کشف عوامل بازدارنده زوجین از فرزندآوری در دهه اخیر (مرور ساختارمند)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

2 نویسنده مسئول: استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج)، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف کشف عوامل بازدارنده زوجین از فرزندآوری صورت گرفته است. در این تحقیق از روش مرور ساختارمند استفاده شده است. در این راستا، مطالعات مربوط به فرزندآوری طی ده سال (1389 ـ 1398) در چهار پایگاه اطلاعاتی معتبر مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، بانک اطلاعات نشریات کشور و پایگاه مجلات تخصصی نور با کلیدواژه­های فرزندآوری، باروری، موالید و زاد و ولد جستجو شد که 231 مقاله یافت شد. بعد از ارزیابی ملاکهای ورود و خروج در مقالات، سرانجام 39 مقاله به مطالعه راه یافت. نتایج شامل سه دسته عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی محیطی است. عوامل فردی شناختی همچون ضعیف‌بودن سطح دینداری، دغدغه­های والدمحور و فرزندمحور درباره آینده، و از بین عوامل فردی رفتاری، سبک زندگی مدرن بیشترین تأیید علمی را در کاهش فرزندآوری نشان داد. یافته­های پژوهش، که اثربخشی قدرتمند سطح دینداری، دغدغه­های زوجین در مورد آینده و سبک زندگی را بر فرزندآوری نشان می‌‌دهد، گویای نقش پررنگ دگرگونی باورها در بازداشتن زوجین از فرزندآوری است؛ لذا پیشنهاد می­شود که سیاستگذاری­ و برنامه­ریزیهای لازم برای اصلاح نگرش و باورهای زوجین در زمینه خانواده و فرزندآوری ازطریق تقویت ارزشهای معنوی و دینداری، کاهش دغدغه­های والدمحور و فرزندمحور، اصلاح سبک زندگی مدرن، فراهم‌کردن شرایط مناسب پرورش فرزندان در کنار مشارکت زنان در کارهای اجتماعی، ترویج و تبلیغ لذّت پدری و مادری­کردن و تقویت خانواده­گرایی درجهت افزایش تمایل و قصد زوجین به فرزندآوری صورت گیرد. هم‌چنین پژوهشهای روانشناختی بیشتری در این زمینه انجام گیرد که بر ارائه راهکارها با استفاده از روشهای تحقیق آزمایشی و مداخله­ای متمرکز باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Discovery of the Factors Inhibiting Couples from Childbearing in the Last Decade (A Systematic Review)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Rafiei Moqaddam 1
  • Ali Fathi Ashtiani 2
1 PhD Candidate in General Psychology, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom, Iran
2 Full Professor, Behavioral Sciences Research Center, Baqiyatallah University of Medical Sciences, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study is aimed at discovering the factors that prevent couples from childbearing. The systematic review method was used in this study. For this purpose, the studies related to childbearing during 10 years (2010-2020) were searched in Scientific Information Database, Comprehensive Portal of Humanities, National Publications Database and Noor Specialized Journals Database using the following four keywords: childbearing, fertility, birth and births. After evaluating the entry and exit criteria in the articles, 39 articles were finally included in the study. The results include the three categories of individual, family and social-environmental factors. Among the individual-cognitive factors, low level of religiosity and parent-centered and child-centered concerns about the future, and among the individual-behavioral factors, modern lifestyle proved to be the most important factors which reduce childbearing. The findings of the study, which show the strong effect of the level of religiosity, couples' concerns about the future and lifestyle on childbearing, indicate that change of beliefs play a prominent role in preventing couples from having children. Therefore, it is suggested that the necessary policies and planning should be developed to improve couples' attitudes and beliefs in the field of family and childbearing by strengthening spiritual values ​​and religiosity, reducing parent-centered and child-centered concerns, improving modern lifestyle, providing appropriate conditions for raising children along with women's participation in social affairs, promotion of paternal and maternal pleasure and reinforcement of family orientedness in order to increase the desire and intention of couples to have children. There should also be more psychological research in this area that focuses on providing solutions using experimental and interventional research methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • childbearing
  • fertility
  • birth
  • births
  • inhibitory factors
ارجمند سیاهپوش، اسحق؛ برومند، ناهید (1395). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش به فرزندآوری در شهر اندیمشـک با تأکید برسبک زندگی (مطالعه موردی زنان متأهل کمتر از 35 سال).       of Youth .Quarterly of Sociological Studies ش 21: 24 ـ 9.
