰). بررسی ملاکهای همسرگزینی و فرسودگی زناشویی به­عنوان متغییرهای پیش­بین زوجین متقاضی طلاق و مایل به ادامه­ زندگی مششترک. فصلنامه مشاوره و روان­درمانی خانواده. ش ۱ (۳): 284.