مقایسه اثربخشی رویکردهای زوج درمانی گاتمن و هیجان‌محور بر سازگاری زوجها در خانواده

نویسندگان

1 Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Kharazmi University, Tehran, Iran

چکیده

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی دو رویکرد زوج درمانی گاتمن و هیجان‌محور بر بهبود سازگاری زوجها در خانواده انجام شد که در پژوهشهای جدید در جهان اثربخشی معناداری بر بهبود سازگاری زوجها داشته ­است. سازگاری زوجها یکی از مهمترین عوامل در سلامت و شادکامی زندگی آنان در خانواده است. طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون ـ پس آزمون ـ پیگیری با گروه گواه است. 48 نفر (24 زوج) مراجعه‌کننده به درمانگاه­های مشاوره آموزش و پرورش شهر تهران به شیوه نمونه­گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش گاتمن (8 زوج ـ 16 نفر) و هیجان­محور (8 زوج ـ 16 نفر) و یک گروه گواه (8 زوج ـ 16 نفر) تقسیم شدند. هر یک از گروه­های زوج­درمانی گاتمن و هیجان­محور، تحت ده جلسه درمانی و گروه گواه در لیست انتظار قرار گرفتند. برای سنجش میزان سازگاری زناشویی از پرسشنامه اسپانیر (1976) استفاده شد. داده­ها با استفاده از آزمون­ تحلیل واریانس آمیخته تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که در مرحله پیش­آزمون ـ پس­آزمون زوج­درمانی با رویکرد گاتمن نسبت به رویکرد هیجان‌محور دارای اثربخشی بیشتری در افزایش میزان سازگاری زوجها است. به علاوه در مرحله پس­آزمون ـ پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد (05/0< P) که بیانگر پایداری تغییرات مداخله است. از این رو براساس یافته­های پژوهش می­توان گفت که رویکرد درمانی گاتمن، الگویی اثربخش در بهبود تعارضات زوجها است و می­تواند به عنوان یکی از روشهای درمانی و یا آموزشی در برنامه­های زوج درمانی به کار برده شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison of the Effectiveness of the Gottman Couples Therapy and Emotion-Focused Couples Therapy Approaches on Marital Adjustment in Families

چکیده [English]

