رابطه الگوهای ارتباطی، انعطاف پذیری و انسجام خانواده با جرأت ورزی دانش آموزان دختر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

2 نویسنده مسئول: استادیار گروه روانشناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی رابطه الگوهای ارتباطی، انعطاف‌پذیری و انسجام خانواده با جرأت‌ورزی دانش‌آموزان دختر مقطع دوم متوسطه شهر اندیمشک بود. روش پژوهش همبستگی است. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر اندیمشک و نمونه پژوهش شامل 313 نفر از این دانش‌آموزان بودند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای اندازه­گیری متغیرها از پرسشنامه‌های الگوهای ارتباطی خانواده (ریچی و فیتزپاتریک، 1998)، انعطاف­پذیری خانواده (شاکری، 1382)، انسجام خانواده (سامانی، 1381) و جرأت‌ورزی (ریچی و گمبریل، 1966) استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بین الگوهای ارتباطی، انعطاف­پذیری و انسجام خانواده با جرأت‌ورزی دانش‌آموزان دختر رابطه معناداری وجود دارد (001/0>P). هم­چنین نتایج رگرسیون چندگانه نشان داد الگوهای ارتباطی، انعطاف­پذیری و انسجام خانواده 62 درصد از واریانس جرأت­ورزی را تبیین می­کند. یافته­های این پژوهش اهمیت الگوهای ‌ارتباطی، انعطاف‌پذیری و انسجام خانواده را در میان دانش‌آموزان نشان می‌دهد. بنابراین طرحریزی مطالعات بیشتر به منظور شناخت بهتر چنین عواملی در جهت ارتقای فرایند آموزش و تربیت دانش‌آموزان توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship between Communication Patterns, Flexibility, Family Cohesion, and Assertiveness among Female Students

نویسندگان [English]

  • Homayoun Haroun-Alrashidi 1
  • Kobra Kazemian Moghadam 2
1 Assistant Professor, Department of Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
2 Corresponding Author: Assistant Professor, Department of Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to examine the relationship between family communication patterns, flexibility, cohesion, and assertiveness among secondary school female students in Andimeshk, Iran. The research method is correlation. The statistical population consisted of all the secondary school female students in Andimeshk, and a sample of 313 students was selected using the multistage cluster sampling method. To measure the variables, the Family Communication Patterns Questionnaire (Ritchie and Fitzpatrick, 1998), the Family Flexibility Questionnaire (Shakeri, 2003), the Family Cohesion Scale (Samani, 2002), and the Assertiveness Scale (Ritchie and Gambrill, 1966) were employed. Pearson correlation and multiple regression were used to analyze the data. The results of Pearson correlation coefficient indicated that there is a significant relationship between communication patterns, flexibility, family cohesion, and female students' assertiveness (P<0.001). Also, the results of multiple regression revealed that communication patterns, flexibility, and family cohesion explain 62 percent of assertiveness variance. The findings of this study show the importance of communication patterns, flexibility, and family cohesion among students. Therefore, planning of further studies is recommended in order to better understand such factors and promote the process of education and training among students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • communication patterns
  • flexibility
  • family cohesion
  • assertiveness
ابراهیمی، محمدکریم (1394). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و شیوه­های فرزندپروری با خود ادراکی دانش­آموزان مقطع اول متوسطه شهرستان دزفول. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی بالینی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد اهواز.
اسدی امیرآبادی، صادق (1394). اثربخشی بازی درمانی شناختی رفتاری بر افزایش جرأت­ورزی و کاهش کمرویی دانش­آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی بالینی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد اهواز.
باباپور، خیرالدین؛ بهاورنیا، الناز (1391). مقایسه انسجام و انعطاف­پذیری خانواده­های دارای عضو بیمار مبتلا به ایدز با خانواده­های جمعیت عمومی. فصلنامه فرهنگمشاورهوروان­درمانی. س 3. ش 11: 60 ـ 44.
تجلی، فاطمه؛ لطیفیان، مرتضی (1387). تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر سلامت روان نوجوانان. فصلنامه خانواده پژوهی. س 16. ش4: 422 ـ 407.
ثنایی، باقر؛ امینی، فریده (1379). مقایسه عملکرد خانواده در دو گروه دانش­آموزان دختر مستقل و وابسته به دیگران. مجله تازه­ها و پژوهشهای مشاوره. س 2. ش 7 و 8: 29 ـ 9.
جعفری، ساناز (1395). رابطه انسجام و انعطاف­پذیری خانواده با خودپنداره و جرأت­ورزی دانش­آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد اهواز.
