هدف این پژوهش تعیین اثربخشی آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی بر سلامت معنوی زنان تحت پوشش بهزیستی شهرستان اهواز بود. طرح پژوهش آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون، پس‌آزمون و گروه گواه با آزمون پیگیری بود. جامعه آماری شامل تمام زنان تحت پوشش درمانگاه‌های مددکاری بهزیستی شهر اهواز بود. نمونه مورد نظر به‌صورت تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه اختصاص یافتند. گروه آزمایش در هشت جلسه گروهی 90 دقیقه‌ای به‌صورت یک جلسه در هفته، تحت مداخله آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی قرار گرفتند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه سلامت معنوی (SWBS) و مقیاس امید اسلامی استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی به شیوه گروهی باعث افزایش سلامت معنوی زنان تحت پوشش بهزیستی گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه شد و این اثر تا مرحله پیگیری همچنان ادامه داشته است. در جمعبندی می‌توان گفت یافته‌ها، لزوم گنجاندن برنامه آموزش کسب امید را در برنامه‌های آموزش خانواده و زنان یادآور می‌سازد.
قرآن کریم. ترجمه محمد مهدی فولادوند. قم: چاپخانه بزرگ قرآن کریم.
الله‌بخشیان، مریم؛ جعفرپور علوی، مهشید؛ پرویزی، سرور؛ حقانی، حمید (1389). ارتباط سلامت معنوی و کیفیت زندگی در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس. طبیب شرق. شماره 3: 29 تا 33.
بالجانی، اسفندیار؛ خشابی، جواد؛ امانپور، الهام؛ عظیمی، ندا (1390). بررسی ارتباط بین سلامت معنوی، مذهب و امید در بیماران مبتلا به سرطان. فصلنامه حیات. شماره 3: 27 تا 37.
بیات، معصومه؛ بیات، محبوبه (1391). اندیشه‌های راهبردی، زن و خانواده. تهران: پیام عدالت.
پرچم، اعظم؛ فاتحی‌زاده، مریم؛ محققیان، زهرا (1392). ابعاد سه‌گانه‌ی نظریه امید اسنایدر و تطبیق آن با دیدگاه قرآن کریم. تحقیقات علوم قرآن و حدیث. شماره 1: 1 تا 30.
تاتینا بلداجی، ام لیلا؛ فروزان، آمنه؛ رفیعی، حسن (1390). کیفیت زندگی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور و زنان شاغل خدماتی. فصلنامه رفاه اجتماعی. شماره 40: 9 تا 28.
تبرائی، رامین؛ فتحی آشتیانی، علی؛ رسول زاده طباطبایی، کاظم (1387). بررسی سهم تأثیر جهتگیری مذهبی بر سلامت روان در مقایسه با عوامل جمعیت شناختی. فصلنامه روانشناسی و دین. شماره 3: 37 تا 62.
حسینی، احمد؛ فروزان، ستاره؛ امیر فریار، معصومه (1388). بررسی سلامت روان زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی شهر تهران. فصلنامه پژوهش اجتماعی. شماره 3: 117 تا 137.
خلیلیان شلمزاری، محمود؛ جندقی، غلامرضا؛ پسندیده، عباس (1392). ساخت و روایی سنجی مقیاس امید بر اساس منابع اسلامی. فصلنامه روانشناسی و دین. شماره 1: 59 تا 66.
دهباشی، فاطمه؛ سبزواری، سکینه؛ تیرگری، بتول (1393). بررسی سلامت معنوی و امید در بیماران مراجعه‌کننده به مراکز همودیالیز شهر زاهدان. فصلنامه اخلاق پزشکی. شماره 30: 77 تا 98.
دهشیری، غلامرضا؛ سهرابی، فرامرز؛ جعفری، عیسی؛ نجفی، محمود (1387). بررسی خصوصیات روانسنجی مقیاس بهزیستی معنوی در میان دانشجویان. فصلنامه مطالعات روانشناختی. شماره 3: 129 تا 145.