حسینی مجرد، اکرم؛ خزعلی، کبری؛ اصلاح چی، زهرا؛ آقاجانی، شهناز؛ جونوش، مرضیه؛ طرانچی، نعیمه (1394). جمعیت ایران، افزایش یا کاهش؟. چ سوم. تهران: انتشارات روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده.
حمیدی فر، مهدی؛ کنعانی، محمد امین؛ عبادالهی چنذانق، حمید (1395). جامعه در مخاطره و فرزندآوری: مطالعه­ای در شهر رشت. نشریه نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران. پیاپی 21: 136 ـ 102.
خامنه­ای، سید علی (1392) «تحدید نسل». قابل بازیابی در: http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21137.
رضوی­زاده، ندا؛ غفاریان، الهه؛ اخلاقی، آمنه (1394). زمینه­های کم فرزندطلبی و تأخیر در فرزندآوری مورد مطالعه: زنان مشهد. مجلهراهبرد فرهنگ. ش 31: 98 ـ 73.
سفیری، خدیجه؛ کمالی، افسانه؛ فرجی، الهه (1396). بررسی جامعه‌شناختی نگرش مثبت به فرزند (مطالعه زنان شهر ایلام). مجلهمطالعات راهبردی زنان. ش 75: 109 ـ 85.
شاکری نژاد، قدرت­الله؛ ساکی، مریم؛ جاروندی، فرزانه؛ حاجی نجف، سعیده (1395). بررسی دیدگاه زنان و مردان تک فرزند خوزستانی درباره فرزندآوری: یک پژوهش کیفی. دوماهنامه طلوع بهداشت یزد. سال پانزدهم. ش ۵: 94 ـ 81.
صادقی، رسول؛ طریقتی تابش، راضیه (1396). بررسی تأثیر عوامل فرهنگی بر ترجیحات فرزندآوری جوانان در شهر تهران. نشریه مطالعات جمعیتی. سال سوم. ش ۶: 89  ـ 63.
فتحی، الهام؛ جاوید، نورمحمد؛ حسینی، سیدمسعود؛ میرزایی، صفیه؛ نصیریپور، مجتبی (1398). گزارش تحلیلی بررسی روند تغییرات ساختار و ترکیب جمعیت کشور و آینده آن تا افق 1430 شمسی بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395. مرکز آمار ایران                  https://www.amar.org.ir
فروتن، یعقوب؛ رضایی پاشا، صدیقه (1397). تأثیرات هویت دینی بر تمایلات فرزندآوری در مناطق روستایی و شهری منتخب ایران. مجلهمطالعات ملی. ش 73: 96 ـ 75.
کاظمی پور، شهلا؛ ادریسی، افسانه؛ صادق ویشکایی، حسین (1391). عوامل اجتماعی موثر در میزان باروری در خانواده (مورد مطالعه؛ دانشجویان متأهل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال). مجلهمطالعات جامعه‌شناختی ایران. ش 5: 75 ـ 57.
کاوه فیروز، زینب؛ کرمی، فریبا (1394). بررسی ابعاد ساختار قدرت در خانواده و رابطه آن با باروری (مطالعه موردی: زنان متاهل شهر تهران). مجلهزن در توسعه و سیاست. دوره سیزدهم. ش 2: 308 ـ 291.
کبودی، مرضیه؛ رمضانخانی، علی؛ منوچهری، هومان؛ حاجی زاده، ابراهیم؛ حقی، مرجان (1392). الگوی تصمیم­گیری فرزندآوری: یک مطالعه کیفی. مجله پایش، سال دوازدهم ش ۵ (پیاپی ۵۱): 515 ـ 508.
محمدی، نعیما؛ <a href="https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaper.aspx?w