The Study of Feminist Approaches As New Identity in Secondary School Textbooks

Document Type : Original Article

Authors

1 MA In Curriculum Planning, Graduate Of Curriculum And Education Studies Group, Faculty Of Education And Psychology, Ferdowsi University Of Mashhad

2 Associate Professor, Lesson Planning And Education Studies, Faculty Of Education And Psychology, Ferdowsi University Of Mashhad

3 Associate Professor, Department Of History; Faculty Of Literature And Humanities, Ferdowsi University Of Mashhad

Abstract

The purpose of this study was investigate the content of secondary school textbooks From the point of view meet approaches to feminism Gender identification for student and compare it with the Islamic scholar approach. The feminist approaches to this study included radical, liberal, socialist Marxism, and postmodern approaches. The research method was content analysis. The field of research was all the textbooks of the secondary school with the subject of human sciences in the school year of 2017-2018. The books included 4,296 pages, all of them were studied. The field unit was the paragraphs and pictures in the textbooks and the registration unit paragraphs and pictures Themes. The findings of the study showed that view to women and the social roles of women in textbooks are more attention on the views of Islamic scholars, and this view is significantly more than the views based on the approaches of feminism in the reviewed books. However, in the textbooks of social studies, labor and technology and Arabic, feminist views prevailed. The highest amount of attention in feminist perspectives was also devoted to Marxism, socialism and liberal, respectively. Thinking and lifestyle books, work and technology, culture and art had the least gender code. The representation of the social roles is based on gender -based characteristics and religious teachings from the present research suggestions.

Keywords


Smiley face

آبوت، پاملا؛ والاس، کلر. (1376). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی (نگرش‌های فمینیستی). ترجمه مریم خراسانی و حمید احمدی. تهران: دنیای مادر.
آهی، محمد. (1395). «گفتمان قرآن در ابعاد حضور اجتماعی زن». زن در فرهنگ و هنر، 8 (4): 539-556.
اپل، مایکل. (1389). برنامه‌ریزی درسی محتوا، صورت و سیاست پاسخگو. ترجمه مصطفی شریف. در برنامه درسی گفتمان نظریه، پژوهش و عمل برنامه درسی نو مفهوم‌گرا (ص 95-113). اصفهان: جهاد دانشگاهی.
ایمان، محمدتقی. (1388). مبانی پارادایمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
باردن، لورنس. (1374). تحلیل محتوا. ترجمه محمد سرخابی و ملیحه آشتیانی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
بدوی، فاطمه. (1389). «بررسی روابط همسران در سینمای ایران و سنجش آن بر اساس اصول و معیارهای اسلامی» (دهه 1388-1378). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
برک، لورا. (1390). روان‌شناسی رشد، ، ترجمه یحیی سید محمدی. تهران: نشرارسباران.
بستان، حسن. (1389). اسلام و تفاوت‌های جنسیتی در نهادهای اجتماعی. تهران: دفتر امور بانوان وزارت کشور. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بیابانگرد، اسماعیل. (1388). روش‌های تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی (1ج). تهران: نشر دوران.
پیشگاهی فرد، زهرا و قدسی، امیر. (1389). «نظریه‌های فرهنگی فمینیسم و دلالت‌های آن بر جامعه ایران». زن در فرهنگ و هنر. 1، 3: 109- 132.
تاج مزینانی، علی‌اکبر و حامد، مهدیه. (1390). «بررسی تحول فرهنگ جنسیتی در کتب درسی». علوم اجتماعی، 64: 74-103.
تانگ، رزمری. (1393). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی. ترجمه منیژه نجم عراقی. تهران: نشر نی.
توحیدی، احمدرضا. (1379). بررسی جنبش فمینیسم در غرب و ایران. دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد (پدیدآورنده)، مصاحبه‌ها و خلاصه مقالات همایش اسلام و فمینیسم. همایش اسلام و فمینیسم، اسفند 3-4، (ص 161-188). مشهد: دانشگاه فردوسی.
جمشیدی، اسدلله؛ عزیزی کیا، غلامعلی؛ زارع، حسن و طاهری، احمد. (1388). زن در فرهنگ و اندیشه اسلامی: جستاری در هستی شناسی زن. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
جوادی آملی، عبداله. (1386). زن در آینه جمال و جمال الهی. تهران: اسراء.
حاضری، علی‌محمد؛ احمدپورخرمی، علیرضا. (1391). «بازنمایی جنسیت در کتب فارسی مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان در سال تحصیلی 89-1388». زن در توسعه و سیاست، 10، 3: 75-96.
حسینی‌زاده، علی و شرفی جم، محمدرضا. (1392). «نقد و بررسی اصول تعلیم و تربیت فمینیسم لیبرال از دیدگاه اسلام». پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 18: 25-50.
 