سلمانی، فاطمه؛ آذر برزین، مهرداد؛ محمدی، محبوبه (1387). بررسی ارتباط سلامت معنوی و امید به زندگی در بیماران سرطانی. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی لرستان. شماره 12: 4 تا 12.
شادی طلب، ژاله؛ کمالی، افسانه (1386). فقر زنان سرپرست خانوار. زن در توسعه و سیاست. شماره 8: 49 تا 70.
شایگان، فریبا؛ جبلی، معصومه (1389). بررسی عوامل فردی مؤثر بر گرایش بزهکاری زنان. فصلنامه پلیس زن. شماره 13: 63 تا 100.
ضیغمی محمدی، شراره؛ تجویدی، منصوره (1389). ارتباط سلامت معنوی با ناامیدی و مهارت اجتماعی نوجوانان مبتلا به تالاسمی ماژور. فصلنامه مراقبت‌های نوین. شماره 3: 116 تا 124.
عسگری، پرویز؛ شرف الدین، هدا (1387). رابطه اضطراب اجتماعی، امیدواری و حمایت اجتماعی با احساس ذهنی بهزیستی در دانشجویان. یافته‌های نو در روانشناسی. شماره 9: 25 تا 36.
عسگری، پرویز؛ صفرزاده، سحر؛ مظاهری، محمد مهدی (1392). رابطه باورهای دینی و امید به زندگی با سلامت معنوی. فصلنامه مطالعات میان فرهنگی. شماره 18: 135 تا 157.
فرهادی، مهران؛ احمدی طهورسلطانی، محسن؛ رمضانی، ولی‌الله؛ قره‌خانی، احمد (1388). سلامت روان سالمندان: نقش بهزیستی معنوی و امیدواری. پژوهش در سلامت روانشناختی. شماره 10: 43 تا 50.
قهرمانی، نسرین؛ نادی، محمدعلی (1391). رابطه بین مؤلفه‌های مذهبی ـ معنوی با سلامت روان و امید به آینده در کارکنان بیمارستان‌های دولتی شیراز. نشریه پرستاری ایران. شماره 79: 1 تا 11.
کامیان، شقایق؛ تقدیسی، محمد حسین؛ اعظم، کمال؛ استبصاری، فاطمه؛ رنجبران، سهیلا؛ گراوند، افسانه (1393). اثربخشی آموزش سلامت معنوی بر افزایش امیدواری بیماران مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. شماره 3: 208 تا 214.
مقیمیان، مریم؛ سلمانی، فاطمه (1391). مطالعه همبستگی سلامت معنوی و امید در بیماران مبتلا به سرطان مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی سید الشهداء دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی قم. شماره 3: 40 تا 45.
یعقوبی، ابوالقاسم؛ محققی، حسین؛ منظمی تبار، فریبا (1393). رابطه بهزیستی معنوی و امیدواری با رضایت از زندگی در سالمندان. فصلنامه روانشناسی و دین. شماره 3: 109 تا 121.
Amy, AI., Park, CL. (2007.). Psychosocial Mediation of Religious Copying Styles. Pers Soc Psychol Bull,33(6):867-882.
Boivin MJ, Kirby AL, Underwood LK, Silva H (2013). Spirituality Assessments: Limitations and Recommendations. Available from: http: //counselingoutfitters. Com / vistas / vistas07/Brown.htm . Accessed 18 Jan.
Bronk, k. c., Hill, P.L., Lapsley, D.k. Talib, T.L & Finch, H. (2009). Purpose, hope, and Life Satisfaction in three age groups. Journal of positive psychology, 500- 510. Vol 4(b).
Bull, H, (2009). In uences of spiritual well-being and coping on mental health of family caregivers for elders. Research in Deontological Nursing, 2, 173-181.
Chant,S,(1997). Women-headed households: Diversity &dynamics in the developing world’.Houndmills, Basingtoke;Mcmillan.
Cooper, L. S. (2008). A content analysis of client hope in psychotherapy sessitions. Doctoral Dissertation, Pepperdin University.
Craven , R.F.,& Hirnle, C.J .(2003). Fundamental of Nursing: Human Health and Function. 4th ed. Philadelphia. Lippincott, Williams and Wilkins;. 1383-92.
Daaleman, T. P., Perera ,S .& Studenski, S.A. (2004). Religion, spirituality, and health status in geriatric outpatients. Ann Fam Med. Jan-Feb.2(1):49-53.
Doolittle, B.R,& Farrell, M. (2004). The association between spirituality and depression in an urban clinic. Prim Care Companion Journal Clin Psychiatr.6(3):114
Doolittle, B.R,& Farrell, M. (2004). The association between spirituality and depression in an urban clinic. Prim Care Companion Journal Clin Psychiatr.6(3):114
Fehring, R.J., Miller, J.F,& Shaw,C. (1997). Spiritual well-being, religiosity, hope, depression, and other mood states in elderly people coping with cancer. Marquette University in Milwaukee, WI, USA. availabe from.
Felder, B.E. (2004). Hope and coping in patients with cancer diagnoses. Cancer Nursing. . 27 (4):320-4.
Herth, K. (2000). Enhancing hope in people with a first recurrence of cancer. Journal Adv Nurs. Dec. 32(6):1431-41.
Hills, J., Paice, J. A., Cameron, J. R,& Shott, S. (2005). Spirituality and distress in palliative care consultation. Journal Palliat Med. 8(4):782-8.
Ho, M. Y., Cheung, F. M., & Cheung, S. F. (2009).The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. The Chinese University of Hong Kong: Shatin, University of Macau, China.
Linley, p. Alex, Joseph, Stephen(2004). Positive Psychology in Practice, John Wiley & Sons, Inc. Hoboken, New Jersey.3(9):239-41
Nelson CJ, Rosenfeld B, Breitbart W, Galietta M (2002). Spirituality, religion, and depression in the terminally ill. Psychosomatics.43(3):213-20.
paloutzion, F. R. & Ellison, c. W. (1982). Loneliness, spiritual well- being and quality of life. The Journal Pastoral care and counseling, 53, 305-318.
Richards, P. S. Hardman, r. K. & Bere, M. (2007). Spiritual approaches in the treament of women with eating disorder. Journal psychiatric rehabilitation, 30, 307-310.
Rustoen T, Cooper BA, Miaskowski C (2010). The importance of hope as a mediator of psychological distress and life satisfaction in a community sample of cancer patients. Cancer Nurs. Jul-Aug; 33(4): 258-67.
Seligman, M. E. P. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55, 5-14.
Sloan, E, (2005). Effects Of religiosity on Mental Health, Journal of psychology and theology, v.16, p. 14-18.
Tarakeshwar N, Vanderwerker LC, Paulk E, Pearce MJ, Kasl SV, Prigerson HG (2006). Religious coping is associated with the quality of life of patients with advanced cancer. Journal Palliat Med. Jun; 9(3): 646-57.
Wong, S. & Lim, T. (2009). Hope versus optimism in Singaporean adolescents: Contributions to depression and life satisfaction. Psychological Studies Academic Group, National Institute of Education, Nan yang Technological University, 1 Nan yang Walk, Singapore 637616, Republic of Singapore.
صالحی زاده, عبدالرحیم, سودانی, منصور, & خجسته مهر, رضا. (1396). اثربخشی آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی بر سلامت معنوی زنان. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده, 12(38), 31-47.
MLA
عبدالرحیم صالحی زاده; منصور سودانی; رضا خجسته مهر. "اثربخشی آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی بر سلامت معنوی زنان", فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده, 12, 38, 1396, 31-47.
HARVARD
صالحی زاده, عبدالرحیم, سودانی, منصور, خجسته مهر, رضا. (1396). 'اثربخشی آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی بر سلامت معنوی زنان', فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده, 12(38), pp. 31-47.
VANCOUVER
صالحی زاده, عبدالرحیم, سودانی, منصور, خجسته مهر, رضا. اثربخشی آموزش کسب امید با تأکید بر آموزه‌های قرآنی بر سلامت معنوی زنان. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده, 1396; 12(38): 31-47.
)
