بررسی نقش جمعیت خانواده بر ابعاد روانی ‌فرزندان: امید به زندگی، تاب‌آوری و تمایزیافتگی

نویسندگان

1 دانشگاه لرستان

2 لرستان

چکیده

هدف این پژوهش، مقایسه امید به زندگی، تاب‌آوری و تمایزیافتگی در نوجوانان خانواده‌های چند فرزند و تک فرزند شهر خرم‌آباد بود. طرح پژوهش رابطه‌ای از نوع علی ـ مقایسه‌ای است. جامعه آماری شامل تمام دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر دوره متوسطه اول و دوم شهر خرم‌آباد در سال تحصیلی 95 ـ 1394 بود. حجم نمونه شامل 150 نفر دانش‌آموز از خانواده‌های تک فرزند بودند که به صورت نمونه‌گیری در دسترس و 150 نفر دانش‌آموز از خانواده‌های چند فرزند که متناسب با افراد تک فرزند به‌صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه امید به زندگی اشنایدر (1991)، مقیاس تاب‌آوری کانر و دیویسون (2003) و پرسشنامه تمایزیافتگی اسکورون (2000) بوده است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تحلیل واریانس چند متغیری و تک متغیره استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین میزان امید به زندگی، تاب‌آوری و تمایزیافتگی نوجوانان خانواده-های تک فرزند و چند فرزند تفاوت معناداری وجود دارد (001/0P=)؛ بدین معنی که میزان امید به زندگی، تاب-آوری و تمایزیافتگی در نوجوانان خانواده‌های چند فرزند از نوجوانان خانواده‌های تک فرزند بیشتر بود. با توجه به نتایج این مطالعه، که نوجوانان خانواده‌های تک فرزند، از بین متغیرهای مورد مطالعه، میانگین کمتری را نسبت به نوجوانان خانواده‌های چند فرزند نشان دادند، لازم است زمینه‌ کسب آگاهی بیشتر در مورد ویژگیهای نوجوانان خانواده‌های تک فرزند و چند فرزند و همین‌طور شیوه‌های فرزندپروری مناسب برای والدین این کودکان در جامعه فراهم شود

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. آقامحمدی، سوده (1391). اثر آموزش مدیریت روابط همشیران به والدین بر بهبود روابط همشیران و کاهش استرس والد‌گری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان. دانشگاه شهید بهشتی.
  2. انجمنی، سید ابراهیم، زاد یونس، صیاد (1395). نعیین نقش تاب‌آوری، هوش هیجانی و خودکنترلی در پیش‌بینی سازگاری دانش‌آموزان مقیم مراکز شبانه‌روزی تحت پوشش بهزیستی استان گیلان. دومین همایش ملی روانشناسی مدرسه. دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
  3. بیاتی، فاطمه (1383). مقایسه سازگاری عاطفی، اجتماعی، آموزشی و همدلی مادران و دختران در بین دانش‌آموزان دختر تک فرزند و چند فرزند مقطع راهنمایی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره و راهنمایی. دانشگاه الزهراء.
  4. پاشا شریفی، حسن؛ معنوی‌پور، داود؛ عسکری، فاطمه (1393). بررسی ویژگی‌های روان‌‌سنجی پرسشنامه‌ تمایزیافتگی خود (DSI‌-R). شماره 18: 22 ـ 9.
  5. جس فسیت و گریکوری فیست (2002). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی، 1393. تهران: نشر روان.
  6. حسینی، سید محمد؛ کلانترکوشه، سید محمد؛ میرزایی فندخت، امید (1393). بررسی نقش جنسیت و اشتغال در رابطه میان بحران وجودی و امید به زندگی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. شماره 17: 37 ـ 24 .
  7. خلج آبادی فراهانی، فریده؛ سرایی، حسن (1395). واکاوی شرایط و زمینه‌ساز قصد و رفتار تک فرزندی در تهران. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده (مطالعات راهبردی زنان). شماره 18: 58 ـ 30.
  8. خواجه‌نوری، بیژن؛ مؤمنی، مریم؛ هوشیار، آزاده (1394). بررسی دینداری و امیدواری اجتماعی در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر شیراز. مجله جامعه‌شناسی کاربردی. شماره 3: 208 ـ 195.
  9. دوان شولتز؛ سیدنی الن شولتز (2005). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سید محمدی. 1391. تهران: نشر ویرایش.
  10. رضایی تزنگی، مریم (1392). بررسی مقایسه استقلال عاطفی و دلبستگی نوجوانان خانواده‌های تک فرزند و چند فرزند مادران شاغل و غیر شاغل شهر شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد واحد مرودشت.