جمشیدی، بهنام؛ رزمی، محمدرضا؛ حقیقت، شهربانو؛ سامانی، سیامک (1388). رابطه انسجام و انعطاف­‌پذیری خانواده با ابعاد کمال گرایی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی. س 14. ش2: 205 ـ 199.
جوکار، بهرام؛ رحیمی، مهدی (1386). تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر شادی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. س 13. ش4: 384 ـ 376.
خرمایی، فرهاد؛ زارع، معصومه (1395). بررسی رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات استادان/ خانواده و جرأت‌ورزی در دانشجویان واسطه­گری تنظیم هیجان. مجله مطالعات آموزش و یادگیری. دوره هشتم. ش 2: 91 ـ 68.
خزایی، فاطمه (1393). مقایسه میزان خودکارامدی، عزت نفس، اضطراب اجتماعی، کمرویی و پرخاشگری در دانش­آموزان دبیرستانی با سطوح جرأت­ورزی متفاوت. دوماهنامهعلمی ـ پژوهشیفیض.س18. ش3: 229 ـ 238.
دادرس، معصومه (1395). رابطه الگوهای ارتباطی، انسجام و انعطاف­پذیری خانواده با بهزیستی روانشناختی دانش­آموزان با واسطه­گری نستوهی. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد ساوه.
رحیمی، مهدی؛ خیر، محمد (1388). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با کیفیت زندگی دانش­آموزان دوره متوسطه شهر شیراز. مطالعات تربیتی و روانشناسی. س 10. ش 1: 25 ـ 5. 
رحیمی، مهدی؛ یوسفی، فریده (1389). نقش الگوهای ارتباطی خانواده در همدلی و خویشتن فرزندان. فصلنامه خانواده پژوهی. س6. ش 24: 447 ـ 437.
رزمی، محمدرضا (1383). بررسی تأثیر انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده بر شکل­گیری هویت در نوجوانان. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی. دانشگاه شیراز.
رشیدی، محسن (1395). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده و خودکارامدی با کمرویی دانش­آموزان دختر شهر دزفول. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول.
رضاپور میرصالح، یاسر؛ ابوترابی کاشانی، پریسا؛ ابراهیمی قوام، صغری (1391). تأثیر آموزش مهارتهای ابراز وجود در افزایش جرأت­ورزی و عزت نفس دانش­آموزان کم­جرأت دختر پایه سوم تا پنجم ابتدایی شهر تهران. مجله روانشناسی بالینی و شخصیت. ش 7: 90 ـ 77.
رضویه، اصغر؛ سامانی، سیامک (1379). رابطه همبستگی خانوادگی و استقلال عاطفی با مشکلات عاطفی. مجله پژوهش در سلامت روانشناختی. ش 1: 37 ـ 30.
زرگر، یداله؛ محمدی بهرام­آبادی، راضیه؛ بساک­نژاد، سودابه (1391). بررسی فرایندهای خانواده به عنوان پیش‌بینی­های مشکلات رفتاری در دانش­آموزان پایه دوم دبیرستان­های شهر یاسوج. مجلهروانشناسیمدرسه. س 1. ش2: 103 ـ 77.
سامانی، سیامک (1381). الگوی علّی برای همبستگی خانوادگی، استقلال عاطفی و سازگاری. پایان­نامه دکتری رشته روانشناسی تربیتی. دانشگاه شیراز.
سبزقبایی، مریم (1395). رابطهالگوهایارتباطیخانواده با جرأت­ورزی دانش­آموزان. پایان‌نامه‌ کارشناسی در رشته مشاوره و راهنمایی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد دزفول.
سنجاقی، شهین (1393). اثربخشی آموزش خودکارامدی بر کیفیت زندگی معلولین جسمی. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد ارومیه.
شاکری، ایرج (1382). بررسی تأثیر میزان انعطاف‌پذیری خانواده بر بهداشت­روانی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته مدیریت دولتی. دانشگاه شیراز.
طاهری، رؤیا؛ زندی قشقایی، کرامت­اله؛ هنرپرور، نازنین (1391). رابطه ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر خود پنداره با سبکهای مقابله­ای در دانشجویان دختر و پسر مؤسسه آموزش عالی ارم شیراز. مجله علمی ـ پژوهشی ارمغاندانش دانشگاهعلومپزشکییاسوج. س 17. ش4: 369 ـ 359. 
عبدالهی، لیلا (1394). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با درماندگی روانشناختی مادران کودکان استثنایی. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد اهواز.
