اثربخشی آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوة قصّه‌گویی بر اساس قصّه‌های دینی و قرآنی بر هوش اخلاقی و هوش هیجانی دختران نوجوان

اسماعیل بیگی, منیره; رضاپور میرصالح, یاسر; بهجتی اردکانی, فاطمه; نیازی, شهریار

اثربخشی آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوة قصّه‌گویی بر اساس قصّه‌های دینی و قرآنی بر هوش اخلاقی و هوش هیجانی دختران نوجوان

نویسندگان

¹ دانشگاه اردکان

² دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوة قصّه‌گویی بر اساس قصّه‌های دینی و قرآنی بر هوش اخلاقی و هوش هیجانی دختران نوجوان انجام شد. این پژوهش مطالعه‌ای نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری آن را تمام دانش‌آموزان دختر دورة دوم متوسطه استان کرمان در سال تحصیلی 95 ـ 1394 تشکیل می‌دادند. 42 نفر از این دانش‌آموزان با روش نمونه‎گیری هدفمند انتخاب، و به‌صورت تصادفی در دو گروه‎ آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هرگروه 21 نفر). ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل و پرسشنامه هوش هیجانی شات و همکاران بود. برنامه مداخله‌ای شامل نه جلسه آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوه قصّه‌گویی بود که به شرکت کنندگان گروه آزمایش ارائه شد و شرکت کنندگان گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. هر دو گروه شرکت کنندگان یک بار قبل و یک بار بعد از اجرای برنامه مداخله‌ای به پرسشنامه ها پاسخ دادند. در نهایت، داده‌ها با استفاده از تحلیل کواریانس چند متغیری (مانکوا) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین نمره‌های پس آزمون شرکت کنندگان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در هوش اخلاقی و هوش هیجانی به‌طور معنی‌داری بیشتر شده است؛ به‌عبارت دیگر، آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوه قصّه‌گویی بر اساس قصه‌های دینی و قرآنی در گروه آزمایش به افزایش هوش اخلاقی و هوش هیجانی منجر شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26454955.1396.12.41.1.1

مراجع

افشاری، علی (1385). قصه‌گویی و تأثیرات تربیتی. مجله پیوند. شماره 327: 53 ـ 44.
بانکی پور فرد، امیر حسین و همکاران (1394). اخلاق در خانواده. قم: نشر معارف.
خسرو جاوید، مهناز(1381). بررسی اعتبار و روایی سازه مقیاس هوش هیجانی شات در نوجوانان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی. دانشگاه تربیت مدرس تهران.
رستمی، نادیا (1383). بررسی رابطة باورهای مذهبی با هوش هیجانی در دانش‌آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهر تهران. فصلنامه نوآوری‌های آموزشی. شماره 10: 128 ـ 116.
رشیدی‌فرد، حمید (1380). بررسی الگوهای پرورشی بر رشد اخلاقی دانش‌آموزان دورة متوسطه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
زاهدی، عبد الرضا؛ امرایی، ایّوب؛ نظر بیگی، مریم (1389). روش قرآن در نهادینه‌سازی عفاف و حجاب. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. شماره 49: 125 ـ 111.
موسوی گرمارودی، علی (1377). داستان پیامبران. تهران: انتشارات قدیانی.
Bar-On, R. E., & Parker, J. D. (2000). The handbook of emotional intelligence: Theory, development, assessment, and application at home, school, and in the workplace. Jossey-Bass.
Borba M. (2005). The step-by-step plan to building moral intelligence. Nurturing Kids Heart& Souls. National Educator Award, National council of Self-esteem: Jossey-Bass. P 108-154.
Borba, M. (2001). Building moral intelligence: The seven essential virtues that teach kids to do the right thing. Jossey-Bass.
Deshpande, S. P., & Joseph, J. (2009). Impact of emotional intelligence, ethical climate, and behavior of peers on ethical behavior of nurses. Journal of Business Ethics, 85(3), 403-410.
Doris, J., & Stich, S. (2005). As a matter of fact: Empirical perspectives on ethics. The Oxford handbook of contemporary philosophy, 114-152.
Driscoll, C., & McKee, M. (2007). Restorying a culture of ethical and spiritual values: A role for leader storytelling. Journal of Business Ethics, 73(2), 205-217.
Dush, L. (2013). The ethical complexities of sponsored digital storytelling. International Journal of Cultural Studies, 16(6), 627-640.
Frei, A. (2013). Moral Classrooms, Moral Children: Creating a Constructivist Atmosphere in Early Education. Childhood Education, 89(6), 397-398.
Goleman, D., & Boyatzis, R. (2008). Social intelligence and the biology of leadership. Harvard Business Review, 86(9), 74-81.
Granacher, R. (1998). Emotional intelligence and the impacts of morality. Families Class, 2, 8-11.
Lennick, D., & Kiel, F. (2007). Moral intelligence: Enhancing business performance and leadership success. Pearson Prentice Hal.
Maholmes, V. (1999). The Moral Intelligence of Children: How to Raise a Moral Child. American Journal of Psychiatry, 156(11), 1827-1828.
Martin, D. E., & Austin, B. (2010). Validation of the moral competency inventory measurement instrument: Content, construct, convergent and discriminant approaches. Management Research Review, 33(5), 437-451.
Mayer, J. D., & Salovey, P. (1995). Emotional intelligence and the construction and regulation of feelings. Applied and preventive psychology, 4(3), 197-208.
Mayer, J. D., DiPaolo, M., & Salovey, P. (1990). Perceiving affective content in ambiguous visual stimuli: A component of emotional intelligence. Journal of personality assessment, 54(3-4), 772-781.
Mayor, J., Salovey, P., & Caruso, D. R. (2004). Emotional intelligence: Theory, findings and implications. Psychological inquiry, 15(3), 197-215.
Narvaez, D. (2010). The emotional foundations of high moral intelligence. New directions for child and adolescent development, 2010(129), 77-94.
Schlaefli, A., Rest, J. R., & Thoma, S. J. (1985). Does moral education improve moral judgment? A meta-analysis of intervention studies using the Defining Issues Test. Review of Educational Research, 55(3), 319-352.
Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J., & Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and individual differences, 25(2), 167-177.
Shumba, O. (2011). Commons thinking, ecological intelligence and the ethical and moral framework of Ubuntu: An imperative for sustainable development. Journal of Media and Communication Studies, 3(3), 84-96.
Tanner, C., & Christen, M. (2014). Moral intelligence–A framework for understanding moral competences. In Empirically informed ethics: Morality between facts and norms (pp. 119-136).
Villegas de Posada, C., & Vargas-Trujillo, E. (2015). Moral reasoning and personal behavior: A meta-analytical review.
Wong, C. S., & Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: An exploratory study. The leadership quarterly, 13(3), 243-274.