دریق گفتار، سمانه. (1392). بررسی چگونگی بازنمایی زن در متون دو دوره کشف حجاب و ترویج حجاب در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
دلاور، علی. (1382). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
دولتی، غزاله؛ حسینی اکبر نژاد، ‌هاله و حسینی اکبر نژاد، حوریه. (1388). بررسی مبانی فلسفی، اخلاقی، کلامی و آثار علمی فمینیسم. تهران: دفتر نشر معارف.
راسخ، علی احمد. (1381). «فمینیسم؛ علل و پیامدها». دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی مشهد (پدیدآورنده)، مصاحبه‌ها و خلاصه مقالات همایش اسلام و فمینیسم. همایش اسلام و فمینیسم، اسفند 3-4، (ص 237-254). مشهد: دانشگاه فردوسی.
رسولی، ابوالفضل. (1388). بررسی چگونگی بازنمایی زنان در سینمای ایران، تحلیل محتوای بیست فیلم سینمایی با محوریت نقش زنان در دو دوره ده ساله (75-1366) و (85-1376). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
رضاپور، داریوش؛ چنانی نسب، حسن و باقری، رحمان. (1395). «بررسی رابطه جامعه‌پذیری و هویت جنسیت (مطالعه موردیک دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور دزفول)». زن در فرهنگ و هنر، 8، 3: 333-348.
سجادی، مهدی. (1384). «فمینیسم در اندیشه پست مدرنیسم». مطالعات راهبردی زنان، 8، 29: 1-37.
شاوردی، حنان. (1396). تأثیر جهانی شدن بر الگوهای فمینیسم در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا مشهد.
شاهدی، سامره و فرجودی، محمدعلی. (1389). «جایگاه شغلی زن در خانواده و اجتماع از دیدگاه قرآن». زن و جامعه، 1، 4: 113-134.
شکوهی، محمد. (1391). تحلیل محتوای کتب درسی مقطع ابتدایی بر پایه جامعه‌پذیری جنسیت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
طاهرزاده، اصغر. (1387). زن آن‌گونه که باید باشد. اصفهان: لب المیزان.
طباطبایی، محمدحسین. (بیتا). ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه ناصر مکارم شیرازی. جلد دوم، قم: دارالعلم.
طباطبایی، محمدحسین. (1384). زن در اسلام. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار علامه طباطبایی.
عابدینی، میمنت؛ لیاقت دار، محمدجواد و منصوری، سیروس. (1393). «بازنمایی نقش‌های جنسیتی در کتاب‌های درسی سال ششم دوره ابتدایی ایران». زن و جامعه، 5 (4): 19-34.
عاملی رنانی، سعیدرضا؛ نصرت خوارزمی، زهره. (1395). «نظام جهانی جنسیت و سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه مطالعه موردی: دوره وزارت هبلری کلینتون». مطالعات زن و خانواده، 3، 1: 171-203.
فتاحی‌زاده، فتحیه. (1386). زن در تاریخ و اندیشه اسلامی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
فروتن، یعقوب. (1390). «زنان و زبان: بازنمایی هویت جنسیتی در کتاب‌های زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی مدارس ایران». مطالعات اجتماعی-زبان‌شناسی زنان، 9 (2): 161-181.
فرهمند، مریم؛ بختیاری، آمنه. (1386). واگردهای فمینیستی در ازدواج. سهیلا. صادقی فسائی و دیگران (پدیدآورندگان)، فمینیسم و خانواده (122-158). تهران: شورای فرهنگی- اجتماعی زنان.
فریدمن، جین. (1381). فمینیسم. ترجمه فیروزه مهاجر. تهران: آشیان.
کریمیان، نفیسه. (1387). پایگاه اجتماعی زنان در خانواده (مقایسه اسلام و فمینیسم). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه باقرالعلوم قم.
گروسی، سعیده. (1395). جنسیت جامعه و جامعه‌شناسی. تهران: جامعه‌شناسان.
گیلانی، نرگس. (1391). بررسی روابط اجتماعی زن از منظر قرآن و فمینیسم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم معارف قرآن کریم.
لگیت، مارلین. (1391). زنان در روزگارشان تاریخ فمینیسم در غرب. ترجمه مهدویان. تهران: نشر نی.
محمد تقی‌نژاد، رعنا؛ قاسمی، وحید و نوروزی، رضاعلی. (1394). «تحلیل محتوای مقایسه‌ای تصاویر کتاب‌های درسی ایران و سوریه با تأکید بر نابرابری نقش‌های جنسیتی». جامعه‌شناسی کاربردی، (57): 17-38.
محمدی، معصومه. (1386). نقد رویکردهای فمینیستی به خانواده. سهیلا صادقی فسائی و دیگران (پدیدآورندگان)، فمینیسم و خانواده (193-220). تهران: شورای فرهنگی- اجتماعی زنان.
محمدی، نعیما؛ حاضری، علی محمد (1395). «تأملی در باب موانع توسعه فمینیسم اسلامی». جامعه‌شناسی ایران. (4) 17: 24 ـ 3.
مسعودی، محسن. (1392). جنسیت و برنامه درسی: تحلیل برنامه‌های درسی علوم اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان.
مرزوقی، رحمت‌اله؛ منصوری، سیروس. (1394). «تحلیل محتوای کیفی کتاب‌های درسی دوره ابتدای از منظر جهت‌گیری جنسیتی». زن در توسعه و سیاست، 13 (4): 485-469.
معصومی، مسعود. (1384). فمینیسم در یک نگاه. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ممشلی، فاطمه. (1389). بررسی دیدگاه فمینیسم و تأثیر آن بر تعلیم و تربیت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س) تهران.
میرخانی، عزت السادات. (1397). «احیاگری تفکر دینی، مطالبات زن مسلمان و خیزش دو تفکر فمینیسم اسلامی و اجتهاد اصولگرا». مطالعات راهبردی زنان، (8): 31 ـ 7.
ناظم زاده، فاطمه. (1389). «بازنمایی نقش زنان در سریال‌های تلویزیون ایران». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ تهران.
نوری همدانی، حسین. (1383). جایگاه بانوان در اسلام. قم: انتشارات مهدی موعود.
وزارت آموزش و پرورش. (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
هالستی، اُله. (1385). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی. ترجمه نادر سالارزاده امیری. تهران: اننتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
Eisner, e. (1985).the educational imagination. New York: Macmillan publishing company.
Hatano, K., Sugimura, K. Crocetti, E. (2015). "Looking at the dark and bright sides of identity formation: New insights from adolescents and emerging adults in Japan".Journal of Adolescence, 1-13. http: //dx.doi.org/10.1016/j.adolescence.2015.09.008
 Marine, S. B., Lewis, R. (2014). "I'm in this for real, Revisiting young women's feminist becoming". Women's Studies International Forum, 47, 11-22.
Puentes, J., Gougherty, M. (2011)." Intersections of Gender, Race, and Class in Introductory Textbooks". Teaching Sociology American Sociological Association. 41 ,2, 159 –171.
Lee, J. F.K. (2014). "Gender representation in Hong Kong primary school ELT textbooks – a comparative study." Gender and Education, 26, 4, 356 –376.
Smelser , N. J. Baltes Paul B. (2006). International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Volume 1. Michigan: Elsevier.
Xiangmei, l. (2016). "Holding up half the sky? The continuity and change of visual gender representation in elementary language textbooks in post-MaoChina. Asian Journal of Women’s Studies". 22,4, 477 –496
Volume 17, Issue 58
Spring Quarterly
May 2022
Pages 159-181
  • Receive Date: 06 February 2021
  • Revise Date: 05 January 2022
  • Accept Date: 21 January 2022