  11. ساطوریان، عباس؛ طهماسبیان، کارینه؛ احمدی، محمدرضا (1393). مقایسه مشکلات رفتاری در کودکان خانواده‌های تک فرزند و دو فرزند شهر یزد. روان‌شناسی دین. شماره 27: 80 ـ 65 .
  12. سردار پورگودرزی، شاهرخ؛ درخشان پور، فیروزه؛ صدر، سید سعید؛ و یاسمی، محمد تقی (1382). اختلال‌های رفتاری در کودکان خانواده‌های تک فرزند و چند فرزند شهر تهران. اندیشه و رفتار. شماره 1: 26 ـ 20.
  13. سروش، مریم؛ بحرانی، شعله (1392). رابطه دینداری، نگرش به نقش‌های جنسیتی و نگرش به فرزند با تعداد واقعی و ایده آل فرزند. نشریه زن در توسعه و سیاست. شماره 2: 208 ـ 189.
  14. سلطان علی یزدی، محبوبه؛ فرقدانی، آزاده؛ شاطریان محمدی، فاطمه؛ حاجی آبادی، مهدی (1394). خود متمایزسازی در دانشجویان دارای هیجان‌های تحصیلی مثبت و منفی. مجله علم پژوهشی روانشناسی معاصر. شماره 10: 1079 ـ 1077.
  15. سلیمان نژاد، اکبر (1388). تأثیر روان نمایشگری بر افزایش تمایزیافتگی فرد از خانواده در دانشجویان پرستاری. مجله پزشکی ارومیه. شماره 1: 47 ـ 37.
  16. سوری، حسین؛ حجازی، الهه؛ سوری نژاد، محسن (1393). رابطه‌ بین تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی، نقش واسطه‌ای خوش‌بینی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. شماره 55: 15 ـ 5 .
  17. شادمان سادات‌محله، مریم؛ بافنده قرا ملکی، حسن (1393). رابطه بین امید به زندگی و تاب‌آوری روان‌شناختی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه پیام نور رودسر. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی. مرودشت.
  18. شیرازی، الهام (1394). تک فرزندی. تهران: نشر قطره.
  19. شکیبایی، طیبه (1385). بررسی تأثیر آموزش خود متمایزسازی بر سلامت روان زنان پس از طلاق. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده. دانشگاه علامه طباطبایی.
  20. عزیزی، الهه (1390). بررسی پیوندهای خانوادگی کودکان مبتلابه اختلال ADHD و مقایسه آن با کودکان عادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد خانواده‌درمانی. دانشگاه شهید بهشتی.
  21. فتاحی، عایشه (1390). پیش‌بینی همدلی در کودکان بر اساس متغیرهای فردی (خلق و خو و سبک دلبستگی کودک) و خانوادگی (مهارت‌های فرزندپروری و همدلی والدین). پایان‌نامه کارشناسی ارشد خانواده درمانی. دانشگاه شهید بهشتی.
  22. قایدی، فهیمه؛ شبانکاره، الهام؛ مقدم برزگر، مجید (1395). تمایزیافتگی و تفکر ارجاعی: نقش واسطه‌ای درماندگی آموخته شده. مجله علمی ـ پژوهشی شناخت اجتماعی. شماره 9: 49 ـ 33.
  23. قره باغی، فاطمه؛ بشارت، محمدعلی؛ رستمی، رضا؛ غلامعلی لواسانی، مسعود (1394). تمایزیافتگی و نشانه‌های اضطراب مزمن در سیستم هیجانی خانواده: طراحی و اثربخشی مداخله‌ای بر اساس نظریه سیستمی خانواده بوئن. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده. شماره 1: 22 ـ 2.
  24. کازرونی زند، بهناز؛ سپهری شاملو، زهره؛ میرزاییان، بهرام (1393). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی تاب‌آوری کودک و نوجوان ـ 28 در جمعیت ایران، روایی و پایایی، فصل‌نامه تسنیم تندرستی. شماره 3: 21 ـ 15.
  25. کریمی، معصومه (1394). مقایسه میزان پذیرش اجتماعی، هوش معنوی و هوش هیجانی در بین دختران تک فرزند و چند فرزند. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.
  26. کمیجانی، مهرناز؛ ماهر، فرهاد. (1386). مقایسه شیوه‌های فرزندپروری والدین نوجوان با اختلال سلوک و نوجوانان عادی. دانش و پژوهش روان‌شناسی. شماره 33: 94 ـ 63 .
  27. کمری سنقر‌آبادی، سامان؛ و فتحی، جلیل (1391). بررسی نقش جهت‌گیری مذهبی و امید به زندگی در میزان رضایت از زندگی. فصل‌نامه پژوهش نامه نوین روان‌شناختی. شماره 28.
