تدوین الگوی راهبردهای انطباقی مادران در رویارویی با مسائل نوپدید نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه علامه طباطائی

2 استاد گروه مشاوره، دانشیار دانشگاه علامه طباطائی

3 دانشیار گروه سنجش، دانشگاه علامه طباطائی

4 دانشیار دانشگاه علامه طباطائی

چکیده

در دنیای امروز نوجوانان با مسائل و چالشهای زیادی روبه­رو هستند از جمله رویارویی با سبکهای گوناگون فکری و رفتاری، فاصله گرفتن از ارزشهای دینی و بومی، دسترسی سهل و آسان به­انواع و اقسام اطلاعات، روابط بی­حد و مرز با جنس مخالف در سنین پایین و غیره. در این راستا راهبردهای انطباقی مادران شیوه­هایی است که مادران  آن را در رویارویی با این چالشها به­کار می­گیرند. این مطالعه با هدف تعیین و تدوین  الگوی راهبردهای انطباقی مادران در رویارویی با مسائل نوپدید نوجوانان در شهر تهران انجام شده است. پژوهش با روش کیفی زمینه­ای صورت گرفت. داده­های کیفی با استفاده از مصاحبه­های نیمه­ساختاریافته از نمونه­ها استخراج شد. نمونه‌گیری به­صورت هدفمند و تا اشباع نظری ادامه یافت و به­ده مورد رسید و پس از آن تحلیل داده­ها با روش نظریۀ زمینه­ای و چگونگی شناسه­گذاری اشتراوس و کوربین انجام شد. در این شناسه­گذاری مقولۀ مرکزی، تحت عنوان کلی راهبردهای واقعیت­مدار مبتنی بر رابطۀ همگرا انتخاب شد که در سه دستۀ کلی راهبردهای آماده­ساز والدینی، راهبردهای همگراساز و راهبردهای ایمن­ساز ارائه شده است. هم­چنین راهبردهای آماده­ساز به­عنوان عوامل زمینه‌ای و راهبردهای همگراساز به­عنوان عوامل علی مشخص شد. طبق تجربیات زیستۀ مادران، آن دسته از روشها و راهبردهایی که اساس آن را کاوش، تحلیل و پذیرش واقعیات فردی و اجتماعی روز تشکیل می­دهد و مادران با شیوه­های مختلف برآنند تا تماس خود و فرزندانشان را با این واقعیات بر قرار سازند تا آنان بتوانند فرصتها و آسیبهای واقعی را تشخیص دهند به­شرطی که در رابطه­ای همگرا، قوی و صمیمی صورت گیرد، راهبردهای انطباقی و کارآمد به­شمار می­رود و می­تواند باعث کاهش آسیبهای مسائل نوپدید شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Development of a Model for Mothers' Adaptive Strategies in Dealing with the Emerging Problems of Adolescents

نویسندگان [English]

  • Samira Hashemi 1
  • Masoumeh Esmaili 2
  • Mohammad Asgari 3
  • Somaye Kazemian 4
1 PhD Candidate of Counseling, Allameh Tabatabaei University
2 Associate Professor, Department of Counseling, Allameh Tabatabaei University
3 Associate Professor, Department of Assessment, Allameh Tabatabaei University
4 Allameh tabatabaei university
چکیده [English]

In today's world, adolescents face many problems and challenges, including dealing with a variety of intellectual and behavioral styles, finding distance from religious and indigenous values, easy access to all kinds of information, limitless relationship with the opposite sex at an early age, etc. In this regard, mothers' adaptive strategies are the methods that they use to deal with these challenges. This study was carried out to determine and develop the model of adaptive strategies of mothers in dealing with emerging problems of adolescents in Tehran. The research was conducted using a qualitative method. The qualitative data were extracted using semi-structured interviews from the sample. Sampling was purposively continued until it reached ten cases following theoretical saturation, and then data analysis was performed using field theory and Strauss and Corbin coding method. In this coding, the central category was selected under the general title of reality-oriented strategies based on convergent relations, which are presented in three general categories: parental preparation strategies, convergent strategies and immunization strategies. Also, preparation strategies were identified as background factors and convergent strategies are identified as causal factors. According to the life experiences of mothers, the methods and strategies which are based on exploration, analysis and acceptance of the individual and social realities of the day, and mothers seek to help themselves and their children to come into contact with these realities using different methods so that they can identify real opportunities and harms as long as this is accomplished in a convergent, strong and intimate relationship, they are considered adaptive and efficient strategies and can reduce the harms of emerging problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mothers’ adaptive strategies
  • emerging problems of adolescents
آهون، روح­الله (1391)، طراحی برنامه پیشنهادی پیشگیری از اعتیاد مبتنی بر تأثیرات ادراک شده بر گرایش به اعتیاد در نوجوانان معتاد پسر کانون اصلاح و تربیت تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم­تربیتی.
اعظمی، کیوان؛ قادری­ثانوی، رمضانعلی؛ فتحی، منصور؛ رفیعی، حسن (1393)، بررسی نقش سبکهای فرزندپروری والدین و همنشینی با همسالان در بزهکاری نوجوانان شهر تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم­بهزیستی و توانبخشی تهران، گروه آموزشی مددکاری اجتماعی.
بشیریان، سعید (1391)، طراحی و ارزشیابی برنامۀ آموزشی نظری­محور جهت پیشگیری از سوء­مصرف مواد در نوجوانان، پایان­نامۀ دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پزشکی.
تیمورپور، ژیلا؛ فزون­مهر، نادر (1392)، نگرش به­جهانی شدن فرهنگ و نقش آن در پنداره­های دینی دانش آموزان، مقاله­های همایش های ایران، همایش ملی آموزش­و­پرورش چند فرهنگی، انجمن مطالعات برنامه درسی ایران واحد استان آذربایجان غربی.
تقوی، سیدمهدی؛ اصلانی، شهناز (1396)، بررسی رابطۀ مصرف رسانه، دینداری و ارزشهای خانواده: مطالعه موردی شهر سمنان، دوفصلنامه پژوهشهای انتظامی ـ اجتماعی زنان و خانواده، ش 5(2): 181 ـ 205.
جلالی، مطهره (1390)، نقش تلویزیون در کاهش آسیبهای فضای سایبر بر نوجوانان (بررسی آرای متخصصان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده علوم اجتماعی.
دهقانی­فیروزآبادی، اکرم (1394)، بررسی عوامل مؤثر بر گرایش نوجوانان به­رفتارهای نو، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، دانشکده علوم اجتماعی.
رجبی، حکیمه (1391)، رابطه سبکهای والدگری با بهزیستی ذهنی، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی.
رشید، خسرو (1391)، رفتارهای پرخطر در بین دانش­آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، ش 15(57): 31 ـ 56.
زاده­محمدی، علی؛ احمدآبادی، زهره؛ حیدری، محمود، (1390)، تدوین و بررسی ویژگیهای روانسنجی مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، س هفدهم، ، پاییز 90، ش 3:  225 ـ 218 .
رضوانی­مهلبانی، مریم (1393)، رابطۀ شیوه­های فرزندپروری والدین با تربیت جنسی و مهارت اجتماعی نوجوانان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانشکده علوم­تربیتی و روانشناسی.
صفایی­حائری، علی (1390)، انسان در دو فصل، قم: لیله­القدر، (کتاب اصلی در سال 1385 چاپ شده است.)
عاملی، سعیدرضا (1382)، دو‌ جهانی‌شدن­ها و جامعه جهانی اضطراب، نامه علوم­اجتماعی، ش 21: 143 ـ 174.
کریمی، محمود (1392)، طراحی، اجرا و ارزشیابی بسته آموزشی نظری­محور جهت پیشگیری از مصرف دخانیات در نوجوانان، پایان­نامه دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پزشکی.
مصطفوی­طالمی، معصومه (1395)، مطالعه تطبیقی تأثیر تکنولوژیهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی بر هویت اجتماعی دانش­آموزان دورۀ دوم متوسطه شهر رشت، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه پیام­نور مرکز رباط‌ کریم ­پرند، گروه جامعه­شناسی.