This study was conducted to compare the effectiveness of the Gottman couples therapy (GCT) and emotion-focused couples therapy (EFCT) approaches, which have shown significant effects on the improvement of marital adjustment in recent studies worldwide, on the improvement of couples’ marital adjustment. Couples’ marital adjustment is one of the most significant factors in their families’ health and happiness. The design of the present study is quasi-experimental with pretest, post-test, follow-up, and control group. Forty-eight individuals (24 couples) referring to the counseling clinics affiliated to the Ministry of Education in Tehran were selected using the convenience sampling method and then were assigned into three groups: the Gottman group (n ₌ 16, 8 couples), the emotion-focused group (n ₌ 16, 8 couples), and the control group (n ₌ 16, 8 couples). Both Gottman and emotion-focused groups received ten sessions of treatment while the control group received no treatment. The Dyadic Adjustment Scale (Spanier 1976) was used to measure marital adjustment. The obtained data were analyzed using the mixed ANOVA. The pretest-posttest results showed a greater effectiveness of the GCT than the EFCT in improving the dyadic adjustment. In addition, no significant difference was observed between the posttest and follow-up results (p > 0.05), suggesting the stability of the intervention outcome with time. Hence, based on the findings, it can be concluded that the GCT approach is an effective approach for handling marital conflicts, and it can be used as one of the therapeutic or educational methods in couples therapy programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gottman couples therapy
  • emotion-focused couples therapy
  • marital adjustment
اصغری­گنجی، عسکری؛ نوابی­نژاد، شکوه (1393). اثربخشی زوج درمانی مبتنی بر مدل روانشناختی کنترل درونی در افزایش رضایت زناشویی. فصلنامه خانواده و پژوهش. دوره 23 .ش 2: 37 ـ 50.
ثنایی، باقر؛ علاقبند، ستیلا؛ فلاحتی، شهره؛ هومن، عباس (1384). مقیاسهای سنجش خانواده و ازدواج. تهران: انتشارات بعثت.
حاتمی­ورزنه، ابوالفضل؛ اسمعیلی، معصومه؛ فرحبخش، کیومرث؛ برجعلی، احمد (1395). بررسی مقایسه­ای ازدواجهای پایدار رضایتمند و ازدواجهای در حال جدایی مطالعه کیفی. فصلنامه فرهنگی ـ تربیتی زنان و خانواده. ش 35: 7 ـ 39.
خمسه، اکرم (1384). آموزش قبل از ازدواج. تهران: انشارات دانشگاه الزهرا پژوهشکده زنان.
رضازاده، محمدرضا (1387). رابطه مهارتهای ارتباطی و سازگاری زناشویی دردانشجویان. فصلنامه روانشناسی معاصر. ش 5: 43 ـ 50.
سعادتی، نادره؛ رستمی، مهدی؛ دربانی، سید علی (1395). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان متمرکز بر شفقت بر عزت نفس و سازگاری پس از طلاق. فصلنامه روانشناسی خانواده. دوره سوم. ش 2: 45 ـ 58.
سلطانی، مرضیه؛ شعیری، محمدرضا؛ روشن، رسول (1391). تأثیر زوج درمانی متمرکز بر هیجان بر افزایش سازگاری زناشویی زوجین نابارور. مجله علوم رفتاری. ش 4­: 383 ـ 389.
شاهی، حسن (1379). ارتباط سازگاری زناشویی با کانون کنترل زنان. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشگاه اصفهان.
طباطبایی، سید محمد (1393). تبیین رابطه سلامت سازمانی با اثربخشی فعالیتهای انجمن اولیا و مربیان مدارس کشور. فصلنامه خانواده و پژوهش. دوره 11. ش 2: 23 ـ 107.
نجفی، مریم؛ سلیمانی، علی­اکبر؛ احمدی، خدابخش؛ جاویدی، نصیرالدین؛ حسینی کامکار، الناز؛ پیرجاوید، فاطمه (1393). بررسی اثربخشی زوج­درمانی هیجان محور بر افزایش سازگاری و ارتقاء سلامت جسمانی و روانشناختی زوجها نابارور. مجله زنان و مامایی ایران. ش 133: 8 ـ 12.
American Psychological Association. (2017). Marital Education Programs Help Keep Couples Together, Research in Action Education. [updated 2017/3/8; cited 2004 October 8]. Available from: http://www.apa.org/research/action/marital.aspx.
Babcock, J.C., Gottman, J.M., Ryan, K.D., Gottman, J.S. (2013). A component analysis of a brief psycho-educational couples' workshop: one-year follow-up results. Journal of Family Therapy, 35,252-280.
Coie, J.D., Watt, N.F., West, S.G., Hawkins, J.D., Asarnow, J.R., Markman, H.J., Ramey, S.L., Shure, M.B., Long, B. (1993). The science of prevention:   A Conceptual Framework and Some Directions for a National Research Program. American Psychological, 48(10),1013-1022.
Cooper, M.L. (2010). Toward a person situation model of sexual risk-taking behaviors: illuminating the conditional effects of traits across sexual situations and relationship contexts. Journal of personality social psychology, 98(2), 319-340.
Dandeneau, M.L. & Johnson, S.M. (2007). Facilitation intimacy: interventions and effects. Journal of Marital and Family Therapy, 27, 33-45.
Denton. H. Witten born, A.K. Golden, R.N. (2012). Augmenting antidepressant medication treatment of depressed women with emotionally focused therapy for couples: A randomized pilot study. Journal of Marital and Family Therapy, 38, 23–38. 
Gottman, J. & Gottman, J. (2017). The Natural Principles of Love. J of Family Theory & Review, 9(­1), 7–26.
Greenberg, L.S. (2008). Differential effects of emotion-focused therapy and psycho diction in facilitating forgiveness and letting good emotional injury. Journal of Counseling Psychology, 55(2), 185-196.
Greenberg, L.S., & Johnson, S.M. (1998). Emotionally focused therapy for couple. New York: Guilford press.
Greenman, P.S., & Johnson, S.M. (2012). United we stand: emotionally focused therapy for couples in the treatment of posttraumtic stress disorder. Journal of clinical psychology, 68(5), 561-569.
Greenman, P.S., & Johnson, S.M. (2013). Process research on emotionally focused therapy (EFT) for couples: Linkiny theory to practice. Journal of family process, 52(1), 46-61.
Halford, W. k., Markman, M.J., & Stanley .s. (2008). Couple’s relationship. Perv sci, 11(1), 89-100.
­­Johnson, S. (2008). Hold me tight: Seven conversations for a lifetime of love. New York: Little Brown.
Johnson, S.M. (2004). The practice of emotionally focused couple therapy: Creating connection (2th Ed.). New York: Brunner-Routledge.
Kriegelewice, Q. (2006). Problem solving strategies and marital sarisfaction. Journal of Psychiatr Pol, 40(2), 24-59.
Lavis-Sorokowski, M. (2003). Emotionally Focused Couple Therapy. M.s theses. University of Manitoba.
Marguerite, K. Zimmer-Gembeck, M. J. & Boislard, M. (2012). Identity, intimacy, status and sex dating goals as correlates of goal-consistent behavior and satisfaction in Australian youth. Journal of Adolescence, (3), 1–14.
Naaman, S., pappas, J.D., makinen, J., Zuccar, D. (2005). Treating attachment injury couples with emotional focused therapy. Journal of Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes, 68(1), 55-77.
Randall, A.K., & Bodenrnann, G. (2009). The role of stress on close relationships and marital satisfaction. clinical psychology Review, 29, 105-115.
Shapiro, A.F., Gottman, J., & Fink, B.C. (2015). Short – term change in couples’ conflict following a transition to parenthood intervention. Couple and Family Psychology Research and Practice, 4(4), 239-251.
Spanier, G.B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 38, 15-28.
Trust, Relationship-Specific Attachment, and Emotional Engagement. Journal of Marital and Family Therapy, 43(2), 213-226.
Westeros, K.­ (2002). ­Building healthy couple relationship: Do communication skills, gender, hope, and family types make a difference? Trinity western university. Canada.
Wiebe, S. A. Johnson, S.M. Burgess Moser, M. Dalgleish, T. L. Tasca, G. A. (2017). Predicting Follow-Up Outcomes in Emotionally Focused Couple Therapy: The Role of Change in
Wiebe, S.A., & Johnson, S.M. (2016). A Review of the Research in Emotionally Focused Therapy for Couples. Family Process.,VOL, X, 1-18.
Young M. A. (2005). Creating confluence: An interview with Susan Johnson and John Gottman. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 13, 219–222.
Zimmerman, T.S., et.al. (1997). Solution focused couples’ therapy group: An empirical study. Journal of Family therapy, 19 (2), 125-144.