  28. گلدنبرگ، ایرنه؛ گلدنبرگ، هربرت (2000). خانواده درمانی. ترجمه حمیدرضا حسین شاهی برواتی، سیامک نقش‌بندی و الهام ارجمندی، 1392. تهران: انتشارات روان.
  29. مرادی، سمانه (1392). مقایسه مشکلات رفتاری در کودکان تک فرزند و چند فرزند با توجه به عامل جمعیت شناختی والدین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه شیراز.
  30. مؤمنی، خدامراد؛ علیخانی، مصطفی (1392). رابطه عملکرد خانواده، تمایزیافتگی خود و تاب‌آوری با استرس، اضطراب و افسردگی در زنان‏ متأهل شهر کرمانشاه. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده. شماره 2: 320 ـ 298.
  31. منصور، محمود (1393). روان‌شناسی ژنتیک. تهران: انتشارات سمت.
  32. مینوچین، سالوادر؛ و فیشمن، اچ،چالز. (1974). فنون خانواده‌درمانی. ترجمه فرشاد بهاری و فرح سیاح، 1392. تهران: انتشارات رشد.
  33. ناصحی، عباسعلی؛ رئیسی، فیروزه (1386). مروری بر نظریات آدلر. تازه‌های علوم شناختی. شماره 1: 66 ـ 55.
  34. نیک‌خواه، سمیه؛ یونسی، سید جلال؛ برجعلی، احمد (1389). مقایسه اثربخشی آموزش گروهی تنظیم منابع شناخت خود و تمایزیافتگی بر ارتقای سلامت روان زنان تازه طلاق گرفته شهر تهران. فصلنامه پژوهش اجتماعی. شماره 11: 117 ـ 18 .
  35. همایون‌نیا، مرتضی؛ همایونی، علیرضا؛ شیخ، محمود؛ نظری، سعید. (1393). ارتباط بین هوش هیجانی و تاب‌آوری روانشناختی در بین کشتی گیران لیگ برتر ایران. نشریه علمی ـ پژوهشی رشد و یادگیری ورزشی. شماره 1: 36 ـ 23.
  36. Ayyash-Abdo, H., Sanchez-Ruiz, M. J., & Barbari, M. L. (2016). Resiliency predicts academic performance of Lebanese adolescents over demographic variables and hope. Learning and Individual Differences, 48, 9-16.
  37. Bartle-Haring, S., & Gregory, P. (2003). Relationship Between Differentiation of Self and the Stress and Distress Associated With Predictive Cancer Genetic Counseling and Testing: Preliminary Evidence. Families, Systems, & Health, 21(4), 357.
  38. Becker, G. S. (1960). An Economic Analysis of Fertility. In: Demographic and
  39. Economic Change in Developed Countries, (Ed.) Becker, G. S., Princeton: Princeton
  40. University Press, 209-231.
  41. Blake, J.(1981). The only child in America: Prejudice-1 versus performasnce, Population and Development Review, 1,43-45.
  42. Boero, ME., Caviglia,ML.,Monteverdir,Braidav, Fabellom, Zorzellalm. Spirituality of health workeus..A descriptive study. International jornal of Nursing studies 2005:42:21 – 915.
  43. Brody, G. H, & et al, 1992, Associations of maternal and paternal direct and differential behavior with sibling relationships: Contemporaneous and longitudinal analyses. Child Development, 63 (1), 82-92.
  44. Connor, K. M. & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson Resilience Scale(CD-RISC). Depress Anxiety, 18(1),76-82.
  45. Falbo, T. (1992). Social norms and the one-child family: Clinical and policy implications. Children's sibling relationships: Developmental and clinical issues, 71-82.
  46. Garbowski. (2010). Transformational leadership and the dispositional effects of hope, optimism, and resilience on governmental leaders. Regent university united states- Virginia, proquest, 123,357-370.
  47. Gabelman, E . (2012). The Effects of Locus of Control and Differentiation of Self on Relationship Satisfaction. Honors Research Thesis. The Ohio state university.
  48. Hamassen; S. (2006). ambiguity tolerance inadulthood structure, dynamics, and change; the guilford press, newyork.
  49. Hinds, PS.(2004). The hopes and wishes of adolescents with cancer and the nursing care that helps. Oncology Nursing Forum,31, 927-34.
  50. Hainlen, R. L., Jankowski, P. J., Paine, D. R., & Sandage, S. J. (2016). Adult attachment and well-being: Dimensions of differentiation of self as mediators. Contemporary Family Therapy, 38(2), 172-183.
  51. Izadian N, Amiri M, Jahromi R, Hamidi SH. (2010), A study of stresses and mental health among Tehran university students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 9-15.