عبده­پور سبزقبایی، الهام (1394). اثربخشی آموزش حل مسئله بر جرأت­ورزی و خودکارامدی دانش­آموزان دختر شهر دزفول. پایان­نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد ایلام.
غباری بناب، باقر؛ حجازی، مسعود (1386). رابطه جرأت­ورزی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی کودکان استثنایی. س 7. ش 3: 316 ـ 299.
کشتکاران، طاهره (1388). رابطه الگوهای ارتباطی با تاب­آوری دانشجویان. فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. س 11. ش 39: 88 ـ 69.
کورش­نیا، مریم (1385). بررسی تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر میزان سازگاری روانی فرزندان. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی. دانشگاه شیراز.
کوروش­نیا، مریم؛ لطیفیان، مرتضی (1386). بررسی روایی و پایایی ابزار تجدید نظر شده الگوهای ارتباطی خانواده. فصلنامه خانواده پژوهی. س 3. ش 12: 875 ـ 855.
نیسی، عبدالکاظم؛ شهنی ییلاق، منیجه (1380). تأثیر آموزش ابراز وجود بر ابراز وجود، عزت نفس، اضطراب اجتماعی و بهداشت روانی دانش­آموزان پسر مضطرب اجتماعی دبیرستان­های شهرستان اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. دوره سوم. س 8. ش 4 و 2.
هارون رشیدی، همایون (1393). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با قضاوت اخلاقی دانش­آموزان تیزهوش. نخستین کنفرانس ملی علوم تربیتی و روانشناسی. مطالعات اجتماعی و فرهنگی. تهران.
هارون رشیدی، همایون؛ عبده­پور، الهام (1390). تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر خود ادراکی فرزندان. نخستین همایش خانواده و مهارتهای زندگی. دانشگاه رازی. کرمانشاه.
ولدی­خرم، سلیمانی (1394). اثربخشی مهارتهای زندگی بر افزایش جرأت­ورزی و کاهش کمرویی دانش‌آموزان. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی بالینی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد اهواز.
 
Alayi, Z., Babaei, Z. K. A. & AhmadiGatab, T. (2011). Parenting style and self-assertiveness: effects of a training program on self-assertiveness of Iranian high school girls. Social and Behavioral Sciences, 30, 1945–1950. Iran.
Atkinson. J. (2018). Investigating the Relationships between Family Communication Patterns, Academic Resilience, and Students' Classroom Communication Behaviors. Dissertation submitted to the Eberly College of Arts and Sciences at West Virginia University in partial fulfillment of the requirment for the degree of Doctor of Philosophy in Communication Studies.
Fitzpatrick MA. & Rithchie LD. (1994). Communication schemata within the family: Multiple perspectives on family interaction. Human Communication Research, 20, 275-301.
Fitzpatrick, M. A. (2004). The family communication patterns theory: Observations on Its development and application. The Journal of Family Communication, 4,167-179.
Guven, M. (2010). An analysis of the vocational education undergraduate students’ levels of assertiveness and problem-solving skills. Innovation and Creativity in Education, Volume 2, Issue 2, Pages 2064–2070.Ankara, Turkey.
Huang, Y. (2010). Family communication patterns, communication apprehension and soci-communicative orientative orientation. A Study of Chinese Students, 10, 121-135.
Juhasz, M. (2010). Influence of personality on Teamwork behavior and communication. Social and Management Sciences, 18, 2, 63-77.
Kerjcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research. Activities, Educational and Pasychological Measurments, 30.
Koerner, A.F. & Fitzpatrick, M. A. (2002). Understanding family communication patterns and family functioning: the roles of conversation orientation and conformity orientation. Communication yearbook, 28: 36- 68.
Nakhaee, S. Vagharseyyedin, A. Afkar, A. & Salmani Mood, M. (2017). The Relationship of Family Communication Pattern with Adolescents’ Assertiveness. Modern Care Journal. 14, (4),28-35.
Olson, D.H. (1999). Circumplex Model Of Marital & Family Systems’’, Journal Of Family Therapy., Vol. 22: 144-167
Rithchie, L. D. & Fitzpatrick, M. A. (1998). The family communication patterns theory: Observations on its development and application. Journal of Family Communication, 4, 167-179.
Ross, W. (2010). Intergenerational Family Communication Patterns in relation to Religious Motivation. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Communication,The Northern Kentucky University.
Salehi M., Shahryari M & Norei R. (2012). The relationship between family communication patterns and internet addiction, International Journal of Psychology and Behavioral Research. 1 (1): 27-31.