نقش جهانی شدن در تغییرات دو دهه اخیر خانواده ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانش آموخته دکتری جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تبیین رابطه جهانی شدن و تحولات خانواده در شهر زنجان و شناخت ابعاد و الگوهای تحولات در رویارویی با جهانی شدن با استفاده از روش پیمایش و آزمون فرضیات انجام شد. جمعیت آماری این پژوهش را خانواده‌های (زوجهای بیش از 20 سال) ساکن شهر زنجان به تعداد 199771 تشکیل می­دهند که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 384 نفر به دست آمد. به منظور افزایش روایی و پایایی، حجم نمونه به 400 نفر افزایش یافت. با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای   متناسب با حجم (PPS)، داده­ها جمع­آوری و از طریق نرم افزار spss تحلیل شد. یافته­ها نشان داد خانواده­های شهر زنجان تحت تأثیر جهانی شدن، پیامدهای مثبت و منفی را تجربه کرده­اند؛ اما جهانی شدن فقط نیروی خارجی نیست که بر ما اثر می­گذارد، بلکه ما نیز در آن سهیم هستیم. در این میان عوامل محلی را نیز نباید از نظر دور داشت و در سیاستگذاریها به  فرصتها و تهدیدهای ناشی از جهانی شدن توجه کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Globalization in Changing the Iranian Family during the Last Two Decades

نویسندگان [English]

  • seyyede zahra mir mohammad rezaei 1
  • bagher saroukhani 2
1 Corresponding author: Ph.D. in Sociology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Full Professor, Department of Sociology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

This research was carried out to explicate the relationship between globalization and family changes in Zanjan, Iran and to identify the dimensions and patterns of changes in the face of globalization using the survey method and hypothesis testing. The statistical population consisted of 199771 families (couples over 20 years old) living in Zanjan, Iran. Using the Cochran formula, a sample of 386 individuals was selected. To increase the validity and reliability, the sample size was raised to 400 people. The data were analyzed by SPSS software. The findings indicated that under the influence of globalization, the families living in Zanjan experienced both positive and negative effects, but globalization is not just an external force that affects us, but rather we play a role in it, too. Meanwhile, the local factors should not be neglected, and the opportunities and threats posed by globalization need to be considering in developing policies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • globalization
  • family
  • changes
  • cultural change
  • Zanjan city
آزاد ارمکی، تقی (1386). جامعه­شناسیخانوادهایرانی. تهران: انتشارات سمت.
ابوالحسن تنهایی، حسین (1382). جامعه‌شناسی فلسفی در غرب باستان. تهران: بهمن برنا.
اسمیت جرمی، آدام (1391). زنان شاغل مردان خانه‌دار، جابجایی نقشهای خانوادگی در امریکا. ترجمه محمد مهدی لبیبی، با مقدمه­ای از دکتر باقر ساروخانی. ج 1. تهران: نشر علم.
اینگلهارت، رونالد (1373). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. ترجمه مریم وتر. تهران: انتشارات کویر.
برگر، پیتر، ال .بریجیت برگر؛ هاستفرید کلنر (1381). ذهنبی­خانمان،نوسازیوآگاهی. ترجمه محمد ساوجی. تهران: نی.
بشیریه، حسین (1373). یکسان­سازی، یکتاانگاری، دیالکتیک تاریخی و مسائل توسعه سیاسی در ایران. مجله فرهنگ و توسعه. ش 17: 2 ـ 6.
بهکیش، محمدمهدی (1381). اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. تهران: نشر نی.
تامیلنسون، جان (1380). جهانی شدن و فرهنگ. ترجمه محسن حکیمی. تهران: دفتر پژوهشهای  فرهنگی.
جلایی­پور، حمیدرضا؛ محمدی، جمال (1388). نظریه­هایمتأخرجامعه­شناسی. چ دوم. تهران: نشر نی.
دهشیری، محمدرضا (1393). مفهوم­شناسی جهانی شدن، رویکردی چند رشته­ای به جهانی شدن. تهران: مرکز ملی جهانی شدن.
دیندار، مرتضی (1391). تحلیل گفتمانی خانواده مبتنی بر جهانی شدن و دین‌مداری، با تحلیل فیلم‌های پرمخاطب خانواده در دو دهه اخیر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. پژوهشکده خانواده. دانشگاه شهید بهشتی.
روشه، گی (1383). تغییراتاجتماعی. ترجمه منصور وثوقی. تهران: نشر نی.
ریتزر، جورج؛ گودمن، داگلاس­جی (1393). نظریه جامعه­شناسی مدرن. ترجمه خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده. تهران: جامعه­شناسان.
ساروخانی، باقر (1379). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی خانواده. تهران: انتشارات سروش.
سرایی، حسن (1385). تداوم و تغییر خانواده در جریان­گذار جمعیتی ایران. نامه انجمن جمعیت­شناسی ایران. ش 2: 37 ـ 60.
سمیعی­، ابوذر و دیگران (1391). بررسی نقش برنامه‌های ماهواره‌ای در تغییر نگرشها و ارزشهای خانواده. مجموعه مقاله‌های کنگره خانواده.
شکربیگی، عالیه (1390). مدرن­گرایی و سرمایه اجتماعی. خانواده: درآمدی بر جامعه­شناسی خانواده در ایران. تهران: جامعه­شناسان.
طنازی، ندا (1391). تأثیر جهانی شدن فرهنگ بر ارزشهای خانوادگی. پایان­نامه کارشناسی ارشد. رشته جامعه‌شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق.
عسگری­ندوشن، عباس؛ عباسی­شوازی، محمدجلال؛ صادقی، رسول (1388). مادران، دختران و ازدواج (تفاوتهای نسلی در ایده­ها و نگرشهای ازدواج در شهر یزد). فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. س یازدهم. ش 44: 7 ـ 36.
علی­احمدی، امید (1388). خانوادهدرصدسالاخیر. تهران: نشر شهر.
علی­احمدی، امید؛ ناصرپور، رضاکریم سرا (1392). تهدیدهای خانواده و تقابل سنت و مدرنیسم. علوم اجتماعی. ش 64: 12 ـ 21.
عنایت، حلیمه؛ پرنیان، لیلا (1392). جهانی شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری زنان. فصلنامه زن و جامعه. دوره 4. ش 14: 109 ـ 137.
عنایت، حلیمه؛ موحد، مجید (1382). زنان و تحولات خانواده در عصر جهانی شدن. پژوهش زنان. دوره 2. ش 2.
قلیچ، مرتضی (1391). جهانی شدن فرهنگی و تأثیرات آن بر ارزشهای زناشویی و روابط خانوادگی. رساله دکتری رشته جامعه­شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات؛ قدرت هویت. ترجمه حسن چاوشیان. تهران: طرح نو.
گل­محمدی، احمد (1381). نگاهی به مفهوم و نظریه­های جهانی شدن. فصلنامه مطالعات ملی. س سوم. ش 11: 85 ـ 116.
گیدنز، آنتونی (1380). در جهانی از تحولات بنیادین به سر می بریم. گفتگو با آنتونی گیدنز. ترجمه نیکو سرخوش. ماهنامه کتاب ماه علوم اجتماعی. س چهارم. ش 11 و 12.
گیدنز، آنتونی (1384). چشم­اندازهای جهانی. چ دوم. ترجمه حمیدرضا جلایی­پور. انتشارات طرح نو.
لبیبی، محمدمهدی (1393). خانواده در قرن بیست­و­یکم. با مقدمه­ای از باقر ساروخانی. تهران: نشر علم.
مشفق، محمود؛ حسینی، قربان (1393). تحلیل روند اثرات تحولات شاخصهای جهانی شدن بر سن ازدواج در کشورهای غرب آسیا با تأکید بر ایران از سال 2010 ـ 1970. کنگره ملی آسیب شناسی خانواده (و جشنواره ملی خانواده‌پژوهی). وزارت علوم و تحقیقات و فناوری.
مشگی، الناز (1391). راهبردهای مقابله با چالشهای فراروی کارکرد خانواده در عرصه جهانی شدن. فصلنامهمطالعاتراهبردیجهانیشدن. س سوم. شماره چهارم. پیاپی7. 159 ـ 180.
مک­کارتی، جین ربنز؛ ادوارزد، روزالیند (1390). مفاهیم کلیدی در مطالعات خانواده. ترجمه محمدمهدی لبیبی. تهران: نشر علم.
 
Giddens, Anthony. (2001). Interview with Anthonyonthe future of the world order.
Harbison.S .F. Rominsom W. C. (2001). Globalization, Family Structure, and Declining Fertility in the Developing World. Review of Radical Political Economics, Volume 35, No. 1, winter 2003, 44-55.
Held,David.(2000).Aglobalizing World? Colture, enonomic, politics.London, the Open University. International Journal of Sociology of the Family, Vol. 34, No. 1, pp. 65-76.
Jabbra. Nancy W. (2008). Family Change and Globalization in a Lebanese Village.
Jallinoja, R. (2008) Genealogical Proximity as a Constitutive Rule of Family Configuration. Paper presented at the ESA Research Network of Sociology of Family and Intimate Lives Conference Family in the Making: Theorizing Family in the Contemporary European Context, Helsinki University, 27-29.
Kumar.A. (2012).The Impact of globalization on Family- structure: a so ciological Study (In Reference to the 300 Benegali Families Situating in Udham Singh nagar district of Uttarakhand. Journal of Experimental Sciences 2012, 3(1): 10-13.
Sherif Trask. B. (2010).  Globalization and Families: Sage.
Tamlinson, J. (2002). Globalization and culture, Translated by M. Hakimi, Tehran: Cultural Research's Office. (In Persian).
Widmer,E. D. (2006). Who are My Family Members? Bridging and Binding Social Capital in Family Configurations, Journal of Social Personal relationship, 23(6), 979-98.
Zartler. U. (2009). Focus on Families. Austrian Federal Ministry of Economy.