  52. Jankowski, P. J., Sandage, S. J., & Hill, P. C. (2013). Differentiationbased models of forgivingness, mental health and social justice commitment: Mediator effects for differentiation of self and humility. The Journal of Positive Psychology, 8, 412–424. doi:10.1080/17439760.2013.820337.
  53. Judge T, Bono J.(2001) R elation ship of core self ‌_ evaluations traits _ self _ esteem, eneralizd self. Efficacy, locus _ of control, & emotional stability _ with job satisfaction & job performonce: A meta _ analysis. Japplpsychol. 86, 8 – 92.
  54. Korean, j. (2010), Effect of self – differentiation and family function on mental health in adolescents.16(4): 297-303.
  55. Lazarus, A. (2004), R elation ships a mong in dicators of child and family resilience and adjustment following the September, 11,2001tragedy. The Emory center for mythand ritual in American life. A vailable on:www.marild.emory.eduo facltyolazarus.htm.
  56. Lisen, C. R, & Blanton, P. W, 2001, Experience of only children, Journal of Individual Psychology, v. 57 (2), p. 725-740.
  57. Lender,j, M. (1991). Brothers and Sisters: How they shape our lives. Understanding The Sibling Connection From Childhood Through old Age, St. Martins Press, New York.
  58. Meteyard, J. D., Andersen, K.L. & Marx, E. (2011). Exploring the Relationshipbetween Differentiation of self and Religious Questing in students from Two Faith based Colleges. Pastoral Psychol.10, 89-110.
  59. Mirhosseini, H. S., & Javid, Z. R. (2013). The comparison of ambiguity, loneliness feeling and responsibility tolerance among the children of single child and multi child families. Life Science Journal, 10(1).
  60. Naglieri, J. A., LeBuffe, P. A., & Ross, K. M. (2013). Measuring resilience in children: From theory to practice. In S. Goldstein, & R. B. Brooks (Eds.), Handbook of Resilience in Children (pp. 241–259). US: Springer.
  61. Nelson, T. S. (2002), Differentiation: An investigation of Bowen therapy with clinical and nonclinical couplesDoctoral dissertation, The university of lowa: Dissertation Abstracts International, 48,pp. 25-43.
  62. Sandage, S. J., Crabtree, S., & Schweer, M. (2014). Differentiation of self and social justice commitment mediated by hope. Journal of Counseling & Development, 92(1), 67-74.
  63. Prince-Embury, S. (2014). Three factors of personal resiliency and related interventions. In S. Prince-Embury, & D. Saklofske (Eds.), resilience interventions for youth in diverse
  64. populations (pp. 25–57). New York: The Springer Series on Human Exceptionalit
  65. Qin, Q., Fu, Y. X., Meng, H. Q., Xiang, H., Jiang, J. Z., Huang, Y., ... & Zhang, M. L. (2016). Using the strengths and difficulties questionnaire to screen for child mental health in the twins and the only-child. Int J Clin Exp Med, 9(5), 8749-8754.
  66. Resnick MD. Resilience and protective factors in the lives of adolescents. Journal of Adolescent Health. 2000;27(1):1-2.
  67. Sandage, S. J., Crabtree, S., & Schweer, M. (2014). Differentiation of self and social justice commitment mediated by hope. Journal of Counseling & Development, 92(1), 67-74.
  68. Satir, J.F (2003) on of loneliness.American Journal of Psycho, Analysis. 24.153-166. Skowron, E.A. & Dendy, A. K (2004). Differentiation of self and attachments in adulthood. Contemporary family therapy, 26,3,337-357.
  69. Snyder, C. R. (1994). The Psychology Of Hope: You can get there From Here New York ,Free Press
  70. Waller MA, Okamoto SK, Miles BW, Hurdle DE. Resiliency to substance use resistance: Perceptions of native adolescents of the Southwest. Journal of Sociology and social welfare. 2003. 30.
  71. Waller, MA., Okamoto, SK., Miles, BW., Hurdle, DE.( 2003). Resiliency to substance use resistance: Perceptions of native adolescents of the Southwest. Journal of Sociology and social welfare. 30.
  72. Yoo ya .Y. ( 2007). The relationship among the family functioning, self differentiation and junior high school student”s irrational beliefs.
  73. Yang, J., Hou, X., Wei, D., Wang, K., Li, Y., & Qiu, J. (2016). Only-child and non-only-child exhibit differences in creativity and agreeableness: evidence from behavioral and anatomical structural studies. Brain imaging and behavior, 1-10.
  74. Zhang, Y, & et al.( 2001). A new look at the old little emperor; developmental changes in the personality of only children in China, Social Behavior and personality, 29 (7), 725-732.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 01 آذر 1403
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397
  • تاریخ انتشار: 01 آبان 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار